Franciszek Koy

Franciszek Koy

Zameczek

porucznik
Data urodzenia	18 października 1893
Data i miejsce śmierci	7 kwietnia 1919 Waliszcze
Przebieg służby
Lata służby	1914-1919
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Franciszek Koÿ (Koy) pseud. "Zameczek" (ur. 18 października 1893, zm. 7 kwietnia 1919) – porucznik Wojska Polskiego.

Urodził się 28 stycznia 1893 r. w Warszawie jako syn Jana i Zofii z d. Fortuńskiej. W dokumentach wojskowych Koÿa jego nazwisko pisane jest w formie Koy (w tym jeden dokument z jego własnoręcznym podpisem). Wydaje się jednak, że poprawną wersją pisowni jest Koÿ. Taka bowiem znajduje się na jego świadectwie szkolnym i we wniosku o odznaczenie niepodległościowe, wypełnionym przez żonę Irenę, która również podpisała się Koÿ. Od 1906 r. kształcił się w prywatnej szkole męskiej Kazimierza Kujawskiego, gdzie w 1912 r. zdał egzamin maturalny. Następnie studiował w Akademii Rolniczej w Wiedniu. Wstąpił wówczas do Polskich Drużyn Strzeleckich, w których ukończył szkołę oficerską^[1]. W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Był podoficerem, a następnie oficerem 2 Pułku Ułanów Legionowych (1 pluton 3 szwadronu). Prowadził wiele patroli ułanów m.in. pod Mołdawę, Jezierzany, Oleszę, Kolorówkę, Mamajestie, Rokitnę (maj-czerwiec 1915). W kampanii wołyńskiej jego pluton został przydzielony do I Brygady Legionów Polskich. 1 lipca 1916 roku został mianowany chorążym w kawalerii^[2]. W listopadzie 1918 mianowany został komendantem żandarmerii w Łapach.

Według niektórych źródeł Franciszek Koy uczestniczył 2 stycznia 1919 w zamordowaniu, w niewyjaśnionych okolicznościach, 4 z pięciu członków delegacji radzieckiego Czerwonego Krzyża. Przybyła do Polski 20 grudnia 1918 roku delegacja została zaaresztowana pod zarzutami agitacji i nakłaniania do rozruchów w Warszawie. Wszyscy jej członkowie byli działaczami SDKPiL, a jej przewodniczący Bronisław Wesołowski był jednym z przywódców SDKPiL, prezesem Najwyższego Trybunału Rewolucyjnego zajmującym się wywiadem i kontrwywiadem.

Od początku 1919 roku służył w 22 Pułku Piechoty, brał udział w walkach z Ukraińcami w Małopolsce Wschodniej, oraz w początkowej fazie walki z bolszewikami. W tych drugich dowodził oddziałem partyzanckim podległym Grupie Poleskiej gen. Antoniego Listowskiego, formalnie przydzielonym do 22. pp. ^[3] Poległ 4 kwietnia 1919 roku^[4].

27 sierpnia 1920 roku został pośmiertnie zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu rotmistrza, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[5].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 4 lutego 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[6]
• Krzyż Walecznych^[7] 

• wachmistrz - 1915^[8]
• chorąży - 1916
• podporucznik - 1917

• Marek Gałęzowski,  Franciszek Koÿ (Koy) [w:] idem, „Pilnujcie honoru sztandaru pułkowego”. Oficerowie Legionów Polskich polegli w wojnie polsko-bolszewickiej, Warszawa: IPN, 2024, s. 149-153.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.
• Bronisław Kowalczewski: Zarys historii wojennej 22-go Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Stanisław Rostworowski Nie Tylko Pierwsza Brygada (1914-1918) Z Legionami na bój P.W. EGROSS - Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1993, ISBN 83-85253-05-X
• Richard M. Watt "Gorzka Chwała. Polska i jej los 1918 - 1939", A. M. F. Plus Group Sp. z o.o., Warszawa 2005, ISBN 83-921401-3-3
• Franciszek Koy. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-05-16].