Główny zbiornik wód podziemnych

Główny zbiornik wód podziemnych, GZWP – naturalny zbiornik wodny znajdujący się pod powierzchnią ziemi, gromadzący wody podziemne i spełniający szczególne kryteria ilościowe i jakościowe. Główne zbiorniki wód podziemnych mają strategiczne znaczenie w gospodarce wodnej kraju.

Parametry, które musi spełniać GZWP:

wydajność studni: > 70 m³/h
wydajność ujęcia: > 10 000 m³/dobę
liczba zaopatrywanej ludności: > 66 000
czystość wody niewymagająca uzdatniania (lub wymagająca tylko prostego uzdatniania).

Na terenie Polski wytypowano 180 głównych zbiorników wód podziemnych, a spośród nich wyodrębniono 53 najzasobniejsze. Rozpoznawanie i dokumentowanie GZWP należy do zadań państwowej służby hydrogeologicznej^[1], której funkcję pełni Państwowy Instytut Geologiczny.

Spis głównych zbiorników wód podziemnych w Polsce

Numer zbiornika	Nazwa zbiornika	Wiek utworów	Szacunkowe zasoby dyspozycyjne [tys. m³/dobę]	Średnia głębokość ujęć [m]
101		Q_DM	15	40
102	Zbiornik wyspy Wolin	Q_DM	25	35
103		Q_M	36	40
104	Zbiornik Sianów	Q_M	36	30
105	Zbornik międzymorenowy Słupsk	Q_M	15	40
106	Dolina kopalna Machowino	Q_K	10	100
107	Pradolina rzeki Łeba	Q_p	125	5–50
108	Zbiornik międzymorenowy Salino	Q_M	45	10–40
109	Dolina kopalna Żarnowiec	Q_K	14	5–50
110	Pradolina Kaszuby i rzeka Reda	Q_P	194	5–10
111	Subniecka Gdańska	Cr	110	150
112	Zbiornik Żuławy Gdańskie	Q_DK	116	5–10
113	Zbiornik międzymorenowy Żukowo	Q_M	33
114	Zbiornik międzymorenowy Maszewo	Q_M	43	10–50
115	Zbiornik międzymorenowy Łupawa	Q_M	30	50
116	Zbiornik międzymorenowy Gołębiewo	Q_M	30	100
117	Zbiornik międzymorenowy Bytów	Q_DM	150	10–50
118	Zbiornik międzymorenowy Polanów	Q_M, Tr	40	10–50
119		Q_PM	100	10–50
120	Zbiornik międzymorenowy Bobolice	Q_M	113	40
121	Zbiornik międzymorenowy Czersk	Q_M	50	10–50
122	Dolina kopalna Szczecin	Q_K	37,4	60
123	Zbiornik międzymorenowy Stargard-Goleniów	Q_M	83	45
125	Zbiornik międzymorenowy Wałcz-Piła	Q_M	169	65
126	Zbiornik Szczecinek	Q_M, Tr	99	90
127	Subzbiornik Złotów-Piła-Strzelce Krajeńskie	Tr	186	100
128	Zbiornik międzymorenowy Ogorzeliny	Q_M	20	50
129	Dolina rzeki dolna Osa	Q_D	80	50–60
130	Zbiornik rzeki dolna Wda	Q_DM	25	5
131	Zbiornik międzymorenowy Chełmno	Q_M	31	10–60
132	Zbiornik międzymorenowy Byszewo	Q_M	12,5	60
133	Zbiornik międzymorenowy Młotkowo	Q_M	12	40
134	Zbiornik Dębno	Q_M, Tr	29	55
135	Zbiornik Barlinek	Q_SM	51,5	50
136	Zbiornik międzymorenowy Dobiegniewo	Q_M	52	50
137	Pradolina Toruń-Eberswalde (Warta)	Q_P	369	40
138	Pradolina Toruń-Eberswalde (Noteć)	Q_P	400	30
139	Dolina kopalna Smogulec-Margonin	Q_PK	30	50
140	Subzbiornik Bydgoszcz	Tr	25	65
141	Zbiornik rzeki dolna Wisła	Q_PM	84	40
142	Zbiornik międzymorenowy Inowrocław-Dąbrowa	Q_M
143	Subzbiornik Inowrocław-Gniezno	Tr	96	120
