Czerwonogród (obwód tarnopolski)

Czerwonogród
Урочище Червоне
Ilustracja
Ruiny pałacu Ponińskich
Herb
Herb
Państwo

 Ukraina

Populacja 
• liczba ludności


0

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Czerwonogród”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Czerwonogród”
Ziemia48°49′N 25°36′E/48,816667 25,600000

Czerwonogród (ukr. Червоногород, Червоногрод lub Червоногруд), obecnie Uroczysko Czerwone (ukr. Урочище Червоне, Uroczyszcze Czerwone) – dawna miejscowość koło Nyrkowa na Podolu na zachodniej Ukrainie; nad rzeką Dżuryń, dopływem Dniestru. Współcześnie w rejonie czortkowskim[1] obwodu tarnopolskiego.

Miejscowość zniesiona w 1970 roku.

Nazwa pochodzić ma od występującego tam czerwonego piaskowca

Historia

Według jednej z hipotez utożsamiany z historycznym grodem Czerwień, stolicą należących do Lachów Grodów Czerwieńskich[2], wedle Nestora zdobytych na Polakach przez księcia ruskiego, który „wyprawiając się na Lachów, zajął ich grody”. Czerwonogród został jedną z siedzib książąt Rusi Czerwonej. Hipoteza ta była przed 1945 uznawana przez Wojciecha Kętrzyńskiego i Stanisława Zakrzewskiego. Obecnie jest generalnie odrzucana, a historycy wskazują na Czermno jako faktyczny gród, który dał nazwę Grodom Czerwieńskim.

W późniejszym czasie panowali tam Tatarzy, hospodarze mołdawscy i władcy litewscy. W XIV w. Litwini wygnali z tych ziem Mongoło-Tatarów i zbudowali pierwszą drewnianą fortecę. Osiadł tam wówczas zakon dominikanów, budując pierwszy klasztor misyjny. W 1395 r. król Władysław II Jagiełło przywrócił te ziemie Polsce.

W Czerwonogrodzie intensywnie rozwijały się rzemiosła i handel. W 1434 r. miasto uzyskało miano królewskiego, a 14 lat później, w 1448 r., otrzymało prawo magdeburskie. W ХVII w. przeszło na własność rodu Daniłowiczów herbu Sas, którzy zbudowali tam pierwszą kamienną fortecę. W 1615 r. rodzina Lisieckich ufundowała kościół.

Do I rozbioru Polski Czerwonogród był starostwem niegrodowym i siedzibą powiatu w województwie podolskim. Później utracił znaczenie. W 1778 r. przeszedł na własność księcia Karola Ponińskiego.

Czerwonogród na początku XX wieku

W II Rzeczypospolitej w powiecie zaleszczyckim województwa tarnopolskiego[3].

Podczas II wojny światowej Czerwonogród z uwagi na dogodne położenie był siedzibą polskiej samoobrony przed atakami bojówek OUN-UPA. W murowanych budynkach zamku, młyna, kościoła i Domu Ludowego włącznie z mieszkańcami sąsiednich wsi nocowało do 1500 osób. W nocy z 2 na 3 lutego 1945 roku UPA spaliła Czerwonogród i zabiła 49–60 Polaków. Zamordowanych, w tym księdza Szczepana Jurasza[4] oraz dwie siostry zakonne ze zgromadzenia szarytek[5][6], pochowano w dole po wapnie na placu kościelnym. Pozostali przy życiu ewakuowali się do Tłustego i Zaleszczyk.

W 2003 r. na terenie Czerwonogrodu zamieszkali mnisi Ukraińskiej Autokefalicznej Cerkwi Prawosławnej.

Czerwonogród znany jest z najwyżej położonego wodospadu na obszarze dawnej Małopolski Wschodniej[7].

Zabytki

  • Zamek – w XIV w. Litwini zbudowali pierwszą drewnianą fortecę, a w ХVII w. ród Danyłowiczów zbudował pierwszą kamienną fortecę. Na początku ХІХ w. zamek przebudowano na pałac według projektu lwowskiego architekta Juliana Zachariewicza. W ciągu pierwszej połowy XIX w. pałac był udoskonalany przez syna Ponińskiego, Kaliksta. Ostatnią jego właścicielką była na początku ХХ w. księżna Maria Lubomirska. Podczas pierwszej i drugiej wojny światowej poważnie zniszczony. W 2013 roku, z powodu braku prac konserwatorskich i zabezpieczających, jedna z dwóch wież zamkowych uległa częściowemu zawaleniu.
  • Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[8].

Urodzeni


Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-12] (ukr.).
  2. ↑ Piotr Wiesław Jakubiak: Grody Czerwieńskie. Monumentalne fałszerstwo historii. [dostęp 2014-09-30].
  3. ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 440, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
  4. ↑ Szczepan Jurasz [online], Martyrologium duchowieństwa [dostęp 2023-05-07].
  5. ↑ Klara Linowska [online], Martyrologium duchowieństwa [dostęp 2023-05-07].
  6. ↑ Henryka Bronikowska [online], Martyrologium duchowieństwa [dostęp 2023-05-07].
  7. ↑ Ewa Perlińska. Zapomniana Historia. Czerwonogród na Podolu. „Ciekawe Miejsca”. 2, s. 7–10, maj 2007. (pol.).
  8. ↑ Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Czerwonogrodzie

Literatura

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.