Dragoljub Raša Todosijević

Dragoljub Raša Todosijević
Драгољуб Раша Тодосијевић
Ilustracja
Dragoljub Raša Todosijević (2011)
Data i miejsce urodzenia

2 września 1945
Belgrad

Data i miejsce śmierci

3 grudnia 2024
Belgrad

Narodowość

serbska

Język

serbski

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Belgradzie

Dziedzina sztuki

sztuki plastyczne

Epoka

sztuka współczesna

Gatunek

sztuka konceptualna

Ważne dzieła

Was ist Kunst?, Gott liebt die Serben

Nagrody

Nagroda im. Ivana Tabakovicia (2023)

Dragoljub Raša Todosijević (ur. 2 września 1945 w Belgradzie[1], zm. 3 grudnia 2024 tamże[2]) – serbski artysta sztuk wizualnych, performer i rzeźbiarz, tworzący w nurcie sztuki konceptualnej, prozaik, teoretyk sztuki.

Życiorys

Wychowywał się w ubogiej rodzinie w Belgradzie[3]. Matka wysłała go do akademii wojskowej w Mostarze, gdzie wytrzymał półtora roku[3]. Uczył się rysunku w Šumatovačce, gdzie poznał m.in. Marinę Abramović[3]. Studiował malarstwo[4], ukończył studia w Akademii Sztuk Pięknych w Belgradzie[5] w 1969 roku[6]. Wystawiał swoje prace od 1967 roku[4]. Działał w środowisku młodych belgradzkich artystów, wśród których była m.in. Marina Abramović czy Neša Paripović[5], skupionych wokół studenckiego centrum kultury w Belgradzie – Studentski kulturni centar[7]; ich ruch został później określony mianem Nova umjetnička praksa[5].

W 1984 roku został zaproszony na biennale do Sydney[3]. Podróżował m.in. do Polski i Stanów Zjednoczonych[3]. Muzeum Sztuki Współczesnej w Belgradzie zorganizowało wystawę retrospektywną jego dzieł w 2001 roku[3]. Muzeum Sztuki Współczesnej Wojwodiny przygotowało jego wystawę retrospektywną pt. Сутра је понедељак w 2022 roku[8].

Jego dzieła posiadają m.in. Centre Georges Pompidou, Contemporary Art Museum w Kumamoto Moderna Museet, Tate Modern[9].

Należał do Stowarzyszenia Artystów Serbii od 1971 roku[6]. Mieszkał i pracował w Belgradzie[4][10].

Nagrody

  • nagroda Memoriału im. Nadeždy Petrović (1998)[9]
  • nagroda Moderna Museet (2001)[9]
  • nagroda miasta Belgrad (2003)[9]
  • ArtLink Award (2004)[9]
  • Emily Harvey Foundation Award (2006)[9]
  • nagroda im. Savy Šumanovicia (2008)[9]
  • nagroda „Politiki” (2009)[9]
  • nagroda na biennale w Wenecji (2011)[11]
  • nagroda im. Ivana Tabakovicia (2023)[12]

Twórczość

Tworzył sztukę konceptualną, był jednym z jej pionierów w Jugosławii. Był rzeźbiarzem i malarzem[13]. Jego performances miały agresywny i prowokacyjny charakter[14] i ocierały się niekiedy o sadyzm[5]. Podczas co najmniej dwóch jego performance'ów (Pijenje vode i Odluka kao umetnost) zmarły ryby[15]. Tworzył także teksty w języku serbskim[13], m.in. eseje o teorii sztuki[4]. Niektóre z jego prac z lat 70. i 80. XX wieku zachowały się tylko na fotografiach[4]. Współpracował krótko z grupą muzyczną Ansambl Za Drugu Novu Muziku[4].

