Głuptak niebieskonogi

Głuptak niebieskonogi
	Sula nebouxii
	Milne-Edwards, 1882
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	głuptakowe
Rodzina	głuptaki
Rodzaj	Sula
Gatunek	głuptak niebieskonogi
Synonimy
	Sula nebouxi Milne-Edwards, 1882; Sula gossi Goss, 1888;
	Sula nebouxi Milne-Edwards, 1882; Sula gossi Goss, 1888;
Podgatunki
	S. n. nebouxii Milne-Edwards, 1882; S. n. excisa Todd, 1948;
	S. n. nebouxii Milne-Edwards, 1882; S. n. excisa Todd, 1948;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; kolonie lęgowe zasięg występowania na oceanie

Głuptak niebieskonogi^[4], gap niebieskonogi (Sula nebouxii) – gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny głuptaków (Sulidae), zamieszkujący zachodnie wybrzeże i przybrzeżne wyspy Meksyku, Ameryki Centralnej i Południowej oraz wyspy Galapagos. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1882 roku Alphonse Milne-Edwards. Autor nadał mu nazwę Sula nebouxii^[2]^[5], która obowiązuje do tej pory^[4]^[6]. Jako miejsce typowe wskazał amerykańskie wybrzeże Pacyfiku^[2]^[5]; holotyp prawdopodobnie pozyskano w Chile^[2].

Etymologia

Sula: norweska nazwa Sula dla głuptaków, od staronordyjskiego Súla^[7].
nebouxii: Adolphe Simon Neboux (1806–1885), francuski chirurg służący w marynarce francuskiej, odkrywca i przyrodnik^[8]; w 1839 roku przywiózł holotyp tego gatunku z wyprawy okrętem „Vénus”^[5].

Podgatunki

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki S. nebouxii^[6]:

S. n. nebouxii Milne-Edwards, 1882
S. n. excisa Todd, 1948

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny: Samice nieco większe od samców. Głowa brązowawa, biało prążkowana, na części twarzowej naga, szaroniebieska skóra. Jasnoniebieskie nogi. Długie, brązowe skrzydła. Pierś i spodnia część ciała oraz środkowe sterówki białe. Dziób niebieskawy, ma ząbkowane krawędzie ułatwiające chwytanie ryb^[9].
Rozmiary: dł. ciała ok. 76–84 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 152 cm^[9]
Masa ciała: ok. 1,3–1,8 kg
Zachowanie: Żyje samotnie lub w stadach.
Długość życia: W niewoli około 18 lat^[9].

Występowanie

Zasięg występowania

Poszczególne podgatunki zamieszkują^[6]:

S. n. nebouxii – wyspy i wybrzeża we wschodniej części Pacyfiku od północno-zachodniego Meksyku do Peru. W razie deficytu pożywienia zapuszcza się do Kalifornii (USA) i północnego Chile^[3].
S. n. excisa – Galapagos.

Środowisko

Tropikalne i subtropikalne suche wyspy na Pacyfiku^[9].

Pożywienie

Żywi się rybami, po które nurkuje, czasem z dużej wysokości^[9]. Zjada także kałamarnice^[3]. Poluje pojedynczo, parami lub w większych grupach – ptaki współpracują wtedy ze sobą przy chwytaniu zdobyczy^[9].

Lęgi

Zachowania godowe: Samiec odbywa loty godowe wokół terytorium oraz tańczy przed samicą prezentując swoje niebieskie nogi. Przynosi samicy materiał na gniazdo^[9].
Gniazdo: Na ziemi. Gniazduje kolonijnie, ale zachowuje dystans pomiędzy poszczególnymi gniazdami.
Jaja: Samica składa 2–3 jaja^[9].
Wysiadywanie: Jaja są wysiadywane przez oboje rodziców przez ok. 41 dni. Jako że głuptak niebieskonogi nie posiada plamy lęgowej (fragmentu nagiej skóry na brzuchu), ogrzewa jaja stopami^[9].
Pisklęta: Aż do wieku 1 miesiąca pisklęta nie potrafią kontrolować temperatury swojego ciała, muszą więc być często karmione.

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN głuptak niebieskonogi jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na ponad 90 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend oceniła jako umiarkowanie spadkowy^[3]. Na wyspach Galapagos gatunek jest prawnie chroniony^[9].

Przypisy

↑ Sula nebouxii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 3 4 5 D. Lepage: Blue-footed Booby Sula nebouxii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).
1 2 3 4 BirdLife International, Sula nebouxii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-01-08] (ang.).
1 2 Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 – głuptaki – Gannets and boobies (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-14].
1 2 3 A. Milne-Edwards. Recherches sur la faune des régions australes. „Annales des sciences naturelles”. ser. 6, t. 13, s. 36–37, 1882. (fr.).
1 2 3 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
↑ Sula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2019-01-08] (ang.).
↑ Nebouxi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2019-01-08] (ang.).
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 M. Harris: Sula nebouxii. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2001. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Blue-footed Booby. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Sula nebouxii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] 1 2 3 4 5 D. Lepage: Blue-footed Booby Sula nebouxii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).

[iucn-3] 1 2 3 4 BirdLife International, Sula nebouxii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-01-08] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] 1 2 Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 – głuptaki – Gannets and boobies (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-14].

[oryg-5] 1 2 3 A. Milne-Edwards. Recherches sur la faune des régions australes. „Annales des sciences naturelles”. ser. 6, t. 13, s. 36–37, 1882. (fr.).

[ioc-6] 1 2 3 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-14]. (ang.).

[7] Sula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2019-01-08] (ang.).

[8] Nebouxi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2019-01-08] (ang.).

[adw-9] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 M. Harris: Sula nebouxii. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2001. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]