Gazeta Krakowska (1794–1849)
_%252B_dod._-_1_-_c3fc15bc-d96a-4fe9-a508-623f06c955d1.jpg) Pierwsza strona pierwszego numeru Gazety Krakowskiej. Na górze można dojrzeć hasło Wolność, Całość, Niepodległość | |
| Wydawca |
Jan Antoni May (do 1831) |
|---|---|
| Język |
polski |
| Pierwszy numer |
1794 |
| Ostatni numer |
1849 |
Gazeta Krakowska – czasopismo informacyjne wychodzące w Krakowie w latach 1794–1849, założone przez Jana Antoniego Maya.
Historia
Pierwsze dwa numery pisma ukazały się w czerwcu 1794 roku, a regularnie „Gazeta” zaczęła się ukazywać od stycznia 1796 roku[1]. Zgodnie z zapowiedzią w pierwszym numerze pismo za główny cel przyjęło dostarczanie „w ojczystym języku wszelkich wiadomości, jakich nam różne zagraniczne pisma udzielą lub też w kraju zdarzą…” Publikowane w piśmie wiadomości były początkowo tłumaczone z: „Hamburger Zeitung”, „Preßburger Zeitung”, „Augsburger Zeitung”, „Journal de Francfort”, a w kolejnych latach z: „Breslauer Zeitung”, „Berliner Zeitung”, „Journal des débats”, „Gazety Poznańskiej” czy „Kuriera Litewskiego”. Dodatkowo na podstawie umowy z rządem austriackim w publikowano ogłoszenia urzędowe, a dochody z nich pozwalały na utrzymanie pisma. Po powstaniu Wolnego Miasta Krakowa w 1815 roku gazeta publikowała także wiadomości o lokalnych wydarzeniach i sytuacji gospodarczej[2].
30 listopada 1831 roku Jan Antoni May pożegnał się z czytelnikami, a „Gazeta” od 1 grudnia przestała wychodzić. Jej miejsce zajął „Goniec Krakowski” wydawany przez Stanisława Gieszkowskiego. Kupił on „Gazetę”, gdy 6 grudnia 1831 roku May zmarł[2]. 20 grudnia 1831 roku ukazał się Prospekt na wydawanie nowej Gazety Krakowskiej podpisany przez Stanisława Gieszkowskiego zapowiadający wydanie pisma, które będzie wychodzić w miejsce zarówno „Gazety”, jak i „Gońca”[3]. Od stycznia 1832 roku do numeru 288 w 1833 roku pismo wychodziło pod tytułem „Codzienna Gazeta Krakowska”[4]. W 1840 roku redaktorem „Gazety” został Konstanty Majeranowski, a od 1847 Władysław Iżycki[2].
Represje wobec prasy po klęsce Wiosny Ludów spowodowały upadek pisma[1].
Gazeta początkowo ukazywała się dwa razy w tygodniu: w poniedziałki i czwartki. W 1830 roku wychodziła codziennie, a w 1831 roku nawet w niedziele zamieszczając wiadomości z powstania, wiersze czy odezwy patriotyczne[2].
„Gazeta” wydawana była na półarkuszu, w układzie dwukolumnowym. Miała 12 stron, a prenumerata wynosiła 36 złotych. W lipcu 1830 roku obniżono prenumeratę pocztową na 24 złp. Po zakupie przez Gieszkowskiego „Gazeta” wychodziła w większym formacie, dzieląc się na część urzędową i nieurzędową. Kolejne zmiany miały miejsce w 1841 roku, gdy zwiększono ilość działów do pięciu: wiadomości krajowe, część polityczną, część literacką, część urzędową i doniesienia prywatne[2].
Wydawcy i redaktorzy
Wydawcy[1]:
- Jan Antoni May (do 1831)
- Stanisław Gieszkowski (1834–1849, do nr 73)
Redaktorzy[1]:
- Jan Antoni May i Hipolit Błaszczyński (1794–1830)
- Konstanty Majeranowski (1830–1831), (1840–1847)[2]
- Ambroży Grabowski i Stanisław Gieszkowski (1831–1834)
- Stanisław Gieszkowski (1834–1848)
- Władysław Iżycki (1847–1849)[2]
Przypisy
- 1 2 3 4 Gazeta Krakowska, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 1, Kraków 2023, s. 399, ISBN 978-83-66253-47-6.
- 1 2 3 4 5 6 7 Grażyna Żugaj, Zarys dziejów „Gazety Krakowskiej”. Problemy badawcze., „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie” (167), 1995, s. 117–125.
- ↑ Prospekt na wydawanie nowej Gazety Krakowskiej. 1831, 20 grudnia 1831.
- ↑ Stopka redakcyjna, „Codzienna Gazeta Krakowska” (288), 31 października 1833, s. 1 [dostęp 2024-09-02].