Edward Zygmunt Nowakowski
| Edward Zygmunt Nowakowski | |
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne |
1862 i ponownie 1877 |
| Prezbiterat |
1 lutego 1880 |
Edward Zygmunt Nowakowski, imię zakonne: Wacław, ps. „Edward z Sulgostowa” (ur. 19 lipca 1829 w Kiryłówce[1], zm. 9 stycznia 1903 w Krakowie) – polski kapucyn, powstaniec styczniowy, kaznodzieja, historyk.
Życiorys
Urodził się 19 lipca 1829 w Bobrówce[2][3] (według innej wersji w Kuryłówce[4]). Był synem właścicieli tamtejszego majątku, Łukasza i Klotyldy z domu Korzelińskiej[5][2]. Uczył się w Krzemieńcu i Warszawie, angażując się w działalność narodową. W latach 1850–1858 pracował jako bibliotekarz u Konstantego Świdzińskiego w Sulgostwie[5]. W 1860 wstąpił do zakonu kapucynów w klasztorze w Lubartowie[2]. Tam odbywał nowicjat, a potem także w klasztorze w Lublinie. Wstąpienie do zakonu wynikało z jego ascetycznego usposobienia. W zakonie ślubował post dozgonny[5][2].
Z chwilą wybuchu powstania styczniowego 1863 będąc klerykiem przyłączył się do działań polskich[5][2][3]. Był ważną postacią utrzymania walk na Podolu i Litwie, wypełniając tam misje[2]. Był członkiem Rządu Narodowego na ziemi lubelskiej. W 1864 został aresztowany i został zesłany na Syberię (tzw. „posielenie”). W trakcie pochodu skazanych na jednym z etapów spotkał swojego brata Karola (artysta malarz), skazanego na ciężkie roboty w kopalniach[2]. Uznając się za zdrowszego i silniejszego fizycznie przekupił strażników z konwoju, dzięki temu zamienił się z bratem i tym samym sam trafił do ciężkich robót w Irkucku i Usoli (brat Karol ostatecznie zmarł w Irkucku)[5][2]. Był też deportowany nad Jezioro Bajkał. Po śmierci Karola wylegitymował się i został zesłany do Tunki – miejsca zsyłki dla duchowieństwa. Łącznie przebywał na zesłaniu osiem lat[5][2].
Po uwolnieniu z robót aresztanckich był internowany w Odessie[2]. Stamtąd trafił na Wołyń i Podole, potem do Galicji, a później do Poznania[5][2]. Wyjechawszy do Paryża wstąpił do klasztoru trapistów, skąd odszedł nie znajdując tam swoich oczekiwań. Po kolejnych latach tułaczki przybył do Krakowa i wstąpił do klasztoru kapucynów. 1 lutego 1880 otrzymał sakrament święceń kapłańskich z rąk ks. kard. Albina Dunajewskiego[5][2][3]. Od tego czasu pozostawał w Krakowie jako anachoreta i oddawał się pracy literackiej[2]. Był autorem monografii i rozpraw historycznych, dotyczących głównie końca XVIII wieku[2]. Ogłosił szereg prac historycznych. Używał pseudonimów „Edward z Sulgostowa” i „Bolesław Szwarce”. Udzielał się w życiu narodowym[2]. W listopadzie 1900 w kościele Mariackim udzielił ślubu Lucjanowi Rydlowi i Jadwidze Mikołajczykównie. Do jego kazań nawiązał Stanisław Wyspiański w Wyzwoleniu (w wypowiedziach Kaznodziei)[4].
Zmarł 9 stycznia 1903 w Krakowie[5][2]. Został pochowany w grobowcu kapucynów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie 12 stycznia 1903 (kwatera Ld)[6].
Publikacje
- Wilia w Usoli[2]
- Wspomnienie o duchowieństwie polskiem znajdującem się na wygnaniu w Syberyi, w Tunce (1875)
- Ojciec Elizeusz z Uściługa, kapucyn w Syberii (1889)
- Jego Eminencya kardynał Albin Dunajewski książę biskup krakowski (1891)
- Basma (czyli Basm). Przyczynek do Archeologii Moskiewskiej (1893)
- Kraków w roku 1794 (1894)
- Statua Najświętszej Maryi Panny przed kościołem OO. Kapucynów w Krakowie (1894)
- O cudownym obrazie Matki Bożej w karmelu krakowskim na Piasku: wiadomość historyczna (1894)
- Mowa żałobna przy odsłonięciu pomnika grobowego dla św. p. Dra Władysława Krajewskiego w kościele krakowskim OO. Kapucynów (1894)
- Pamiątka 200-letniej rocznicy przybycia do Krakowa OO. Kapucynów 1695 r.(1895)
- O cudownym obrazie Najśw. Maryi P. Ostrobramskiej. Wiadomość historyczna (1895)
- O cudownym obrazie Najśw. Maryi P. Berdyczowskiej. Wiadomość historyczna (1897)
- O cudownych obrazach w Polsce Przenajświętszej Matki Bożej wiadomości historyczne, bibliograficzne i ikonograficzne przez X. Wacława z Sulgostowa (1902)
- Przegląd 50-letniej pracy literackiej Eu... Heleniusza (1902)
- Warszawa w 1794 r. (1909)
Przypisy
- ↑ Słownik biograficzny miasta Lublina. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1996, s. 195. ISBN 83-227-0917-X.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 O. Wacław Nowakowski. Zakonnik – wódz powstania. „Ilustracya Polska”. Nr 4, s. 69–70, 23 stycznia 1903.
- 1 2 3 Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 315.
- 1 2 Franciszek Ziejka: W służbie Ojczyźnie i Pani z Jasnej Góry Alma Mater 2007 nr 94 s. 29–34.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ks. Wacław Nowakowski 1829 † 1903. „Kurjer Lwowski”. Nr 11, s. 1, 11 stycznia 1903.
- ↑ Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 129. ISBN 83-08-01428-3.
Bibliografia
- „Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego”
- Ł. Grzegorczyk Ojciec Wacław z Sulgostowa – bibliotekarz u Świdzińskiego
Linki zewnętrzne
- Publikacje Edwarda Zygmunta Nowakowskiego w bibliotece Polona