Czyn społeczny

Stanisława Gierek i Edward Gierek podczas dnia czynu partyjnego w Warszawie (1974)
Czyn partyjny w Państwowym Gospodarstwie Rolnym Lewków (druga połowa lat 70. XX wieku)
Głaz upamiętniający czyn społeczny mieszkańców Łodz

Czyn społeczny – w okresie PRL nieodpłatne prace wykonywane na rzecz społeczeństwa, zwykle w dni wolne od pracy (przy czym soboty były wtedy również dniami roboczymi).

Opis

Czyny społeczne najczęściej były organizowane przez zakłady pracy, szkoły, organizacje partyjne i młodzieżowe. W czynie społecznym były wykonywane prace, przez niektórych uważane za zbyteczne[1], które miały jedynie przekazywać ducha wspólnego dzieła dla kraju.

W Warszawie czyny społeczne związane z odgruzowywaniem zniszczonego miasta zaczęto organizować od stycznia 1945 roku[2]. Realizowano także inne przedsięwzięcia, jak na przykład budowa nizinnej kolei linowej „Elka” w Chorzowie, a także prace sezonowe (sianokosy, żniwa, wykopki ziemniaków, wykopki buraków cukrowych, sadzenie drzew, zamiatanie liści).

W Warszawie w latach 1945−1973 w czynach społecznych wzięło udział 9,3 mln osób, które przepracowały łącznie 32,8 mln godzin[2]. W wyniku ich pracy powstały m.in. nowe drogi, parki i skwery, place zabaw i boiska sportowe[2]. Dla uczczenia 30-lecia PRL 30 września 1973 roku i 12 maja 1974 roku zorganizowano dwie niedziele czynu partyjnego, w czasie których pracowało ponad 250 tys. osób[2].

W komunistycznej Czechosłowacji nieodpłatne prace wykonywane na rzecz ogółu nazywano „Akcja Z”.

Subotnik

Pomysł czynów społecznych w PRL był kalką tradycji radzieckiego „subotnika” (ros. cуббо́тник), ogłaszanego w Związku Radzieckim od roku 1919; także w krajach bloku wschodniego realizowano tego typu przedsięwzięcia. Tradycja prac społecznych – subotnika – podtrzymywana jest także we współczesnej Rosji i Białorusi.

W XXI wieku subotnik organizowany jest zarówno oddolnie (np. Ukraina)[3], jak i odgórnym rozkazem władz (Białoruś)[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Małgorzata Nikoniuk, „W imię społecznego dobra”. Czyny społeczne i partyjne na terenie województwa bialskopodlaskiego w latach 1975-1989. Przyczynek do dalszych rozważań, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” (1), 2021, s. 1–9, DOI: 10.36121/RRH.NIKONIUK.19.2021, ISSN 1643-4374 [dostęp 2025-05-31].
  2. 1 2 3 4 Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975, s. 106.
  3. ↑ Ukraińcy dziękują Polakom w nietypowy sposób. Organizują "subotniki" [online], Onet Wiadomości, 1 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-27] (pol.).
  4. ↑ „Subotnik”, czyli tradycyjny czyn społeczny na Białorusi [online], tvp.info, 12 kwietnia 2014 [dostęp 2022-04-27] (pol.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.