144	Dolina kopalna Wielkopolska	Q_K	480	60
145	Dolina kopalna Szamotuły-Duszniki	Q_K	36	40
146	Subzbiornik Jezioro Bytyńskie-Wronki-Trzciel	Tr
147	Dolina rzeki Warta (Sieraków-Międzychód)	Q_D
148	Sandr rzeki Pliszka	Q_S	243	35
149	Sandr Krosno-Gubin	Q_SK	187	25
150	Pradolina Warszawa-Berlin (Koło-Odra)	Q_P	456	25–30
151	Zbiornik Turek-Konin-Koło	Cr₃	240	90
201		Q_M	10	40
202	Sandr Gołdap	Q_S	17	10
203	Dolina Letniki	Q_D	10	15
204	Zbiornik Żuławy Elbląskie	Q_M	70	80–100
205	Subzbiornik Warmia	Tr, Ct	60	150–200
206	Wielkie Jeziora Mazurskie	Q_SM	120	60
207	Zbiornik międzymorenowy Morąg	Q_M	36	60
208	Zbiornik międzymorenowy Biskupiec	Q_M	75	20–30
210	Zbiornik międzymorenowy Iława	Q_M	180
212	Zbiornik międzymorenowy Olsztynek	Q_M	24	30
213	Zbiornik międzymorenowy Olsztyn	Q_M	290	20–50
214	Zbiornik Działdowo	Q_MK	300	100
215	Subniecka Warszawska	Tr	250	160
215A	Subniecka Warszawska – część centralna	Tr	145	180
216	Sandr Kurpie	Q_S
217	Pradolina rzeki Biebrza	Q_P	200	45
218	Pradolina rzeki Supraśl (Jurowce-Wasilków)	Q_P
219	Zbiornik międzymorenowy rzeki Górna Łydynia	Q_M	30	50
220	Pradolina rzeki Środkowa Wisła (Włocławek-Płock)	Q_P
221	Dolina kopalna Wyszków	Q_K	80	100
222	Dolina środkowej Wisły (Warszawa-Puławy)	Q_D
223	Zbiornik międzymorenowy rzeki górny Liwiec	Q_M
224	Subzbiornik Podlasie	Tr	15	90
225	Zbiornik międzymorenowy Chotcza-Łanięta	Q_M	60	60
226	Zbiornik Krośniewice-Kutno	J₃	350	200
301	Pradolina Zasiek-Nowa Sól	Q_PK	91	30
302	Pradolina Barycz-Głogów (W)	Q_P	59	30
303	Pradolina Barycz-Głogów (E)	Q_P	199	60
304	Zbiornik międzymorenowy Zbąszyń	Q_M	19	25
305	Zbiornik międzymorenowy Leszno	Q_M	15	40
306	Zbiornik Wschowa	Q_SM	22	35
307	Sandr Leszno	Q_S	23	25
308	Zbiornik międzymorenowy rzeki Kania	Q_M	14	35
309	Zbiornik międzymorenowy Smoszew-Chwaliszew-Sulmierzyce	Q_M	18	80
310	Dolina kopalna rzeki Ołobok	Q_K	21	60
311	Zbiornik rzeki Prosna	Q_DK	128	30
312	Zbiornik Sieradz	Cr₃	10	150
314	Pradolina rzeki Odra (Głogów)	Q_PD	80	50–80
315	Zbiornik Chocianów-Gozdnica	Q_SK	292	60
316	Subzbiornik Lubin	Tr	50	130
317	Niecka zewnętrznosudecka Bolesławiec	Cr₃	80	100–200
318	Zbiornik Słup-Legnica	Q_DM	15	15
319	Subzbiornik Prochowice-Środa Śląska	Tr	25	65
320	Pradolina rzeki Odra (S Wrocław)	Q_P	250	12
321	Subzbiornik Kąty Wrocławskie-Oława–Brzeg	Tr	80	100
322	Zbiornik Oleśnica	Q_MK	60	30–160
323	Subzbiornik rzeki Stobrawa	Tr
324	Dolina kopalna Kluczbork	Q_K	20	20
325	Zbiornik Częstochowa (W)	J₂	120	80
326	Zbiornik Częstochowa (E)	J₃	1020	160
327	Zbiornik Lubliniec-Myszków	T₁, ₂	312	135
328	Dolina kopalna rzeki Mała Panew	Q_K	156	60
329	Zbiornik Bytom	T_{1, 2}	165	60
330	Zbiornik Gliwice	T₁, ₂	113
331	Dolina Kopalna rzeki Górna Kłodnica	Q_K	37	60
332	Subniecka kędzierzyńsko-głubczycka	Tr, Q_K	130	80–120
