Elephantulini

	Elephantulini
	Dumbacher, Carlen & Rathbun, 2016
	; Ryjoskoczek zaroślowy (E. intufi)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	ryjkonosowe
Rodzina	ryjkonosowate
Podrodzina	Macroscelidinae
Plemię	Elephantulini
	Typ nomenklatoryczny
	Plemię: Elephantulus O. Thomas & Schwann, 1906; Rodzaj:Macroscelides rupestris A. Smith, 1831
Synonimy
	Rodzaju: Nasilio O. Thomas & Schwann, 1906; Elephantomys Broom, 1937;
	Rodzaju: Nasilio O. Thomas & Schwann, 1906; Elephantomys Broom, 1937;
Rodzaj i gatunki
	Elephantulus O. Thomas & Schwann, 1906 – ryjoskoczek; 10 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Elephantulus O. Thomas & Schwann, 1906 – ryjoskoczek; 10 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Elephantulini – monotypowe plemię ssaków z podrodziny Macroscelidinae w obrębie rodziny ryjkonosowatych (Macroscelididae).

Zasięg występowania

Plemię obejmuje gatunki występujące w środkowej, zachodniej i południowej Afryce^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 94–148 mm, długość ogona 86–162 mm, długość ucha 19–36 mm, długość tylnej stopy 27–42 mm; masa ciała 31–83 g^[7]^[8]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {3}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {4}{4}}$ M ${\tfrac {2}{2}}$ (x2) = 40^[7].

Systematyka

Plemię wyodrębnił w 2016 roku zespół amerykańskich teriologów (John P. Dumbacher, Elizabeth J. Carlen i Galen B. Rathbun) w artykule zatytułowanym Petrosaltator gen. Nov., nowy rodzaj zastępczy dla północnoafrykańskiego ryjoskoczkóa Elephantulus rozeti (Macroscelidea; Macroscelididae), opublikowanym w czasopiśmie „Zootaxa”^[1]. Rodzaj Elephantulus zdefiniowali w 1906 roku brytyjscy zoolodzy Oldfield Thomas i Harold Schwann, w streszczeniu zatytułowanym O ssakach zebranych przez pana C. H. B. Granta w dystrykcie Zoutpansberg w Transwalu i przekazanych do Narodowej Kolekcji przez pana C. D. Rudda, opublikowanym w czasopiśmie „Proceedings of the Zoological Society of London”^[2]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) ryjoskoczek skalny (E. rupestris)

Etymologia

Elephantulus: gr. ελεφας elephas, ελεφαντος elephantos ‘słoń’^[9]; łac. przyrostek zdrabniający -ulus^[10].
Nasilio: łac. nasus ‘nos’^[11]; łac. przyrostek zdrabniający –illus^[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Macroscelides brachyrynchus A. Smith, 1836.
Elephantomys: gr. ελεφας elephas, ελεφαντος elephantos ‘słoń’^[9]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Elephantomys langi Broom, 1937 (= †Elephantulus broomi Corbet & Hanks, 1968).

Podział systematyczny

Do plemienia należy jeden rodzaj z następującymi występującymi współcześnie gatunki^[14]^[8]^[5]^[4]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[7]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[7]^[8]^[a]	Status IUCN^[15]
Elephantulus fuscipes	(O. Thomas, 1894)	ryjoskoczek ciemnostopy	gatunek monotypowy	południowy Sudan Południowy, północno-wschodnia Demokratyczna Republika Konga i Uganda	DC: 12,6–14,8 cm DO: 8,6–10 cm MC: 52–77 g	DD
Elephantulus brachyrhynchus	(A. Smith, 1834)	ryjoskoczek krótkonosy	gatunek monotypowy	Uganda, Kenia, Tanzania, południowa Demokratyczna Republika Konga, Angola, Zambia, Malawi, Namibia, północna i wschodnia Botswana, Zimbabwe, południowy Mozambik, północno-wschodnia Południowa Afryka i północne Eswatini	DC: 9,9–12,7 cm DO: 9,5–10,8 cm MC: 31–46 g	LC
Elephantulus fuscus	(W.C.H. Peters, 1852)	ryjoskoczek ciemny	gatunek monotypowy	południowe Malawi i środkowy Mozambik; być może południowo-wschodnia Zambia	DC: 10,5–12,5 cm DO: 8,6–11,6 cm MC: około 45 g	DD
Elephantulus intufi	(A. Smith, 1836)	ryjoskoczek zaroślowy	gatunek monotypowy	południowo-zachodnia Angola, Namibia, Botswana, północna i północno-wschodnia Południowa Afryka oraz skrajnie południowe Zimbabwe	DC: 11,6–12,3 cm DO: 10,2–13,1 cm MC: 34–62 g	LC
* Elephantulus rupestris	(A. Smith, 1831)	ryjoskoczek skalny	gatunek monotypowy	zachodnia i południowa Namibia i zachodnia Południowa Afryka (Prowincja Przylądkowa Północna, Zachodnia i Wschodnia)	DC: 11,6–13,3 cm DO: 12,4–16,2 cm MC: 44–65 g	LC
Elephantulus myurus	O. Thomas & Schwann, 1906	ryjoskoczek zuluski	gatunek monotypowy	Zimbabwe, zachodni Mozambik, wschodnia Botswana, północna, środkowa i wschodnia Zambia oraz północne Eswatini; być może Lesotho	DC: 11,4–13,3 cm DO: 12,5–15,9 cm MC: 48–67 g	LC
Elephantulus edwardii	(A. Smith, 1839)	ryjoskoczek przylądkowy	gatunek monotypowy	endemit Południowej Afryki: Prowincja Przylądkowa Północna, Zachodnia i Wschodnia	DC: 9,4–12,5 cm DO: 11,7–16 cm MC: 37–83 g	LC
Elephantulus pilicaudus	Smit, 2008	ryjoskoczek włochatoogonowy	gatunek monotypowy	endemit Południowej Afryki: Karru Wysokie i Małe w ekoregionu Nama Karru; zakres wysokości: poniżej 1300 m n.p.m.	DC: 11,1–13,5 cm DO: 11,2–13,1 cm MC: 38–59 g	DD

