Galaks złoty
| Galaxias maculatus[1] | |||||
| (Jenyns, 1842) | |||||
 Galaks złoty wg rysunku E. Waite’a | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd |
Osmeroidei | ||||
| Nadrodzina |
Galaxioidea | ||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina |
Galaxiinae | ||||
| Rodzaj |
Galaxias | ||||
| Gatunek |
galaks złoty | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
Galaks złoty[3] (Galaxias maculatus) – gatunek amfidromicznej ryby stynkokształtnej z rodziny galaksowatych (Galaxiidae)[3].
Występowanie
Szeroko rozpowszechniony w strefie klimatu umiarkowanego półkuli południowej, z wyjątkiem południowej Afryki[2]. W zasięgu jego występowania położone są Nowa Zelandia z wyspami: Północną, Południową, Stewart, Chatham, Australia – od Brisbane, dalej wzdłuż pasma Wielkich Gór Wododziałowych na południe, do Albany w Australii Zachodniej, łącznie z Tasmanią, Wyspą Flindersa, Lord Howe i King w Cieśninie Bassa, Chile od 35°S do 55°S, Argentyna z Ziemią Ognistą i ujściem Río Negro, Falklandy[2][4].
Środowisko
Gatunek amfidromiczny. Występuje zarówno w wodach płynących, jak i stojących. Bytuje na obszarach o niskich wysokościach bezwzględnych (do 230 m n.p.m.), w przybrzeżnych rzekach i jeziorach, z dostępem do morza lub oceanu. Znane są również populacje śródlądowe. Toleruje zasolenie do 50‰[2].
Morfologia
Dorosłe osobniki osiągają długość maksymalną 19 cm[4] (według innych źródeł 16 cm[3]), średnia długość wynosi 10 cm[4]. Płetwa brzuszna położona w okolicy połowy długości ciała, z 7 promieniami miękkimi. Płetwy grzbietowe i odbytowa przesunięte w stronę ogona, z odpowiednio 10–12 (10–13[3]) i 15–17 (16–19[3]) promieniami miękkimi[4]. Grzbiet pomarańczowobrązowy z czarnymi plamkami, boki pomarańczowozłote pokryte licznymi czarnymi i czerwonymi plamkami. Płetwy bez plamek, lśniące, lekko złotawe. Pyszczek zaokrąglony[3].
Cykl życia
Na okres rozrodu, w czasie przypływu, wpływa w ujścia rzek, składając na żwirowym i kamienistym dnie lub w przybrzeżnej roślinności od kilkuset do kilku tysięcy jaj[2][4]. Jaja rozwijają się około dwóch tygodni[4]. Młode po wykluciu zabierane są przez odpływ do morza, gdzie następuje okres szybkiego wzrostu. Po około 4–6 miesiącach wracają ławicami do wód słodkich[2][4]. Tarło nie występuje poza ujściami rzek, stąd też nie można klasyfikować gatunku jako katadromiczny[4]. Populacje śródlądowe z kolei, żeby złożyć jaja płyną w górę rzeki podczas wezbrań, do dopływów źródłowych. Tam składają jaja na zalanych przez wodę trawiastych terenach. Larwy po wykluciu spłukiwane są w dół rzeki do jezior, gdzie rozwijają się w przybrzeżnej roślinności[2][4]. Wiele osobników ginie po tarle, tylko nieliczne przeżywają kolejny rok[4].
Odżywianie
Żywią się małymi owadami wodnymi i lądowymi, a także małymi skorupiakami[4].
Znaczenie gospodarcze
Poławiany przybrzeżnie, sieciowo. Ma duże znaczenie dla połowów przemysłowych na półkuli południowej. Poławiane są osobniki młode, jeszcze białe, które po wykluciu przebywają w strefie przybrzeżnej otwartego morza. Galaks ma delikatne i bardzo smaczne mięso[3]. W Nowej Zelandii na szeroką skalę rozwinął się przemysł przetwórstwa rybnego związany z galaksami złotymi. Konserwy były niegdyś eksportowane do wielu krajów na całym świecie, obecnie spożywane są głównie w kraju[2].
Status
IUCN uznaje go za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2014. Trend populacji nieznany[2].
Przypisy
- ↑ Galaxias maculatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Galaxias maculatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 210.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Galaxias maculatus (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp: 2018-03-25]