Duryn

Duryn (durain, „twardy”) – składnik petrograficzny i makroskopowo widoczny, najbardziej matowy litotyp węgla kopalnego. Jest to odmiana węgla kamiennego o ziarnistym lub nierównym przełamie, który ma chropowatą powierzchnię, i słabym połysku, zwykle zawierająca drobnodyspersyjne domieszki mineralne. Tworzy warstwy o zróżnicowanej miąższości, a niekiedy całe pokłady. Ma zwartą, twardą, często lepką konsystencję, oleisty połysk oraz szarą lub szaroczarną barwę^[1].

Barwa durynu odzwierciedla warunki jego powstawania w paleotorfowisku. Pozostaje w ścisłym związku ze składem macerałowym i ze strukturą węgla, która dostarcza informacji o jego genezie i historii sedymentacji^[2]. Duryn wykazuje dużą zmienność składu petrograficznego. Zróżnicowanie to stanowi podstawę podziału durynów na dwie odmiany barwne: szare (lub ciemnoszare) oraz czarne^[3].

Duryn czarny charakteryzuje się przewagą macerałów z grupy witrynitu. Powstawał w warunkach silnego podtopienia torfowiska, gdzie zdeponowany materiał fitogeniczny ulegał procesom humifikacji i żelifikacji. Cechuje się ciemną, niemal czarną barwą^[4].

Duryn szary (ciemnoszary) zawiera większy udział macerałów z grupy inertynitu^[5] i liptynitu. Powstawał w warunkach płytszych i okresowo przesychających stref torfowiska, podczas których dochodziło do utleniania materiału roślinnego^[6]. Duryn szary zwykle zawiera znaczną ilość niereaktywnych macerałów inertynitowych, niepożądanych w procesie koksowania^[5].

Skład durynu cechuje się niewielkim udziałem macerałów poddanych żelifikacji z grupy witrynitu (do 30%) oraz dominacją składników fuzynizowanych z grupy inertynitu i lipidowych z grupy liptynitu (ponad 70%). W zależności od dominujących mikroskładników wyróżnia się kilka odmian durynu (np. zarodnikowy, żywiczny). Wraz ze wzrostem zawartości składników żelifikowanych duryn przechodzi w inne litotypy. W preparatach mikroskopowych o grubości powyżej 50 µm odpowiada mikrolitotypowi określanemu jako duryt^[1].

• Misiak J. Skład petrograficzny i formy litotypów węgla kamiennego w utworach karbonu górnego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. „Gospodarka Surowcami Mineralnymi”. 3 (33), s. 109–120, 2017. ISSN 2017-0037. 
• Короткий словник з петрографії вугілля. (oprac.) Г. Маценко, В. Білецький, Т. Шендрік. Донецьк: 2011. ISBN 978-966-317-086-2.