333	Zbiornik Opole-Zawadzkie	T₂	200
334	Dolina kopalna rzeki Mała Panew	Q_K	100	70
335	Zbiornik Krapkowice-Strzelce Opolskie	T₁	50	100–600
336	Niecka opolska	Cr₃	25	50–80
337	Dolina kopalna Lasy Niemodlińskie	Q_K	25	35
338	Subzbiornik Paczków-Niemodlin	Tr	60	80–150
339	Zbiornik Śnieżnik Góry Bialskie	P_z	37	10–30
340	Dolina kopalna rzeki Nysa Kłodzka	Q_K	25	10–30
341	Zbiornik Niecka wewnętrznosudecka Kudowa Zdrój-Bystrzyca Kłodzka	Cr₃	50	80–150
342	Zbiornik Niecka wewnętrznosudecka Krzeszów	Cr₃	10	180
343	Dolina rzeki Bóbr (Marciszów)	^Q_K	50	30
344		P_Z	50	5–20
345	Zbiornik Rybnik	Q_DP	8	20–60
346	Zbiornik Pszczyna-Żory	Q_DP
347	Dolina rzeki Górna Wisła	Q_D	13	8
348	Zbiornik warstw Godula (Beskid Śląski)	Cr_f	8,5	60
401	Niecka łódzka	Cr₁	90	30–800
402	Zbiornik Stryków	J₃	90	200
403	Zbiornik międzymorenowy Brzeziny-Lipce Reymontowskie	Q_M	2	400
404	Zbiornik Koluszki-Tomaszów	J₃	350	200
405	Niecka radomska	Cr₃	820	30–70
406	Zbiornik Niecka lubelska (Lublin)	Cr₃	1330	85
407	Niecka lubelska (Chełm-Zamość)	Cr₃
408	Niecka miechowska (NW)	Cr₃
409	Niecka miechowska (SE)	Cr₃
410	Zbiornik Opoczno	J₃	115	< 100
411	Zbiornik Końskie	J₁	41	< 100
412, 413	Zbiornik Goszczewice-Szydłowiec	J₁, J₂, J₃
414	Zbiornik Zagnańsk	T₁, ₂	48	< 100
415	Zbiornik rzeka Górna Kamienna	T₁, ₂
416	Zbiornik Małogoszcz	J₃	41	< 100
417	Zbiornik Kielce	D₂, ₃
418	Zbiornik Gałęzice-Bolechowice-Borków	D₂, ₃	19	< 100
419	Zbiornik Bodzentyn	J₃
420	Zbiornik Wierzbica-Ostrowiec	D₂, ₃
421	Zbiornik Włostów	D₂, ₃	12	< 100
422	Zbiornik Romanówka	Tr, J₃	14	< 100
423	Subzbiornik Staszów	Tr	3	30–70
425	Zbiornik Dębica-Stalowa Wola-Rzeszów	Q_DK	140	10-30
426	Dolina kopalna Kolbuszowa	Q_K
428	Dolina kopalna Biłgoraj-Lubaczów	Q_K
429	Dolina Przemyśl	Q_D
430	Dolina rzeki San	Q_D
431	Zbiornik warstw Krosno (Bieszczady)	Tr_f	25	60
432	Dolina rzeki Wisłok	Q_D	22	8
433	Dolina rzeki Wisłoka	Q_D	26	8
434	Dolina rzeki Biała Tarnowska	Q_D	7	6
435	Dolina rzeki Dunajec (Zakliczyn)	Q_D	12	10
436	Zbiornik warstw Istebna (Ciężkowice)	Tr_f, Cr_f	3,5	60
437	Dolina rzeki Dunajec (Nowy Sącz)	Q_D	37	10
438	Zbiornik warstw Magura (Nowy Sącz)	Tr_f	5	80
439	Zbiornik warstw Magura (Gorce)	Tr_f	23	80
440	Dolina kopalna Nowy Targ	Q	86	35
441	Zbiornik Zakopane	Tr, T₂	10	800
442	Dolina rzeki Stradomka	Q_D	5	6
443	Dolina rzeki Raba	Q_D	11,5	8
444	Dolina rzeki Skawa	Q_D	16,5	8
445	Zbiornik warstw Magura (Babia Góra)	Tr_f	25,5	80
446	Dolina rzeki Soła	Q_D	15	8
447	Zbiornik warstw Godula (Beskid Mały)	Cr_f	8	60
448	Dolina rzeki Biała	Q_D	3	6
450	Dolina rzeki Wisła (Kraków)	Q_D	20	15–30
451	Subzbiornik Bogucice	Tr	40	60–200
452	Zbiornik Chrzanów	T₁, ₂	105
453	Zbiornik Biskupi Bór	Q_DK	108	15–35
454	Zbiornik Olkusz-Zawiercie	T₁, ₂	391	100
455	Zbiornik Dąbrowa Górnicza	Q_DK	46	30

