Efraim Szreger
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
Efrain Szreger (także Schrőger, Schroeger lub Schreger[1][2]; ur. 18 lutego 1727 w Toruniu, zm. 16 marca 1783 w Warszawie[3]) – architekt toruński i warszawski pochodzenia niemieckiego.
Życiorys
Był synem Michała Schrögera, przybyłego do Torunia z Preszowa[4]. W 1743 został wpisany do ósmej klasy Gimnazjum Akademickiego w Toruniu. W tym samym roku udał się do Warszawy. W Warszawie uczył się dziewięć lat u Jana Zygmunta Deybla, od roku 1750 współpracował z Joachimem Danielem Jauchem[5]. W 1753 został królewskim konstruktorem budowlanym[6].
Od 1764 związany był z dworem Stanisława Augusta Poniatowskiego[7]. Otrzymał wiele zamówień projektowych oraz stypendium, które pozwoliło Szregerowi zwiedzenie Włoch, południowych Niemiec, Francji i Holandii w latach 1766–1767[8][9]. W 1775 uzyskał tytuł szlachecki[10].
Początkowo reprezentował barok w stylu saskim, po 1770 w jego twórczości pojawiły się wpływy rokokowe z terenu Austrii i Czech. W jego twórczości można dostrzec zmiany zachodzące w architekturze polskiej. Jest autorem wielu dzieł w Warszawie, jego projekty realizowano również w innych miastach na Mazowszu, Toruniu oraz w Wielkopolsce[10].
Był ewangelikiem[6].
Wybrane prace
- Architektura i wnętrze dawnego kościoła ewangelickiego na Starym Mieście w Toruniu[5][8]. Projekt architektoniczny przygotował projekt na podstawie wcześniejszego autorstwa Andreasa Bähra[11]
- Most Ponińskiego w Warszawie (1775)[12]
- (Przypuszczalnie) Pałac Lelewelów przy ul. Miodowej w Warszawie (ok. 1755; niezachowany)[8][13]
- Przebudowa kościoła Dominikanów Obserwantów w Warszawie (1760)[8]
- Fasada kościoła Karmelitów Bosych w Warszawie (1761–1781)[3]
- Pałac Teppera w Warszawie (1774)[3]
- Odnowienie koszar korpusu kadetów w Pałacu Kazimierzowskim w Warszawie[7]
- Przebudowa katedry w Poznaniu (fasada zachodnia, 1787)[14]
- Przebudowa pałacu Prymasowskim w Skierniewicach (1761–1765)[3]
- Kościół w Skierniewicach (1780–1781)[3]
- Ratusz w Skierniewicach(1781)[3]
- Przebudowa kaplicy św. Wiktorii w kolegiacie w Łowiczu (1782–1783)[3]
Przypisy
- ↑ Kucharski 2007 ↓, s. 200.
- ↑ Encyklopedia Warszawy 1994 ↓, s. 773.
- 1 2 3 4 5 6 7 Szreger Efraim, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-03-08].
- ↑ Arszyński 1985 ↓, s. 124.
- 1 2 Arszyński 1985 ↓, s. 125.
- 1 2 Cegielski 2007 ↓, s. 20–21.
- 1 2 Arszyński 1985 ↓, s. 127.
- 1 2 3 4 Kucharski 2007 ↓, s. 201.
- ↑ Arszyński 1985 ↓, s. 128.
- 1 2 Kucharski 2007 ↓, s. 202.
- ↑ Arszyński 1985 ↓, s. 126.
- ↑ Gajewski 1979 ↓, s. 261.
- ↑ Arszyński 1985 ↓, s. 126, 129.
- ↑ Skibiński 2001 ↓, s. 88.
Bibliografia
- Marian Arszyński, Efraim Schröger (1727–1783), architekt toruński i warszawski, [w:] Józef Poklewski (red.), Artyści w dawnym Toruniu, Warszawa-Poznań-Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
- Tadeusz Cegielski, Efraim Szreger - architekt Warszawy i Skierniewic, „Mówią Wieki” (2), 2007.
- Marian Gajewski, Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, ISBN 83-06-00089-7.
- Adam Kucharski, Schrőger (Szreger) Efraim (Ephraim), [w:] Krzysztof Mikulski (red.), Toruński Słownik Biograficzny, t. 5, Towarzystwo Miłośników Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2007, ISSN 1505-9316.
- Szczęsny Skibiński, Katedra Poznańska, Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha, 2001, ISBN 83-7015-548-0.
- Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, ISBN 83-01-08836-2.