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu dzisiejszej Południowej Afryki:

Elephantulus antiquus Broom, 1948^[16]
Elephantulus broomi Corbet & Hanks, 1968^[17]

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 J.P. Dumbacher, E.J. Carlen & G.B. Rathbun. Petrosaltator gen. Nov., a new genus replacement for the North African sengi Elephantulus rozeti (Macroscelidea; Macroscelididae). „Zootaxa”. 4136 (3), s. 576, 2016. DOI: 10.11646/zootaxa.4136.3.8. (ang.).
1 2 3 O. Thomas & H. Schwann. [On mammals collected by Mr. C. H. B, Grant in the Zoutpansberg District of the Transvaal, and presented to the National Collection by Mr. C. D. Rudd]. „Abstract of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 33, s. 10, 1906. (ang.).
↑ R. Broom. On some new pleistocene mammals fromlimestone caves of the Transvaal. „South African Journal of Science”. 33, s. 758, 1937. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 21. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 114. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Elephantulus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
1 2 3 4 5 S. Heritage: Family Macroscelididae (Sengis). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 231–234. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 75. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
1 2 Jaeger 1959 ↓, s. 90.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 275.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 163.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 165 125.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).
↑ Taxonomy: Elephantulus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).
↑ R. Broom. Some South African Pliocene and Pleistocene mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 21 (1), s. 5, 1948. (ang.).
↑ G.B. Corbet & J. Hanks. A revision of the elephant-shrews, family Macroscelididae. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Zoology”. 16 (2), s. 54, 1968. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[15] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[dum&inni-1] 1 2 J.P. Dumbacher, E.J. Carlen & G.B. Rathbun. Petrosaltator gen. Nov., a new genus replacement for the North African sengi Elephantulus rozeti (Macroscelidea; Macroscelididae). „Zootaxa”. 4136 (3), s. 576, 2016. DOI: 10.11646/zootaxa.4136.3.8. (ang.).

[Thomas&Schwann-2] 1 2 3 O. Thomas & H. Schwann. [On mammals collected by Mr. C. H. B, Grant in the Zoutpansberg District of the Transvaal, and presented to the National Collection by Mr. C. D. Rudd]. „Abstract of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 33, s. 10, 1906. (ang.).

[Broom-3] R. Broom. On some new pleistocene mammals fromlimestone caves of the Transvaal. „South African Journal of Science”. 33, s. 758, 1937. (ang.).

[Cichocki&inni-4] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 21. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 114. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Elephantulus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].

[Heritage-7] 1 2 3 4 5 S. Heritage: Family Macroscelididae (Sengis). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 231–234. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[amw-8] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 75. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=130_90]-9] 1 2 Jaeger 1959 ↓, s. 90.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=315_275]-10] Jaeger 1959 ↓, s. 275.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=203_163]-11] Jaeger 1959 ↓, s. 163.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=]165_125-12] Jaeger 1959 ↓, s. 165 125.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-13] Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[asm-14] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).

[16] Taxonomy: Elephantulus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).

[bro-17] R. Broom. Some South African Pliocene and Pleistocene mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 21 (1), s. 5, 1948. (ang.).

[cor&han-18] G.B. Corbet & J. Hanks. A revision of the elephant-shrews, family Macroscelididae. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Zoology”. 16 (2), s. 54, 1968. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[a]

[15]

[16]

[17]