Dzieje Narodu i Państwa Polskiego

Dzieje Narodu i Państwa Polskiego, tom Łokietkowe czasy

Dzieje Narodu i Państwa Polskiego – seria wydawnicza, która ukazywała się nakładem Krajowej Agencji Wydawniczej (KAW) w latach 1986–2001. Na serię składa się 66 woluminów, z których każdy posiada własny tytuł oraz numer i omawia odrębny okres dziejów Polski (lub określony temat ujęty monograficznie), od jej początków do II wojny światowej.

Koncepcja serii

Zgodnie z przyjętymi założeniami redakcyjnymi, celem serii było:

... upowszechnienie wiedzy o dziejach ojczystych, zwłaszcza wśród młodego pokolenia Polaków i kształtowanie umiejętności wyciągania wniosków z przeszłości własnego narodu i narodów sąsiednich.

..., "Nauk przemożnych perła"; Kraków 1986, s. 2 okładki

Dzieje Narodu i Państwa Polskiego miały mieć charakter popularnonaukowy dzięki atrakcyjnej i przystępnej formie. Wysoki poziom naukowy i rzetelność treści gwarantować miało natomiast zaangażowanie jako autorów wybitnych polskich historyków. Pozostawiono im swobodę w zakresie indywidualnego opracowania poszczególnych tematów w formie eseju historycznego, na podstawie wyników własnych, najnowszych badań[a].

Założenia redakcyjne i wydawnicze

Całość materiału, o łącznej objętości 960–1000 arkuszy wydawniczych, stanowić miała największe dzieło zbiorowe polskich historyków. Podzielono go na 3 tomy, obejmujące odpowiednio dzieje Polski:

  • średniowiecznej (do końca XV w.),
  • nowożytnej (do roku 1795),
  • w okresie rozbiorów oraz dwudziestolecia międzywojennego (do wybuchu II wojny światowej).

Dwa pierwsze tomy, liczące łącznie 40 wolumenów, miał przygotować zespół redakcyjny krakowskiego ośrodka Krajowej Agencji Wydawniczej, zaś tom trzeci, obejmujący 24 tematy redakcja warszawska. Poszczególne zeszyty planowano wydawać równolegle w ramach wymienionych tomów, w masowym nakładzie 160 tys. egzemplarzy. Teksty uzupełniać miały liczne ilustracje, w tym bogata ikonografia i materiały pomocnicze jak kalendaria, czy tablice synchronistyczne[b].

Pierwotnie kolegium redakcyjne zespołu krakowskiego tworzyli:

W skład redakcji naukowej zespołu warszawskiego weszli:

Od strony graficznej serię opracował Marian Sztuka.

Realizacja

Wydawanie poszczególnych zeszytów rozpoczęto w roku 1986 – ukazały się wówczas dwa pierwsze wolumeny. Do roku 1989 prace nad serią przebiegały sprawnie i zgodnie z założeniami. W latach 1987–1989 łącznie wydano 33 zeszyty, a nakład każdego z nich (z wyjątkiem zeszytu I-15) wyniósł 160.350 egzemplarzy.

Zestawienie liczby zeszytów wydanych w poszczególnych latach, w ramach tomów I – III

RokTom ITom IITom IIIRazem
19861012
19871179
198844412
198943512
19901124
19911045
19921203
19930101
19942428
19950000
19961203
19970101
19981102
19992103

W latach 90. XX wieku kolejne zeszyty ukazywały się zdecydowanie rzadziej, a nakład stopniowo malał. W roku 1990 obniżono go do 100.000 sztuk, zaś w kolejnym do 80.000, a następnie do 60.000 sztuk. W latach 1992–1993 nakład wynosił 50.000 egzemplarzy, by w roku 1994 obniżyć się do 45.000, a w roku 1996 do zaledwie 20.000 egzemplarzy. Dla kilku ostatnich wolumenów, wydanych w latach 1996–1999 w Warszawie, zrezygnowano z podawania wielkości nakładu.

Zespół warszawski zakończył pracę w roku 1994, przy czym w roku 1991, na prośbę czytelników, zmieniono liczbę zeszytów składających się na tom trzeci, z zaplanowanych 24 do 25[c]. Zespół krakowski pracował do roku 1999, jednakże ostatnich 8 zeszytów wchodzących w skład tomów pierwszego i drugiego zostało wydanych w Warszawie, a nie w Krakowie.

