Ebeco

Ebeco
Ebeco, Fabryka Rowerów, Gramofonów i Wyrobów Metalowych
Ilustracja
Po lewej stronie kamienica przy ulicy 3 Maja 34 w Katowicach – siedziba firmy Ebeco (2018)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Siedziba

Katowice

Adres

ul. 3 Maja 34
40-097 Katowice

Data założenia

ok. 1908

Forma prawna

spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Nr KRS

0000056975

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Ebeco”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Ebeco”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ebeco”
Ziemia50°15′34,2″N 19°01′01,8″E/50,259500 19,017167

Ebeco (pełna nazwa: Ebeco, Fabryka Rowerów, Gramofonów i Wyrobów Metalowych[1]) – przedsiębiorstwo w Katowicach, z siedzibą przy ulicy 3 Maja 34 w dzielnicy Śródmieście. Specjalizuje się w obsłudze rynku nieruchomości, a powstało jako producent rowerów, gramofonów i innych urządzeń metalowych, szczególnie aktywne w latach międzywojennych.

Historia

Reklama firmy Ebeco z 1928 roku
Odrestaurowany egzemplarz roweru Ebeco z 1925 roku

Ebeco to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która przy ulicy 3 Maja 34 w Katowicach prowadzi biuro i kancelarię zarządzającą m.in. kamienicą, w której ma siedzibę[2], lecz jej historia ma związek zupełnie inną działalnością, prowadzoną przeważnie w okresie międzywojennym[3].

Początki firmy Ebeco związane są z warsztatami mechanicznymi Ericha Bernhardta, który pojawił się w Katowicach około 1908 roku. Powołał on firmę „Erich Bernhardt & Company”, która w 1915 roku oferowała naprawy m.in. rowerów, gramofonów, maszyn do szycia i instrumentów smyczkowych[3]. W 1922 roku zakład przeszedł w polskie ręce[4] – stał się własnością kupca Władysława Strzałkowskiego i aptekarza Wilhelma Schützera z Bielska[3]. Założyli oni przedsiębiorstwo o nazwie „Ebeco Fabryka rowerów, gramofonów i wyrobów metalowych”, którego nazwa powstała jako skrócenie poprzedniej (E-Be-Co). Siedziba znajdowała się w kamienicy przy późniejszej ulicy 3 Maja 34 w Katowicach[2], którą firma zakupiła wraz z działką o powierzchni 1 530 m²[5]. Akt założycielski sporządził 5 października tego samego roku Konstanty Wolny, późniejszy marszałek Sejmu Śląskiego[4].

W momencie założenia firma Ebeco zatrudniała około 20 pracowników. W kolejnych latach fabryka się rozwijała, wzrastała liczba pracowników (w 1924 roku wynosiła ona 100 osób), a także sprowadzano nowoczesne maszyny. W 1926 roku wyprodukowano tutaj pierwszą maszynę do szycia, a ponadto sprzedawano instrumenty muzyczne, jak gitary, mandoliny, cytry czy bałałajki[2]. Ich rowery w tym czasie cieszyły się popularnością, a swoje sklepy Ebeco miał w Katowicach, Królewskiej Hucie (późniejszy Chorzów) i Bielsku (późniejsze Bielsko-Biała)[6].

2 marca 1937 roku zmarł właściciel firmy Władysław Strzałkowski[7], a po śmierci właściciela spadkobiercą została jego rodzina. W 1949 roku właściciele zostali zmuszeni do likwidacji zakładu, lecz nie przeprowadzono jej do końca, przez co firma Ebeco istniała dalej w zawieszeniu[5].

Działalność okołozakładowa

Maksymilian Bieler (pośrodku) na rowerze Ebeco w towarzystwie członków Klubu Śląskich Cyklistów w drodze do Katowic w 1932 roku

Przy fabryce Ebeco w latach 1925–1930 funkcjonował Klub Cyklistów „1925” Ebeco. Był to klub kolarski, który prowadził sekcje wyścigów szosowych i turystyki rowerowej. Siedziba klubu mieściła się w restauracji Zdrój Okocimski[8] działającej w kamienicy przy ulicy Stawowej 10 w Katowicach[9], a w barwach tego klubu jeździli m.in. bracia Erwin i Ewald Ligoniowie[10]. W samej natomiast siedzibie firmy Ebeco przy ulicy 3 Maja 34 swoją placówką miał także Śląski Związek Cyklistów[11].

