Energetyka w Serbii

Energetyka w Serbii – w 2014 Serbia była importerem energii netto, pokrywając w ten sposób ok. 28% zużywanej energii^[1]. Importowała przede wszystkim gaz ziemny, ropę naftową i energię elektryczną^[1]. Podstawowym surowcem energetycznym do wytwarzania energii elektrycznej jest węgiel brunatny i woda. Serbia jest członkiem Wspólnoty energetycznej^[2].

W 2014 Serbia wyprodukowała 9,44 Mtoe energii i zaimportowała 3,72 Mtoe. Emisja ditlenku węgla wyniosła przy tym 38,11 Mt (5,35 t/mieszkańca). Zużycie energii per capita wyniosło 1,86 toe, w tym 4,27 MWh energii elektrycznej na mieszkańca^[1].

Produkowanymi nośnikami energii jest przede wszystkim energia elektryczna z węgla (5,713 Mtoe), ropy naftowej (1,217 Mtoe) oraz biomasy (1,117 Mtoe). Importowane są przede wszystkim: ropa naftowa(1,883 Mtoe), gaz ziemny (1,110 Mtoe) i produkty ropopochodne (0,856 Mtoe). Eksportowane są produkty ropopochodne (0,648 Mtoe) i energia elektryczna (0,468 Mtoe)^[1].

Zużycie energii, w Mtoe, rok 2014^[1]

W 2014 roku w Serbii zużyto 26,158 TWh energii elektrycznej, tj. 4,27 MWh/osobę^[1]. Energetyka oparta jest przede wszystkim o elektrownie węglowe (22,166 TWh brutto) i hydroelektrownie (11,617 TWh brutto)^[1]. Ponad połowę energii elektrycznej produkują dwie elektrownie cieplne spalające węgiel brunatny: Elektrownia Nikola Tesla i Kostolac^[3].

Zużycie energii elektrycznej, rok 2014^[1]

Po doliczeniu strat (5,163 TWh), zużycia własnego (4,302 TWh) i importu netto (1,563 TWh), produkcja brutto energii elektrycznej wyniosła 35,623 TWh^[1].

Główne źródła energii, rok 2013^[4]

Rynek energii elektrycznej podlega regulacji. Od 2004 roku część odbiorców spełniających określone warunki mogła kupować energię na wolnym rynku i giełdach, pozostali odbiorcy korzystali ze sprzedaży taryfikowanej. Od 1 stycznia 2007 roku warunkiem zakupu na wolnym rynku było zużycie roczne powyżej 3 GWh. Oznaczało to uwolnienie ok. 21% rynku (350 odbiorców). Od lutego 2008 taryfikacji podlegały jedynie gospodarstwa domowe zużywające mniej niż 200 000 kWh. Oznaczało to otwarcie 47% rynku^[5]. W 2015 na rynku działało 41 sprzedawców energii elektrycznej^[6].

W lipcu 2015 z państwowego przedsiębiorstwa Elektroprivreda Srbije (EPS) wydzielone zostały dwie spółki zależne: operator systemu dystrybucji EPS Distribucija i EPS Snabdevanje^[6].

W 2014 roku w Serbii zużyto 25,990 TJ ciepła^[1]. Ciepło wytwarzane jest głównie przez spalanie gazu ziemnego (67%), węgla (21%) i ropy naftowej (11%)^[1].

Zużycie ciepła, rok 2014^[1]

Po doliczeniu strat (2,951 TJ) i zużycia własnego (1,753 TJ) produkcja brutto ciepła wyniosła 30,694 TJ^[1].

Węgiel stanowi jedno z ważniejszych źródeł energii w Serbii. W 2014 ponad 91% zapotrzebowania (36,244 Mt) pokryto z produkcji krajowej, głównie węgla brunatnego (lignit) (30,011 Mt węgla i 0,271 brykietu). Serbia wytwarzała też gaz wielkopiecowy (4,821 Mt)^[1].

Węgiel brunatny spalany jest przede wszystkim w elektrociepłowniach (50%) i elektrowniach (46,5%)^[1].

Serbia posiada duże złoża węgla brunatnego. Potwierdzone rezerwy obejmują 4 mld ton zgromadzonych przede wszystkim w dwóch złożach: Kolubara i Kostolac. Wydobycie w 98% pochodzi z kopalni odkrywkowych. Złoże Kolubara zapewnia 75% surowca zużywanego przez EPS. Dostarcza ponad 30 mln ton węgla rocznie^[3]. Kopalnie są własnością spółek zależnych EPS.

Kopalnie węgla^[4]:

• odkrywkowe
  • Kolubara
  • Kostolac
• głębinowe
  • Vrška Čuka
  • Ibar
  • Bogovina
  • Soko
  • Jasenovac
  • Šravalj
  • Lubnica
  • Aleksinac
• głębinowe podwodne
  • Kovin

Zapotrzebowanie na gaz ziemny w Serbii w 2014 roku wyniosło 74,85 petadżuli, z czego zaimportowano 69%^[1].

Zużycie gazu ziemnego, rok 2014^[1]

Rynek gazu ziemnego podlega regulacji. Część odbiorców spełniających określone warunki mogła kupować gaz na wolnym rynku i giełdach, pozostali odbiorcy korzystali ze sprzedaży taryfikowanej. W pierwszej fazie uwalniania rynku kryterium możliwości wolnego zakupu wymagało zużywania powyżej 50 mln metrów sześciennych. Oznaczało to uwolnienie 49,5% rynku. Od lutego 2008 z wolnego rynku mogli korzystać wszyscy odbiorcy, prócz gospodarstw domowych, czyli 90% rynku^[7].

Na rynku hurtowym działa dwóch sprzedawców: NIS i Srbijagas^[8].

W marcu 2013 Serbia podpisała umowę z Gazpromem na dostawę 2,5 mld m³ do 2021 roku^[3].

Serbia jest importerem netto surowej ropy naftowej. Z importu pochodzi 55% tego surowca. Całość zapotrzebowania, 2,614 Mt, trafiła od krajowych rafinerii. Oprócz tego, importuje przede wszystkim benzynę i olej napędowy (0,487 Mt). Eksportuje niewielkie ilości benzyny/oleju napędowego (0,179 Mt), nafty lotniczej (0,040 Mt) i zwykłej (0,032 Mt)^[1].

W od końca 2015 roku Serbia tworzyła strategiczne zapasy ropy naftowej i jej pochodnych, które miały wynieść 14,5 dnia średniego zapotrzebowania^[9].

W bilansie energetycznym Serbii w 2014 roku odnawialne źródła energii stanowiły znaczący odsetek (34% produkcji) jedynie w przypadku produkcji energii elektrycznej.

Z odpadów przemysłowych wytworzono 3 GWh energii elektrycznej i 12 TJ ciepła. Z biopaliw stałych: 1 GWh i 128 TJ. Z biogazu uzyskano 22 GWh energii elektrycznej^[1].

Serbia posiada duży potencjał (4,6 GW) hydroelektryczny, głównie w postaci średnich i małych hydroelektrowni, i wiatrowy (2,3 TWh/rok)^[3].

Od 16 czerwca 2015 w Serbii działa krajowy regulator rynku energetycznego – Serbska Agencja Energii, powołana do życia przez ustawę o prawie energetycznym.

• Serbska Agencja Energii