Dzieła plastyczne

  • Marinela (1971)[4]
  • Odluka kao umetnost[14] (Decision as Art) – performance (1973)[5]
  • Pijenje vode – performance (1974)[5]
  • Umetnost i memorija – performance (1974[14]–1975) – artysta wyglądający jak terrorysta wykrzykiwał nazwiska twórców, o których myślał w danej chwili[5]
  • Nula dies sine linea – cykl 12 rysunków[16] (1976[5])
  • Was ist Kunst? – performance wykonywany w różnych wariantach w latach 1976–1981[5][17]
  • Schlafflage – cykl instalacji (1978–1984)[5]
  • Živela Francuska – živela tiranija[14] (Vive la France – Vive la Tyranie) – performance (1979)[5]
  • Gott Liebt die Serben (Bog voli Srbe[14]) – cykl instalacji (od 1989 roku do co najmniej 2003 roku[18]), prace traktujące nacjonalizm serbski z ironią, np. w 1998 roku serwował narodowe potrawy na stole w kształcie swastyki[5]
  • Opsada Londona 2097 – obraz (2007)[19]
  • God Exists – instalacja (2013)[19]

Teksty

  • Edinburška izjava (1975)[5]
  • Sa ulice: pred uvod u istoriju[5]
  • Priče o umetnosti (1992)[20]
  • Vesela kabalistička koračnica i druge priče – proza (1997)[21]
  • Ulaz u raj ili Kraj istorije (2011)[22]

Przypisy

  1. ↑ Todosijevic, Dragoljub Rasa, Grove Art Online, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.001.0001/oao-9781884446054-e-7002228718#oao-9781884446054-e-7002228718 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  2. ↑ Preminuo Raša Todosijević - Kultura - Dnevni list Danas [online], 3 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-05] (serb.).
  3. 1 2 3 4 5 6 Марија Ђорђевић, Одлучио сам: Изложићу Маринелу [online], Politika Online [dostęp 2024-01-07].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 The Reality Check - Rasa Todosijevic [online], realitycheck.c3.hu [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 RAŠA TODOSIJEVIĆ [online], Avantgarde Museum [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  6. 1 2 Dragoljub Rasa Todosijevic - Arte Galerija [online], Arte Galerija Beograd [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  7. ↑ РТС :: Радио Београд 2 :: Град: СКЦ Драгице Вукадиновић [online], www.rts.rs [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  8. ↑ Ј.Ф, Изложба Раше Тодосијевића у Музеју савремене уметности Војводине [online], Politika Online [dostęp 2024-01-07].
  9. 1 2 3 4 5 6 7 8 DRAGOLJUB RAŠA TODOSIJEVIĆ – TOMORROW IS MONDAY | MSUV [online] [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  10. ↑ Raša Todosijević [online], www.balkanprojects.art, 14 lipca 2017 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  11. ↑ "Edija Ramu sam upoznao dok je bio slikar, radovi mu nisu loši" [online], B92.net, 8 lipca 2017 [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  12. ↑ DRAGOLJUB RAŠA TODOSIJEVIĆ WINS 2023 IVAN TABAKOVIĆ AWARD [online], www.sanu.ac.rs [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  13. 1 2 AUT - Úplné zobrazení záznamu [online], aleph.nkp.cz [dostęp 2024-01-07].
  14. 1 2 3 4 5 Maldini 2018 ↓, s. 602.
  15. ↑ Thank you, Rasa Todosijevic! - springerin | Hefte für Gegenwartskunst [online], springerin.at [dostęp 2024-01-07].
  16. ↑ ‘Nulla dies sine linea‘, Rasa Todosijevic, 1976 [online], Tate [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  17. ↑ Katarina Krstić, Raša Todosijević, Was ist Kunst, Marinela Koželj?, 1978, video - Registry - Courage – Connecting collections [online], cultural-opposition.eu, 24 października 2018 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  18. ↑ Maldini 2018 ↓, s. 719.
  19. 1 2 Chris Fite-Wassilak, Raša Todosijević: Siege of London 2097 at Handel Street Projects, London [online], artreview.com [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  20. ↑ IZUM-Институт информацијских знаности Марибор, Priče o umetnosti :: COBISS+ [online], plus.cobiss.net [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  21. ↑ IZUM-Институт информацијских знаности Марибор, Vesela kabalistička koračnica i druge priče :: COBISS+ [online], plus.cobiss.net [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  22. ↑ IZUM-Институт информацијских знаности Марибор, Ulaz u raj ili Kraj istorije :: COBISS+ [online], plus.cobiss.net [dostęp 2024-01-07] (serb.).

Bibliografia

  • Slobodan Maldini, Istorija srpske umetnosti, Beograd: Knjiga komerc, 2018, ISBN 978-86-7712-430-4 [dostęp 2024-01-07] (serb.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.