Organizowany był wyścig kolarski o puchar Ebeco, który w latach międzywojennych był jedną z najważniejszych tego typu imprez w województwie śląskim. Jego puchar przechodni ufundował w 1931 roku właściciel firmy Ebeco Władysław Strzałkowski[12].

Na rowerze firmy Ebeco krakowski kolarz Maksymilian Bieler z Cracovii odbył rajd kolarski dookoła Europy. Został on uroczyście przywitany na przejściu granicznym w Bytomiu 12 czerwca 1932 roku, a swoją podróż zakończył przy siedzibie firmy Ebeco w Katowicach[13].

16 maja 2009 roku w Muzeum Historii Katowic po raz pierwszy został zaprezentowany odrestaurowany egzemplarz roweru Ebeco. Towarzyszyła mu prelekcja Antoniego Steuera pn. Na rowerze do Katowic. Na rowerze zachował się m.in. firmowy emblemat ze sceną przedstawiających dwóch kuźników z młotami na ramieniu, którzy podają sobie dłonie na tle stawu, a pod spodem znajdowały się napisy Ebeco, Katowice[4]. Rower ten, wyprodukowany w 1925 roku, zdobywał wielokrotnie tytuł Najstarszego Roweru Polski na Ogólnopolskich Zlotach Miłośników Rowerów Zabytkowych „Retroweriada”[14]. Ponadto dwie rekonstrukcje znajdują się w zbiorach firmy Ebeco[15], gdzie zgromadzono także inne pamiątki związane ściśle z przedsiębiorstwem, w tym gramofon czy maszynę do szycia[4].

Przypisy

  1. ↑ Fundacja Moje Państwo: Ebeco, Fabryka Rowerów, Gramofonów i Wyrobów Metalowych. rejestr.io. [dostęp 2024-11-29]. (pol.).
  2. 1 2 3 Popanda i Rzewiczok 2014 ↓, s. 37.
  3. 1 2 3 Popanda i Rzewiczok 2014 ↓, s. 36.
  4. 1 2 3 4 Mszyca 2009 ↓, s. 2.
  5. 1 2 Jerzy Pikuła, Prywatyzacja czy prywata, „Trybuna Śląska” (272), Katowice: RSW „Prasa – Książka – Ruch” Śląskie Wydawnictwo Prasowe, 22 listopada 1990, s. 3 [dostęp 2024-11-29] (pol.).
  6. ↑ Pieronkiewicz-Pieczko 2023 ↓, s. 50.
  7. ↑ ś.p. Władysław Strzałkowski, „Polska Zachodnia” (62), Katowice, 3 marca 1937, s. 2 [dostęp 2024-11-29] (pol.).
  8. ↑ Steuer 2024 ↓, K. Klub Cyklistów „1925” Ebeco.
  9. ↑ Przemysław Jedlecki; Kamila Kotusz: Historia ulicy Stawowej w pigułce. Od karczmy do pierwszego w Katowicach McDonalda. katowice.wyborcza.pl, 2016-04-21. [dostęp 2024-11-29]. (pol.).
  10. ↑ Pieronkiewicz-Pieczko 2023 ↓, s. 53.
  11. ↑ Nowe władze Śląskiego Zw. Cyklistów., „Polska Zachodnia” (86), Katowice: "Polska Zachodnia" Spółka Wydawnicza, 27 marca 1933, s. 3 [dostęp 2024-11-29] (pol.).
  12. ↑ Wyścig kolarski "Ebeco" w Katowicach, „Siedem Groszy” (259), Katowice: Zakłady Graficzne i Wydawnicze "Polonia", 20 września 1934, s. 7 [dostęp 2024-11-29] (pol.).
  13. ↑ Tomasz Borówka: Historia na zdjęciu. Event na granicy: Bieler kończy wyprawę dookoła Europy na rowerze "Ebeco". www.bytomski.pl, 2023-05-29. [dostęp 2024-11-29]. (pol.).
  14. ↑ Olga Krzyżyk: Katowicki Ebeco Najstarszym Rowerem Polski. Ebeco to 97-letni rower z kolekcji Wojciecha Mszycy. www.wkatowicach.eu, 2022-06-17. [dostęp 2024-11-29]. (pol.).
  15. ↑ Bardzo stary rower, „PNT Magazine”, Katowice 2013, s. 135 [dostęp 2024-11-29] (pol.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.