Pomimo zbieżnych założeń redakcyjnych i wspólnego projektu graficznego tomy "krakowskie" różnią się szczegółami od tych przygotowanych przez redakcję warszawską. Wszystkie zeszyty mają identyczny format (wynoszący 27 cm, a więc nieco mniejszy od rozmiaru A4), jednak w przypadku tych składających się na tomy pierwszy i drugi zastosowano oprawę klejoną miękką, zaś tworzących tom trzeci oprawę zeszytową. Pozostałe różnice i cechy charakterystyczne zestawiono w tabeli.

CechaTom I oraz IITom III
I strona okładkipodzielona na 3 części:
  • na górze, na białym tle tytuł i nazwisko lub nazwiska autorów,
  • na środku reprodukcja lub zdjęcie,
  • na dole tytuł serii białą czcionką na niebieskim tle.
podzielona na 3 części:
  • na górze, na białym tle tytuł i nazwisko lub nazwiska autorów,
  • na środku reprodukcja,
  • na dole tytuł serii czcionką magenta na czarnym tle.
III strona okładkiróżne treści (kalendaria, drzewa genealogiczne, tablice synchronistyczne, reprodukcje, wskazówki bibliograficzne, tabele i zestawienia, mapy lub spisy wydanych zeszytówgłównie tablice synchronistyczne, rzadziej wskazówki bibliograficzne lub reprodukcje
IV strona okładki podzielona na 3 części:
  • na górze, na białym tle opis serii, numer tomu i cena[d],
  • na środku, w ramce reprodukcja lub zdjęcie, ewentualnie mapa[e],
  • na dole logo KAW i adres redakcji krakowskiej (lub warszawskiej dla 8 zeszytów wydanych w Warszawie).
podzielona na 3 części:
  • na górze, na białym tle opis serii, numer tomu i cena,
  • na środku, w ramce mapa, ewentualnie reprodukcja lub zdjęcie[f],
  • na dole logo KAW i adres redakcji warszawskiej.
Liczba stron
  • 80 (20 zeszytów) lub
  • 72 (19 zeszytów) lub
  • 68 (zeszyt II-39)
80
Kolorowe ilustracje
  • 16 stron (17 zeszytów) lub
  • 8 stron (20 zeszytów) lub
  • brak (zeszyty: I-01, I-04, I-06)
brak

Redakcji nie udało się zrealizować założeń dotyczących objętości serii. Poszczególne zeszyty liczą od 9,8 do 12,48 arkusza wydawniczego, a całość nie przekracza 800 arkuszy.

Poszerzenie serii o tom IV

W roku 2001 Krajowa Agencja Wydawnicza rozszerzyła serię Dzieje Narodu i Państwa Polskiego o tom czwarty, który miał obejmować historię Polski od wybuchu II wojny światowej. Wydano zeszyt IV-1 oraz zapowiedziano publikację zeszytów IV-18, IV-19 oraz IV-20[g]. W skład nowego kolegium redakcyjnego weszli[h]:

Od strony graficznej tom czwarty opracował Lesław Sławiński, zmieniając dość znacząco pierwotną koncepcję serii. Zrezygnowano m.in. z białego tła na okładkach, na dole I strony okładki pozostawiono natomiast tytuł serii (białą czcionką na niebieskim tle). Objętość zeszytu zwiększono do 144 stron.

Ze względu na wszczęcie postępowania układowego wobec KAW w maju 2002 roku, które ostatecznie zakończyło się likwidacją przedsiębiorstwa w roku 2004, kolejne zeszyty tomu czwartego nie zostały wydane[1].

Wznowienie serii

W roku 2009 seria została wznowiona przez Wydawnictwo Templum[2]. Ukazały się trzy zeszyty, wydane w Wodzisławiu Śląskim:

  • 2009: zeszyt I-16 (ISBN 978-83-929218-2-0),
  • 2010: zeszyt I-10 (ISBN 978-83-929218-4-4),
  • 2011: zeszyt II-39 (ISBN 978-83-932793-5-7).

