Płaszczek ząbkowany
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Płaszczek ząbkowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Dacryobolus sudans (Alb. & Schwein.) Fr. Summa veg. Scand., Sectio Post. (Stockholm): 404 (1849) | |
Płaszczek ząbkowany (Dacryobolus sudans (Alb. & Schwein.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny Dacryobolaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Dacryobolus, Dacryobolaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1805 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Hydnum sudans[1]. W 1849 r. Elias Fries przeniósł go do rodzaju Dacryobolus[1]. Ma 10 synonimów[2].
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r.[3]
Morfologia
Grzyb kortycjoidalny o owocniku jednorocznym, rozpostartym, osiągającym szerokość kilku cm. Powierzchnia hymenialna brodawkowata, kremowa do jasnożółtej; brodawki cylindryczne lub stożkowate, wydzielające kroplę lepkiej, bursztynowej cieczy, która po wyschnięciu tworzy żywiczną kulkę, często odrywającą się i pozostawiającą mały krater na wierzchołku zęba[4].
System strzępkowy monomityczny; strzępki podrzędne cienkie do grubościennych, guzkowo-septowane, o średnicy 1,5–5 µm. Cystydy 70–90 × 3–6 µm, cienkościenne, guzkowo-septowane, z jedną lub wieloma przewgrodami, skupione na wierzchołkach brodawek. Podstawki wąsko maczugowate do cylindrycznych, 4-sterygmowe, 20-25 × 3-3,5 µm, ze sprzążką bazalną. Bazydiospory 5–7 × 1–1,5 µm, wąsko alantoidalne, bezbarwne, gładkie, ujemne w odczynniku Melzera[4].
Występowanie i siedlisko
Występuje na wszystkich kontynentach, także w Antarktyce[5]. W Polsce w 2003 r. W. Wojewoda przytoczył 5 stanowisk[3], w późniejszych latach podano wiele następnych, aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach na martwym drewnie drzew liściastych i iglastych[3] i powoduje zgniliznę brunatną drewna[4].
Przypisy
- 1 2 3 4 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-03-05] (ang.).
- 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 210, ISBN 83-89648-09-1.
- 1 2 3 J.P. Lindsey, R.L. Gilbertson, Notes on Basidiomycetes that decay bristlecone pin, „. Mycotaxon”, 18 (2), Mycobank, 1983, s. 547.
- ↑ Występowanie Dacryobolus sudans na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-03-05] (ang.).
- ↑ Dacryobolus sudans (płaszczek ząbkowany) [online] [dostęp 2025-03-05].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 63, ISBN 83-89648-38-5.