Danburyt

Danburyt
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

borokrzemian wapnia (CaB2Si2O8)[1]

Twardość w skali Mohsa

7–7,5[2][3]

Przełam

muszlowy[3], półmuszlowy, nierówny/nieregularny[2]

Łupliwość

słaba, niewyraźna wg {001}[2], brak[3]

Pokrój kryształu

słupkowy[3], pryzmatyczny[2]

Układ krystalograficzny

rombowy[3]

Klasa krystalograficzna

dwupiramidalna[2]

Właściwości mechaniczne

kruchy[3]

Gęstość

2,9–3,0 g/cm³[3]

Właściwości optyczne
Barwa

bezbarwna, biała, różowa, żółta, brązowa, wyjątkowo zielonkawa[1]

Rysa

biała[3]

Połysk

szklisty[3], tłusty[2]

Współczynnik załamania

1,627–1,639 (dwuosiowy)[2]

Inne

dyspersja: 0,017 (silna)[2][4] dwójłomność: 0,006[2] pleochroizm: słaby[5]

Dodatkowe dane
Klasyfikacja Strunza

9.FA.65[2]

Danburyt wydobyty w kopalni San Sebastian, Charcas, San Luis Potosí, Meksyk (35x28x21 cm)

Danburyt – rzadki minerał z gromady krzemianów, będący borokrzemianem wapnia. Nazwa jest związana z miejscem występowania – Danbury w Connecticut, USA; gdzie został odkryty w 1839 r. w zmetamorfizowanych dolomitach[2][1].

Właściwości

Krystalizuje w układzie rombowym. Tworzy słupkowe kryształy przyjmujące postać wielościennego słupa, klinowato zakończonego rombową dwupiramidą[3][1]. Na ścianach kryształów widoczne jest nieraz poprzeczne prążkowanie[3]. Dobrze wykształcone kryształy są narosłe[3][1]. Spotykany w formie szczotek krystalicznych w druzach[1]. Występuje w skupieniach zbitych, promienistych, nerkowatych i ziarnistych[1]. Także jako naskorupienia lub zbite, porcelanowe masy. Jest minerałem kruchym, przezroczystym do półprzezroczystego[2][1]. Najczęściej bezbarwny lub biały. Posiada szklisty lub tłusty połysk[1]. Częstymi zanieczyszczeniami w strukturze są żelazo, mangan, glin, magnez, stront i sód[2].

Występowanie

Występuje w utworach wykazujących bezpośredni lub pośredni związek z działalnością magmową (zmienione skały wylewne)[6]. Jest spotykany w pegmatytach, utworach pneumatolitycznych[1], granitach[2], niekiedy występuje w żyłach typu alpejskiego oraz hydrotermalnych kruszcowych[3][6][1]. Stanowi składnik niektórych skał metamorficznych powstałych na skutek intensywnych procesów metasomatycznych (grejzeny) albo w warunkach przeobrażeń kontaktowych (bogate w bor skarny[3], dolomity, marmury)[1]. Znany również ze zmetamorfizowanych ewaporatów[6]. Towarzyszą mu kwarc, kalcyt, cytryn, ametyst, sfaleryt, fluoryt, turmalin, chalkopiryt, datolit, piryt, piroksen[3][2], kwarc dymny[5].

Miejsce występowania

Należy do minerałów bardzo rzadkich[1]. Oprócz USA – Danbury (Connecticut) oraz Russel, występuje również w Meksyku – rejon Baja i California, Birmie – Mogok, Japonii – Obira, Kyusziu. Także: Rosja – Dalniegorsk, Szwajcaria – Piz Vallatscha, Grison, Włochy – dolina Aosty, Viterbo, Boliwia, Kanada, Czechy – Maglovec, Madagaskar[2][4][1][6][5].

Zastosowanie

Ma znaczenie naukowe oraz kolekcjonerskie. Największe wykształcone kryształy pochodzą z Rosji (bezbarwne o długości powyżej 20 cm). oraz z Madagaskaru (żółtobrunatne, o dł. około 10 cm)[1].

Danburyt, ze względu na stosunkowo dużą twardość i słabą łupliwość doskonale nadaje się do wyrobu biżuterii. Starannie oszlifowane kamienie, mimo niewielkiej dyspersji, mogą być bardzo efektowne. Nadaje się im najczęściej szlif fasetkowy zarówno brylantowy jak i schodkowy[1].

Największy danburyt pochodzi z Birmy, ma żółtą barwę i masę 138,6 ct. Waga przeciętnych kamieni nie przekracza 10 ct[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 105-106, ISBN 978-83-8293-231-7.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Danburite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-05-20] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Rupert Hochleitner, Minerały, kamienie szlachetne, skały, Multico Oficyna Wydawnicza, 15 kwietnia 2022, s. 348, ISBN 978-83-7073-816-7.
  4. 1 2 Danburite [online], National Gem Lab [dostęp 2025-05-20] (ang.).
  5. 1 2 3 Vademecum Zbieracza Kamieni Szlachetnych i Ozdobnych, Wydawnictwo Geologiczne, s. 123-124, ISBN 83-220-0199-1.
  6. 1 2 3 4 Jan Parafiniuk, Atlas Minerałów, Multico Oficyna Wydawnicza, 2019, s. 288, ISBN 978-83-7073-845-7.

Bibliografia

  • Podręczny Leksykon Przyrodniczy. Minerały i kamienie szlachetne
  • Atlas mineralogii
  • Leksykon Przyrodniczy. Minerały
  • R. Hochleitner: Minerały i kryształy. 1994.
  • J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, 2003.
  • J. Bauer: Przewodnik Skały i minerały. Multico, 1997.
  • K. Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
  • N. Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Alfa, 1986.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.