Fidżyjka ognistobrzucha

Fidżyjka ognistobrzucha
Prosopeia personata[1]
(G.R. Gray, 1848)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugi wschodnie

Podrodzina

damy

Plemię

Platycercini

Rodzaj

Prosopeia

Gatunek

fidżyjka ognistobrzucha

Synonimy
  • Coracopsis(?) personata G.R. Gray, 1848
  • Pyrrhulopsis personatus (G.R. Gray, 1848)[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Fidżyjka ognistobrzucha[4], fidżijka ognistobrzucha[5] (Prosopeia personata) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Występuje na Viti Levu (południowo-zachodnie Fidżi), prawdopodobnie dawniej również na Ovalau. Bliski zagrożenia wyginięciem.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał George Robert Gray na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London” w 1848. Miejsce odłowienia holotypu błędnie wskazał jako Nową Gwineę. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Coracopsis(?) personata. Okaz pochodził z inwentarza Edwarda Smitha-Stanleya, 13. hrabiego Derby[6]. Obecnie (2025) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza fidżyjkę ognistobrzuchą w rodzaju Prosopeia[7]. Jest to gatunek monotypowy[7][8].

Morfologia

Długość ciała wynosi około 47 cm[8], masa ciała blisko 322 g[9]. Wymiary dla nieokreślonej liczby osobników: długość skrzydła 236–248 mm u samców, 225–238 mm u samic; długość ogona 223–259 mm u samców, 215–245 mm u samic; długość górnej krawędzi dzioba 30–34 mm u samców, 25–28 mm u samic[10]. Dymorfizm płciowy objawia się w mniejszym dziobie u samic. Większość upierzenia zielona. Przód głowy i okolice oka są czarne. Od dolnej części piersi po obszar między nogami ciągnie się żółta plama, której barwa w tył przechodzi w pomarańczową. Krawędzie chorągiewek zewnętrznych lotek niebieskie. Spód ogona brązowoczarny. Dziób i nogi czarne, tęczówka pomarańczowoczerwona. Osobniki młodociane wyróżniają się bledszym dziobem, czarnym polem z przodu głowy i brązową tęczówką[9].

Zasięg występowania

Viti Levu (południowo-zachodnie Fidżi), prawdopodobnie dawniej zamieszkiwały również Ovalau[8] i Mbau[9].

Ekologia i zachowanie

Środowiskiem życia tych ptaków są lasy – pierwotne, a także wtórne, zarośla w okolicach wsi, namorzyny i ogrody. Odnotowywano ją od wybrzeży do 1200 m n.p.m.[9][11] Jest to towarzyski ptak – obserwowany jest w parach i grupach liczących do 40 osobników; rzadko widuje się samotne ptaki. Fidżyjki ognistobrzuche żywią się owocami i nasionami, w tym fig. Zjadają również owoce roślin uprawnych – kasztany Inocarpus fagifer, gujawy i mango – kwiaty bananowców, gąsienice i dojrzewające ziarna zbóż. Pożywienia szukają przeważnie w koronach drzew[9].

Lęgi

Okres lęgowy trwa od lipca do września. Gniazdo znajduje się w dziupli drzewa. Odnotowywano 2 jaja w zniesieniu, jednak lokalne doniesienia mówią o 3–4 młodych w grupach rodzinnych[8]. Najdłużej żyjący osobnik w niewoli przeżył prawie 11 lat[9].

Status

IUCN uznaje fidżyjkę ognistobrzuchą za gatunek bliski zagrożenia wyginięciem (NT – Near Threatened) nieprzerwanie od 2006 (stan w 2025). Wcześniej, w latach 2004 i 2000 otrzymał rangę narażonego (VU – Vulnerable). Liczebność populacji szacuje się na 40–100 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend oceniany jest jako spadkowy. Zagrożeniem dla tych papug jest wycinka lasów – na Vitu Levu mniej niż 50% jest zalesione; lasy wycinane są pod uprawy mahoniowców. Gatunek figuruje na liście załącznika II CITES[11].

W niewoli i muzeach

Okaz z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie

Prawdopodobnie pierwszy osobnik w niewoli w Europie to ten w menażerii hrabiego Derby, a same fidżyjki ognistobrzuche nie znalazły się nigdy w publicznych kolekcjach tego kontynentu w XX i XXI wieku. Kilka osobników w połowie i pod koniec XIX wieku dotarło do europejskich ogrodów zoologicznych. Od 1862 trzy ptaki znajdowały się w kolekcji londyńskiego zoo. W Niemczech trzymano te ptaki w trzech placówkach – Ogrodzie Zoologicznym w Berlinie (od 1873 do około 1888), w Kolonii (od 1879) oraz nieistniejącym obecnie zoo w Hamburgu (od 1879; w kolekcji był jeden osobnik żółtej mutacji). W latach 70. XX wieku pojedyncze fidżyjki ognistobrzuche trzymano w San Diego Zoo oraz Taronga Zoo (Sydney) oraz, sporadycznie, w prywatnych kolekcjach w Europie, głównie Szwajcarii. Najbardziej znaczącym hodowcą był Romuald Burkard (1925–2004); w 1974 odchował trzy młode, krzyżówki fidżyjki ognistobrzuchej i czerwonej (P. splendens). Jest to rzadki gatunek także w europejskich kolekcjach muzealnych. Przetrzymywany jest np. w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (stała ekspozycja)[9] i Birmingham Museum and Art Gallery (stan z 2011; jeden osobnik z kolekcji Waltera Chamberlaina, 1847–1920)[12].

Przypisy

  1. ↑ Prosopeia personata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ D. Lepage, Masked Shining-Parrot Prosopeia personata, [w:] Avibase [online] [dostęp 2025-02-13] (ang.).
  3. ↑ Prosopeia personata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Platycercini Selby, 1836 (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-24].
  5. ↑ P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40, zeszyt specjalny, s. 107, 1999.
  6. ↑ George Robert Gray. On a New Species of Parrot. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 16, s. 21, 1848.
  7. 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  8. 1 2 3 4 Collar, N. & Boesman, P.: Masked Shining-parrot (Prosopeia personata). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-09-27].
  9. 1 2 3 4 5 6 7 Tomasz Doroń. Fidżyjki rodzaju Prosopeia. „Nowa Exota”. 5/2017. s. 8–9, 13. ISSN 1214-8962.
  10. ↑ Dean Amadon. Birds collected during the Whitney South Sea Expedition. Notes on some non-passerine genera, 2. „American Museum Novitates”. 1176, 1942.
  11. 1 2 Species factsheet: Masked Shining-parrot Prosopeia personata. BirdLife International, 2023. [dostęp 2025-02-13].
  12. ↑ Phil Watson: Birmingham Ornithology Collections Part 5 – The Collection of Foreign Birds. 2011.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.