Spis woluminów w podziale na tomy

  • I tom:
Lp.TytułAutorTomMiejsce wydaniaRok wydaniaNakładISBN
1.Od Prasłowian do PolakówJerzy StrzelczykI-01Kraków1987160 350ISBN 83-03-02015-3
2.Pierwsze państwo polskie[i]Gerard LabudaI-02Kraków1989160 350ISBN 83-03-02969-X
3.Korona i infuła Od monarchii do poliarchii[j]Gerard LabudaI-03Kraków199620 000ISBN 83-03-03659-9
4.Cedynia, Niemcza, Głogów, KrzyszkówKarol OlejnikI-04Kraków1988160 350ISBN 83-03-02038-2
5.Przerwany hejnałTomasz JasińskiI-05Kraków1988160 350ISBN 83-03-02041-2
6.Testament KrzywoustegoAndrzej JureczkoI-06Kraków1988160 350ISBN 83-03-02040-4
7.Pierścień KingiJerzy WyrozumskiI-07Warszawa1999b.d.ISBN 83-03-03697-1
8.Łokietkowe czasyHenryk SamsonowiczI-08Kraków1989160 350ISBN 83-03-02745-X
9.Wielki król i jego następcaFeliks KirykI-09Kraków199250 000ISBN 83-03-03266-6
10.O Rzeczpospolitą Obojga Narodów[k]Juliusz BardachI-10Warszawa1998b.d.ISBN 83-03-03692-0
11.Grunwald 1410Edward PotkowskiI-11Kraków199445 000ISBN 83-03-03641-6
12.Koncyliaryści, heretycy i schizmatycy...[l]Jadwiga KrzyżaniakowaI-12Kraków1989160 350ISBN 83-03-02615-1
13.Warna 1444Wincenty SwobodaI-13Kraków199445 000ISBN 83-03-03629-7
14.Wojna trzynastoletnia[m]Marian BiskupI-14Kraków1990100 350ISBN 83-03-03076-0
15.Nauk przemożnych perłaFeliks KirykI-15Kraków1986110 000ISBN 83-03-01194-4
16.Państwo pierwszych Jagiellonów[n]Wacław UruszczakI-16Warszawa1999b.d.ISBN 83-03-03698-X
17.W cieniu katedr i zamków[o]Michał RożekI-17Kraków1988160 350ISBN 83-03-02330-6
18.Rady KallimachaKrzysztof BaczkowskiI-18Kraków1989160 350ISBN 83-03-02502-3
19.Złoty wiek[p]Michał RożekI-19Kraków199160 000ISBN 83-03-03265-8
  • II tom:
Lp.TytułAutorTomMiejsce wydaniaRok wydaniaNakładISBN
1.Dogonić Europę[q]Andrzej WyczańskiII-20Kraków1987160 350ISBN 83-03-01824-8
2.Spory królów ze szlachtą w złotym wieku[r]Anna Sucheni-GrabowskaII-21Kraków1988160 350ISBN 83-03-02039-0
3.Wielkie bezkrólewiaStanisław PłazaII-22Kraków1988160 350ISBN 83-03-02329-2
4.Król i kanclerzStanisław GrzybowskiII-23Kraków1988160 350ISBN 83-03-02440-X
5.Rokosz ZebrzydowskiegoHenryk WisnerII-24Kraków1989160 350ISBN 83-03-02616-X
6.Hetmani RzeczypospolitejZdzisław ŻygulskiII-25Kraków199445 000ISBN 83-03-03630-0
7.SarmatyzmStanisław GrzybowskiII-26Warszawa1996b.d.ISBN 83-905570-0-2
8.Wojny kozackie w dawnej PolsceZbigniew WójcikII-27Kraków1989160 350ISBN 83-03-02744-1
9.Liberum vetoZbigniew WójcikII-28Kraków199250 000ISBN 83-03-03477-4
10.PotopBożena PopiołekII-29Warszawa1998b.d.ISBN 83-03-03691-2
11.Epizod reformacyjnyWacław UrbanII-30Kraków1988160 350ISBN 83-03-02501-5
12.Rokosz LubomirskiegoStanisław PłazaII-31Kraków199445 000ISBN 83-03-03578-9
13.Odsiecz Wiednia 1683Zdzisław ŻygulskiII-32Kraków199445 000ISBN 83-03-03639-4
14.Rzeczpospolita na rozdrożu 1696–1736Andrzej Link-LenczowskiII-33Kraków199445 000ISBN 83-03-03638-6
15.O skutecznym rad sposobieHenryk OlszewskiII-34Kraków1989160 350ISBN 83-03-02770-0
16.Początek końcaWładysław Andrzej SerczykII-35Warszawa1997b.d.ISBN 83-03-03689-0
17.Blaski i cienie baroku[s]Michał RożekII-36Kraków199250 000ISBN 83-03-03556-8