Wiek utworów: Q – czwartorzęd, Q_DP – utwory czwartorzędu w dolinach i pradolinach, Q_K – utwory czwartorzędu w dolinach kopalnych, Q_M – utwory czwartorzędu w utworach międzymorenowych, Q_MK – utwory czwartorzędu w utworach międzymorenowych i w dolinach kopalnych, Q_P – utwory czwartorzędu w pradolinach, Q_PK – utwory czwartorzędu w pradolinach i dolinach kopalnych, Q_S – utwory czwartorzędu w sandrach, Q_SK – utwory czwartorzędu w sandrach i dolinach kopalnych, Q_SM – utwory czwartorzędu w sandrach i w utworach międzymorenowych, Q_D – utwory czwartorzędu w dolinach, Q_DK – utwory czwartorzędu w dolinach i dolinach kopalnych, Q_DM – utwory czwartorzędu w dolinach i utworach międzymorenowych, Tr – trzeciorzęd, Tr_f – trzeciorzęd we fliszu karpackim, J₁ – jura dolna, J₂ – jura środkowa, J₃ – jura górna, T₁ – trias dolny, T₂ – trias środkowy, Cr – kreda, Cr₁ – kreda dolna, Cr₃ – kreda górna, Cr_f – kreda we fliszu karpackim, D_{2, 3} – dewon, P_Z – utwory starsze od dewonu.

Przypisy

↑ Art. 102 ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2001 r. nr 115, poz. 1229)

Bibliografia

Antoni Kleczkowski: Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) w Polsce – własności hydrogeologiczne, jakość wód, badania modelowe. Kraków: 1998.
Antoni Kleczkowski: Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000. Kraków: 1990.
Słownik hydrogeologiczny. red. Kleczkowski A., Różkowski A.. Warszawa: TRIO, 1997.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych: Wykaz zbiorników wód podziemnych przyporządkowanych do obszarów dorzeczy, (Dz.U. z 2006 r. nr 126, poz. 878)

Linki zewnętrzne

Mapa GZWP w Polsce (Państwowy Instytut Geologiczny)

[1] Art. 102 ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2001 r. nr 115, poz. 1229)

[1]