Geothlypis

	Geothlypis
	Cabanis, 1847
	; Cytrynka czarnolica (G. trichas)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	lasówki
Rodzaj	Geothlypis
	Typ nomenklatoryczny
	Trichas personatus Swainson = Turdus trichas Linnaeus
Gatunki
	12 gatunków – zobacz opis w tekście
	12 gatunków – zobacz opis w tekście

Geothlypis – rodzaj ptaków z rodziny lasówek (Parulidae).

Występowanie

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce^[3].

Morfologia

Długość ciała 13–14 cm, masa ciała 7,6–20,6 g^[4].

Systematyka

Etymologia

Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: γεω- geō- – „ziemski-” (γη gē – „ziemia”) oraz θλυπις thlupis – niezidentyfikowany mały ptak, być może jakaś zięba lub pokrzewka. W ornitologii thlypis oznacza albo cienkodziobą tanagrę lub, jak w tym przypadku, lasówkę^[5].

Gatunek typowy

Trichas personatus Swainson = Turdus trichas Linnaeus

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[6]:

Geothlypis poliocephala S.F. Baird, 1865 – cytrynka siwogłowa
Geothlypis aequinoctialis (J.F. Gmelin, 1789) – cytrynka szarogłowa
Geothlypis tolmiei (J.K. Townsend, 1839) – cytrynka uboga – takson wyodrębniony z Oporornis^[7]^[8]^[9]^[10]^[11].
Geothlypis philadelphia (A. Wilson, 1810) – cytrynka czarnopierśna – takson wyodrębniony z Oporornis^[7]^[8]^[9]^[10]^[11].
Geothlypis formosa (A. Wilson, 1811) – cytrynka czarnouzda – takson wyodrębniony z Oporornis^[7]^[8]^[9]^[10]^[11]
Geothlypis semiflava P.L. Sclater, 1860 – cytrynka oliwkowogłowa
Geothlypis speciosa P.L. Sclater, 1859 – cytrynka czarnoczelna
Geothlypis beldingi Ridgway, 1882 – cytrynka maskowa
Geothlypis rostrata H. Bryant, 1867 – cytrynka bahamska
Geothlypis flavovelata Ridgway, 1896 – cytrynka żółtogłowa
Geothlypis trichas (Linnaeus, 1766) – cytrynka czarnolica
Geothlypis nelsoni Richmond, 1900 – cytrynka szarobrewa

Przypisy

↑ Geothlypis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ J. Cabanis. Ornithologische Notizen. „Archiv für Naturgeschichte”. 13 (1), s. 316, 349, 1847. (niem.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World warblers, mitrospingid tanagers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
↑ J. Curson: Family Parulidae (New World Warblers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 768–774. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
↑ Geothlypis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Parulidae Wetmore, Friedmann, Lincoln, Miller,AH, Peters,JL, van Rossem, Van Tyne & Zimmer,JT, 1947 - lasówki - New World wood warblers (wersja: 2024-07-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-03-30].
1 2 3 I.J. Lovette, E. Bermingham. What is a Wood-Warbler? Molecular characterization of a monophyletic Parulidae. „The Auk”. 119 (3), s. 695–714, 2002. (ang.).
1 2 3 N.K. Klein, K.J. Burns, S.J. Hackett, C.S. Griffiths. Molecular phylogenetic relationships among the wood warblers (Parulidae) and historical biogeography in the Caribbean basin. „The Journal of Caribbean Ornithology”. Special Issue. 17, s. 3–17, 2004. (ang.).
1 2 3 P. Escalante, L. Márquez-Valdelamar, P. de la Torre, J.P. Laclette, J. Klicka. Evolutionary history of a prominent North American warbler clade: The Oporornis–Geothlypis complex. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (3), s. 668–678, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.07.014. (ang.).
1 2 3 J.T. Weir, E. Bermingham, D. Schluter. The Great American Biotic Interchange in birds. „Proceedings of the National Academy Sciences”. 106 (51), s. 21737–21742, 2009. DOI: 10.1073/pnas.0903811106. (ang.).
1 2 3 I.J. Lovette, J.L. Pérez-Emán, J.P. Sullivan, R.C. Banks, I. Fiorentino, S. Córdoba-Córdoba, M. Echeverry-Galvis, F.K. Barker, K.J. Burns, J. Klicka, S.M. Lanyon, E. Bermingham. A comprehensive multilocus phylogeny for the wood-warblers and a revised classification of the Parulidae (Aves). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 57 (2), s. 753–770, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.07.018. (ang.).

[itis-1] Geothlypis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Cabanis-2] J. Cabanis. Ornithologische Notizen. „Archiv für Naturgeschichte”. 13 (1), s. 316, 349, 1847. (niem.).

[ioc-3] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World warblers, mitrospingid tanagers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-20]. (ang.).

[hbw15-4] J. Curson: Family Parulidae (New World Warblers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 768–774. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).

[hbwalive-5] Geothlypis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].

[Mielczarek&Kuziemko-6] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Parulidae Wetmore, Friedmann, Lincoln, Miller,AH, Peters,JL, van Rossem, Van Tyne & Zimmer,JT, 1947 - lasówki - New World wood warblers (wersja: 2024-07-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-03-30].

[auk119-7] 1 2 3 I.J. Lovette, E. Bermingham. What is a Wood-Warbler? Molecular characterization of a monophyletic Parulidae. „The Auk”. 119 (3), s. 695–714, 2002. (ang.).

[jco17-8] 1 2 3 N.K. Klein, K.J. Burns, S.J. Hackett, C.S. Griffiths. Molecular phylogenetic relationships among the wood warblers (Parulidae) and historical biogeography in the Caribbean basin. „The Journal of Caribbean Ornithology”. Special Issue. 17, s. 3–17, 2004. (ang.).

[mpe53-9] 1 2 3 P. Escalante, L. Márquez-Valdelamar, P. de la Torre, J.P. Laclette, J. Klicka. Evolutionary history of a prominent North American warbler clade: The Oporornis–Geothlypis complex. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (3), s. 668–678, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.07.014. (ang.).

[pnas106-10] 1 2 3 J.T. Weir, E. Bermingham, D. Schluter. The Great American Biotic Interchange in birds. „Proceedings of the National Academy Sciences”. 106 (51), s. 21737–21742, 2009. DOI: 10.1073/pnas.0903811106. (ang.).

[mpe57-11] 1 2 3 I.J. Lovette, J.L. Pérez-Emán, J.P. Sullivan, R.C. Banks, I. Fiorentino, S. Córdoba-Córdoba, M. Echeverry-Galvis, F.K. Barker, K.J. Burns, J. Klicka, S.M. Lanyon, E. Bermingham. A comprehensive multilocus phylogeny for the wood-warblers and a revised classification of the Parulidae (Aves). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 57 (2), s. 753–770, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.07.018. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]