18.By Polaków zrobić obywatelamiKamilla MrozowskaII-37Kraków199350 000ISBN 83-03-03557-6
19.Stanisław August nie tylko mecenas[t]Aleksandra ZgorzelskaII-38Warszawa1996b.d.ISBN 83-905570-5-3
20.Witaj majowa jutrzenkoJerzy MichalskiII-39Warszawa1999b.d.ISBN 83-03-03696-3
21.Naczelnik w sukmanieAndrzej ZahorskiII-40Kraków1990160 350ISBN 83-03-03052-3
  • III tom:
Lp.TytułAutorTomMiejsce wydaniaRok wydaniaNakładISBN
1.Ostatnie lata Pierwszej RzeczypospolitejZofia ZielińskaIII-41Warszawa1986160 350ISBN 83-03-01151-0
2.Polska zniewolona 1795–1806Stanisław Grodziski, Eligiusz KozłowskiIII-42Warszawa1987160 350ISBN 83-03-01912-3[u]
3.Małe państwo wielkich nadzieiBarbara GrochulskaIII-43Warszawa1987160 350ISBN 83-03-02003-X
4.Od Kongresu Wiedeńskiego do Nocy ListopadowejJerzy SkowronekIII-44Warszawa1987160 350ISBN 83-03-02060-9
5.Powstanie ListopadoweTadeusz ŁepkowskiIII-45Warszawa1987160 350ISBN 83-03-01972-4
6.Wielka Emigracja po Powstaniu ListopadowymJerzy ZdradaIII-46Warszawa1987160 350ISBN 83-03-02125-7
7.Od konspiracji do kapitulacjiJerzy SkowronekIII-47Warszawa1989160 350ISBN 83-03-02579-1
8.Za Waszą i naszą wolnośćMarian ZgórniakIII-48Warszawa1987160 350ISBN 83-03-02020-X
9.Powstanie StycznioweStefan KieniewiczIII-49Warszawa1987160 350ISBN 83-03-02058-7
10.Początki cywilizacji przemysłowej na ziemiach polskich[v]Juliusz ŁukasiewiczIII-50Warszawa1988160 350ISBN 83-03-02469-8
11.Społeczeństwo polskie 1864–1914[w]Ireneusz IhnatowiczIII-51Warszawa1988160 350ISBN 83-03-02471-X
12.Swobody fabryk i ziemi ![x]Jerzy MyślińskiIII-52Warszawa1988160 350ISBN 83-03-02239-3
13.Od Stojałowskiego do WitosaAndrzej ZakrzewskiIII-53Warszawa1988160 350ISBN 83-03-02510-4
14.Rok 1905Feliks TychIII-54Warszawa1990100 000ISBN 83-03-02915-0
15.Przetrwać nad Wartą 1815–1914[y]Witold JakóbczykIII-55Warszawa1989160 350ISBN 83-03-02503-1
16.Galicja 1859–1914 Polski Piemont ?[z]Józef BuszkoIII-56Warszawa1989160 350ISBN 83-03-02732-8
17.Wygrać Polskę 1914–1918Tomasz SchrammIII-57Warszawa1989160 350ISBN 83-03-02730-1
18.Pierwsze lata Drugiej RzeczypospolitejAndrzej GarlickiIII-58Warszawa1989160 350ISBN 83-03-02731-X
19.Rządy Sejmu 1921–1926Tomasz NałęczIII-59Warszawa1991100 000ISBN 83-03-02916-9
20.Z Sulejówka do BelwederuAndrzej GarlickiIII-60Warszawa1990100 000ISBN 83-03-02889-8
21.Pod rządami MarszałkaAndrzej GarlickiIII-61Warszawa199450 000ISBN 83-03-03644-0
22.Ostatnie lata Polski niepodległejPaweł Piotr WieczorkiewiczIII-62Warszawa1991100 000ISBN 83-03-03222-4
23.Gospodarka Drugiej RzeczypospolitejZbigniew Landau, Jerzy TomaszewskiIII-63Warszawa1991100 000ISBN 83-03-03085-X
24.Kultura Drugiej RzeczypospolitejDaria NałęczIII-64Warszawa199180 000ISBN 83-03-03432-4
25.Polityka zagraniczna Polski międzywojennejStanisław SierpowskiIII-65Warszawa199450 000ISBN 83-03-03645-9
Lp.TytułAutorTomMiejsce wydaniaRok wydaniaNakładISBN
1.Kampania 1939 rokuPaweł Piotr WieczorkiewiczIV-1Warszawa2001b.d.ISBN 83-88072-53-6
........................
18.Kryzysy w PRLJerzy EislerIV-18---zeszyt nie ukazał się
19.Młodzież w PRLKrzysztof LesiakowskiIV-19---zeszyt nie ukazał się
20.Państwo–Kościół w PRLJan ŻarynIV-20---zeszyt nie ukazał się

