Dwór w Zakrzowie
 nr rej. A-380/79 z 8.09.1980[1]. | |
 Dwór w Zakrzowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
pocz. XIX |
Położenie na mapie gminy Stryszów _location_map.png) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wadowickiego  | |
 49°49′38,424″N 19°39′29,912″E/49,827340 19,658309 | |
Dwór w Zakrzowie – zabytkowy dwór znajdujący się w Zakrzowie, w gminie Stryszów, w powiecie wadowickim, w województwie małopolskim.
Dwór, park, brama wjazdowa i budynek gospodarczy zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[1].
Historia
Dwór wzniesiony został na początku XIX wieku dla Montléartów – dziedziców majątku w Zakrzowie[2]. Przed 1927 rokiem Zakrzów przejął Karol Lewakowski (1895–1976), syn Zygmunta Lewakowskiego[3]. W okresie okupacji 1939–1945 w zabudowaniach dworskich funkcjonowało niemieckie gospodarstwo rolne, produkujące wódki gatunkowe dla hitlerowskich dygnitarzy[4]. Po 1945 roku majątek został znacjonalizowany. Następnie obiekt służył jako dom wypoczynkowy dla kombatantów i byłych więźniów obozów koncentracyjnych, później funkcjonował w nim ośrodek zdrowia oraz dom dziecka[5]. W latach 80. dwór został przejęty przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną „Chełm” ze Stryszowa. Po modernizacji na parterze dworu funkcjonuje restauracja, a na piętrze hotel[6].
Architektura
Dwór późnoklasycystyczny, murowany z cegły i kamienia, otynkowany, częściowo podpiwniczony, piętrowy, nakryty dachem naczółkowym z dachówki ceramicznej. W części środkowej fasady – skierowanej na stronę południową – duży trójkątny szczyt z półkolistym świetlikiem w tympanonie. Prawdopodobnie w okresie międzywojennym dobudowano ganek wsparty na czterech kanelowanych filarach podtrzymujących taras ograniczony tralkową balustradą[3][2][6].
Pomieszczenia na parterze są nakryte sklepieniem żaglastym lub stropem drewnianym. W jednej z sal znajduje się drewniany portal zwieńczony puttami podtrzymującymi tarczę monogramową[3]. Na belce stropowej wyryty jest łaciński napis[6]:
„Renovatum + A.D. MCM XXVII Sibi Amicis ET Posterimati” („Odnowiony 1927. Sobie, Przyjaciołom i Przybyłym”)
Park krajobrazowy
W parku o powierzchni 4,5 ha okalającym dwór widoczne są pozostałości dawnego ogrodu tarasowego. Rosną tam m.in. brzozy, dęby, jawory, jesiony, modrzewie i świerki[6][4].
Galeria
Furtka
Element ogrodu tarasowego
Portal
Trójboczny piec kaflowy
Przypisy
- 1 2 Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025.
- 1 2 Krasnowolski 2013 ↓, s. 310.
- 1 2 3 Libicki 2012 ↓, s. 519.
- 1 2 bip.malopolska ↓.
- ↑ it.wadowice ↓.
- 1 2 3 4 Śledzikowski ↓.
Bibliografia
- Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
- Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2012. ISBN 978-837510-597-1.
- Tadeusz Śledzikowski: Dwór w Zakrzowie. zabytek.pl, 2017-10-16. [dostęp 2022-11-01]. (pol.).
- Dwór w Zakrzowie. it.wadowice.pl. [dostęp 2022-11-27]. (pol.).
- Program opieki nad zabytkami gminy Stryszów na lata 2016–2019. bip.malopolska.pl. [dostęp 2022-12-06]. (pol.).