Edward Saski

Edward Saski
pułkownik audytor pułkownik audytor
Pełne imię i nazwisko

Edward Józef Saski

Data i miejsce urodzenia

23 września 1882
Ryga

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1914–1934

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Najwyższy Sąd Wojskowy

Stanowiska

sędzia Najwyższego Sądu Wojskowego

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie)

Edward Józef Saski (ur. 23 września 1882 w Rydze, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pułkownik audytor Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Syn Edwarda Karola h. Sas i Eufemii Marii z Pohlów (1848–1932) urodzony 23 września 1882 w Rydze[1]. Był bratem Kazimierza Adama (1886–1979), architekta, urbanisty[2]. Ukończył ośmioklasowe gimnazjum filologiczne z maturą w Rydze[1].

13 października 1905 wstąpił jako wolontariusz do 38 pułku dragonów[3]. 23 stycznia 1906 został mianowany gefrajtrem, a 14 czerwca tego roku młodszym podoficerem[3]. 16 października 1906 został zwolniony do rezerwy, a 15 listopada tego roku mianowany chorążym rezerwy[3]. W 1911 ukończył studia na Wydziale Prawa Imperatorskiego Uniwersytetu Noworosyjskiego w Odessie z egzaminem dyplomowym według I kategorii i egzaminem na starszego kandydata do posad sądowych[1].

30 lipca 1914 został zmobilizowany do armii rosyjskiej i przydzielony do rezerwy oficerów przy sztabie Frontu Północno-Zachodniego[3]. Od 11 sierpnia 1914 służył w 21 korpuśnym oddziale lotniczym na stanowisku adiutanta[3][4]. 30 października 1917 awansował na podporucznika rezerwy jazdy[3]. Następnie w I Korpusie Polskim w Rosji.

18 maja 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem stopnia majora Korpusu Sądowego[5]. 26 maja tego roku minister spraw wojskowych powierzył mu pełnienie obowiązków prokuratora przy Sądzie Wojskowym Okręgu Generalnego w Kielcach[6]. 6 sierpnia 1919 minister spraw wojskowych rozkazał mu czasowo pełnić obowiązki referenta prawnego przy Dowództwie Okręgu Generalnego „Kielce” łącznie z obowiązkami prokuratora wojskowego[7]. 29 listopada 1919 minister spraw wojskowych powierzył obowiązki prokuratora wojskowego przy Sądzie Wojskowym Okręgu Generalnego Łódź[8][9]. 6 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w Korpusie Sądowym, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[10]. Od 20 czerwca do 3 września 1920 obowiązki prokuratora łączył z czasowym pełnieniem obowiązków kierownika Wydziału VI Prawnego Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego Łódź[11]. 26 marca 1921 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu podpułkownika Korpusu Sądowego, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[12]. 26 stycznia 1922 Naczelny Wódz mianował go prokuratorem przy wojskowych sądach okręgowych[13].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 30. lokatą w korpusie oficerów sądowych[14][15][16]. Z dniem 15 lutego 1925 został odkomenderowany z Prokuratury Wojskowego Sądu Okręgowego Nr IV w Łodzi do Prokuratury przy Najwyższym Sądzie Wojskowym na okres trzech miesięcy[17]. Z dniem 15 grudnia 1925 został przeniesiony do Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na stanowisko szefa Wydziału III Spraw Karnych i Nadzoru Prokuratorskiego[18][19][20]. 24 kwietnia 1929 Prezydent RP mianował go sędzią Najwyższego Sądu Wojskowego, a minister spraw wojskowych przeniósł z Departamentu Sprawiedliwości MSWojsk. do Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie na stanowisko sędziego[21][22]. Z dniem 30 czerwca 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[23].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Wiosną 1940 został zamordowany w Charkowie przez funkcjonariuszy NKWD i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[24], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[25]. Figuruje na tzw. liście Gajdideja (poz. 2977)[24]. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 84-2-21)[26].

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady[27]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Pułkownik Saski był dwukrotnie żonaty: po raz pierwszy z Jadwigą z Jurczewskich (zm. 11 października 1932 w Milanówku), z którą miał córkę[28] Janinę Marię (1916–1991)[1], po raz drugi z Michaliną Józefą Franciszką Skulską[29].

Ordery i odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Kolekcja ↓, s. 12.
  2. ↑ Genealogia LECH-LAND [online], lech-land.com [dostęp 2022-01-13] (pol.).
  3. 1 2 3 4 5 6 Kolekcja ↓, s. 13.
  4. ↑ 21-й корпусной авиационный отряд. Офицеры русской императорской армии. [dostęp 2024-09-22]. (ros.).
  5. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 79 z 22 lipca 1919, poz. 2657.
  6. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 68 z 21 czerwca 1919, poz. 2194.
  7. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 87 z 3 września 1919, poz. 3094.
  8. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 98 z 28 grudnia 1919, poz. 4226.
  9. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 410.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 18 sierpnia 1920, s. 746.
  11. ↑ Kolekcja ↓, s. 21.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 2 kwietnia 1921, s. 583.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922, s. 15.
  14. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 301.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1083, 1089.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 978, 984.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 13 lutego 1925, s. 72.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 135 z 22 grudnia 1925, s. 731.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 8 z 6 lutego 1926 roku, s. 4.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 691.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929, s. 110, 130.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 307, 877.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 145.
  24. 1 2 Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 472.
  25. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  26. ↑ Cmentarz Stare Powązki: Edward Saski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-09].
  27. ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
  28. ↑ „Polska Zbrojna” Nr 283 z 13 października 1932 roku, s. 5.
  29. ↑ Janina Maria Saska [online], geni_family_tree [dostęp 2022-01-13] (pol.).
  30. ↑ M.P. z 1939 r. nr 131, poz. 307.
  31. ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302.
  32. ↑ M.P. z 1933 r. nr 6, poz. 12.
  33. 1 2 Kolekcja ↓, s. 17.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 20 kwietnia 1925, s. 210.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.