Uwagi

  1. Koncepcję serii i założenia redakcyjne przedstawiono w słowie Od redakcji zamieszczonym w zeszytach I-15 (II strona okładki), III-41 (str. 1) oraz III-42 (str. 1).
  2. Jak wyżej.
  3. Informacja ta została zamieszczona na II stronie okładki zeszytu III-63, a następnie na IV stronie okładki zeszytów III-64, III-61 i III-65. Na okładkach zeszytów wydawanych po roku 1991 w Krakowie nadal podawano nieaktualną liczbę 24 tematów.
  4. Numeru tomu brak na okładce zeszytu I-15, zaś ceny nie zamieszczono na okładkach zeszytów: I-2, I-7, I-14 (tylko napis, bez kwot), I-16, II-29, II-39.
  5. Mapy lub ich reprodukcje zamieszczono na okładkach zeszytów: I-2, I-7, I-9, I-16, II-20, II-21, II-23, II-31, II-34, II-37.
  6. Reprodukcje lub zdjęcia zamieszczono na okładkach zeszytów: III-42, III-51, III-52, III-53, III-64.
  7. Porównaj IV strona okładki zeszytu IV-1.
  8. Zobacz II strona okładki zeszytu IV-1.
  9. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Pierwsze państwo polskie – Zjazd Gnieźnieński – Korona Królestwa Bolesława Chrobrego i jej losy
  10. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki oraz z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Korona i infuła
  11. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: O Rzeczpospolitą Obojga Narodów Dzieje związku Polski z Litwą do schyłku XVIII w
  12. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Koncyliaryści, heretycy, schizmatycy w państwie pierwszych Jagiellonów; tytuł w brzmieniu z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Koncyliaryści, heretycy i schizmatycy
  13. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Wojna trzynastoletnia i powrót Polski nad Bałtyk w XV w
  14. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Państwo pierwszych Jagiellonów 1386–1444
  15. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: W cieniu katedr i zamków. O polskiej sztuce średniowiecznej
  16. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Złoty wiek. Szkice o sztuce renesansowej
  17. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Dogonić Europę czyli Polska w czasach Zygmunta I (1506–1548)
  18. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Spory królów ze szlachtą w złotym wieku. Wokół egzekucji praw
  19. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki: Blaski i cienie baroku. Szkice o sztuce polskiej XVII i XVIII wieku
  20. Tytuł w brzmieniu z II strony okładki oraz z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Stanisław August – nie tylko mecenas
  21. Zeszyt został wydrukowany z błędnym numerem ISBN i pod takim został zarejestrowany w katalogu Biblioteki Narodowej, prawidłowa cyfra kontrolna dla tego numeru to 0, a nie 3.
  22. Tytuł w brzmieniu z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Początki cywilizacji przemysłowej
  23. Tytuł w brzmieniu z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Społeczeństwo polskie w latach 1864-1914
  24. Tytuł w brzmieniu z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Swobody, fabryk i ziemi!
  25. Tytuł w brzmieniu z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Przetrwać nad Wartą
  26. Tytuł w brzmieniu z wykazów zeszytów wydanych (por. zeszyty IV-I, I-7 oraz I-16): Galicja 1859-1914. Polski Piemont?
  27. Zeszyty planowane zamieszczono według informacji z IV strony okładki zeszytu IV-1.

Przypisy

  1. Upadłość KAW: Gdzie sens? Gdzie logika?. Biblioteka Analiz, 18.02.2004. [dostęp 2019-03-11]. (pol.).
  2. Dzieje Narodu i Państwa Polskiego (Reaktywujemy serię !!!!). [dostęp 2018-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-04)].

Linki zewnętrzne