Dydelfik Kalinowskiego
| Hyladelphys kalinowskii | |||
| (Hershkovitz, 1992)[1] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Hyladelphys | ||
| Gatunek |
dydelfik Kalinowskiego | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Dydelfik Kalinowskiego[4] (Hyladelphys kalinowskii) – gatunek ssaka z podrodziny Hyladelphinae w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).
Zasięg występowania
Dydelfik Kalinowskiego występuje w regionie Gujana, amazońskiej Brazylii i wschodnim Peru; prawdopodobnie także w południowo-wschodniej Kolumbii (Leticia) i północnej Boliwii[5].
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1992 roku amerykański zoolog Philip Hershkovitz, nadając mu nazwę Gracilinanus kalinowskii[1]. Miejsce typowe to Hacienda Cadena, (13°20′S 70°46′W/-13,333333 -70,766667) na wysokości 890 m n.p.m., Marcapata, Cuzco, Peru[1][6][7]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłej samicy o sygnaturze FMNH 89991 przechowywany w Muzeum Historii Naturalnej w Chicago; odłowiony 9 lipca 1958 roku przez Celestino Kalinowskiego[1]. Jedyny przedstawiciel rodzaju dydelfik[4] (Hyladelphys)[5], który zdefiniował w 2001 roku amerykański zespół teriologów (Robert S. Voss, Darrin P. Lunde i Nancy B. Simmons)[2].
Takson tradycyjnie umieszczany w Didelphinae[8], przeniesiony do Hyladelphinae w 2009 roku[9]. Wstępne dane molekularne wykazały dużą rozbieżność między okazami z Peru i Gujany Francuskiej, co może wskazywać, że w obrębie Hyladelphys mogą występować co najmniej dwa, jeśli nie trzy, ukryte gatunki[10]. Gatunek monotypowy[7][5].
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Etymologia
- Hyladelphys: gr. ὑλη hulē „teren lesisty, las”; δελφύς delphys „łono, macica”[2].
- kalinowskii: Celestino Kalinowski (1924–1986), peruwiański ornitolog, konserwator przyrody, syn Jana Kalinowskiego[1].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 7,5–9,5 mm, długość ogona 10,2–11,7 mm; masa ciała 10–20 g[5][12].
Status zagrożenia
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[3].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 P. Hershkovitz. The South American gracile mouse opossums, genus Gracilinanus Gardner and Creighton, 1989 (Marmosidae, Marsupialia): a taxonomic review with notes on general morphology and relationships. „Fieldiana. Zoology”. New series. 70, s. 37, 1992. (ang.).
- 1 2 3 R.S. Voss, D.P. Lunde & N.B. Simmons. Mammals of Paracou, French Guiana: a Neotropical lowland rainforest fauna. Part 2. Nonvolant species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 263, s. 30, 2001. (ang.).
- 1 2 D. Astua de Moraes i inni, Hyladelphys kalinowskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-19] (ang.).
- 1 2 W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 3. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- 1 2 3 4 D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 134. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: Hyladelphys kalinowskii (Hershkovitz, 1992). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).
- 1 2 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 44. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hyladelphys kalinowskii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-19].
- ↑ R.S. Voss & S.A. Jansa. Phylogenetic relationships and classification of didelphid marsupials, an extant radiation of New World metatherian mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 322, s. 97, 2009. (ang.).
- ↑ S.A. Jansa & R.S. Voss. Phylogenetic relationships of the marsupial genus Hyladelphys based on nuclear gene sequences and morphology. „Journal of Mammalogy”. 86 (5), s. 853–865, 2005. DOI: 10.1644/1545-1542(2005)86[853:PROTMG]2.0.CO;2. (ang.).
- ↑ Francisco das Chagas Silva-Neto, Silvia E. Pavan, Diego Astúa., Evolution, divergence, and convergence in the mandibles of opossums (Didelphidae, Didelphimorphia), „Current Zoology”, 70, 2024, s. 488–504, DOI: 10.1093/cz/zoad027 (ang.).
- ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 31. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).