Getto w Gostyninie
| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
15 marca 1941 |
| Zakończenie działalności |
17 kwietnia 1942 |
| Terytorium |
Polska pod okupacją III Rzeszy |
| Miejsce | |
| Powierzchnia |
1,5 ha |
| Narodowość więźniów | |
Położenie na mapie Gostynina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu gostynińskiego  | |
 52°25′47,5″N 19°27′35,3″E/52,429861 19,459806 | |
.svg.png){kind=small}
Getto w Gostyninie – getto żydowskie utworzone podczas II wojny światowej przez okupantów w Gostyninnie.
Historia
Getto powstało najprawdopodobniej 15 marca 1941 roku[1], jako możliwa data podawnany jest także wrzesień 1940 roku[2]. Getto obejmowało prawą stronę ulicy Zamkowej od rynku do ulicy Bagnistej (obecnie Termalnej), dom na ulicy Piłsudskiego i ulicy Bagnistej oraz obszar od ulic Olszowej i Piłsudskiego do Skrwy. Powierzchnia getta wynosiła 1,5 hektara[1]. Oprócz żydowskich mieszkańców Gostynina w getcie uwięzionych było także 10 rodzin żydowskich z Gdyni i Pomorza oraz jedna Żydówka z Palestyny[3].
Początkowo było to getto otwarte, a więźniowie getta handlowali z polskimi sąsiadami. Później getto zostało jednak odizolowane. Otoczone było drewnianym płotem i drutem kolczastym. W okresie otwarcia getta kilkakrotnie przebywał w nim Icchak Cukierman[1]. W getcie funkcjonował Judenrat oraz policja żydowska, granice getta pilnowane były przez funkcjonariuszy Ordnungspolizei i lokalnej policji pomocniczej. Żydzi wykorzystwani byli do pracy przymusowej na terenie miasta, m.in. w zakładach rzemieślniczych lub na polach uprawnych[1]. Dzienna racja żywnościowa więźniów wynosiła 250 gramów chleba i ćwierć litra mleka. Na tydzień otrzymywali również 100 gramów tłuszczu oraz, raz na miesiąc, 250 gramów cukru. Żydzi pracujący poza granicami getta otrzymywali dodatkowe 250 gramów chleba[1].
Wiosną 1941 roku w getcie doszło do pożaru, który doprowadził do zmniejszenia getta o połowę. Według źródeł niemieckich getto zostało podpalone przypadkowo przez żołnierzy jadących na wschód, Polacy i Żydzi uważali jednak, że było to działanie umyślne[1]. Po pożarze doszło do znacznego pogorszenia warunków panujących w getcie, często jedno mieszkanie musiały zajmować dwie lub więcej rodzin[1]. W czerwcu 1941 roku w getcie odnotowano pierwsze przypadki tyfusu, a do getta przysłano dwóch lekarzy z getta w Kole. Więźniowie getta otrzymywali także pomoc od polskich mieszkańców miasta[3].
Od wiosny 1941 roku trwały także deportacje Żydów z Gostynina do obozów pracy na terenie Kraju Warty, m.in. do obozu pracy w Chodzieży. W marcu 1942 roku grupa Żydów została wysłana do obozu pracy w Koninie-Czarkowie. Z całego powiatu gostynińskiego do obozu w Koninie trafiło 850 osób[3].
Akcja likwidacyjna getta została przeprowadzona 16 i 17 kwietnia 1942 roku. Kobiety z dziećmi, chorych i starszych wysłano wówczas do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. W Chełmnie zginęły 2 tysiące osób (350 rodzin) z Gostynina. Okupację przeżyło tylko 30 gostynińskich Żydów[3].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Ziółkowska 2012 ↓, s. 54.
- ↑ Gostynin. Getto, obóz i śmierć. Wojenny los Żydów [online], Tygodnik Płocki, 27 kwietnia 2023 [dostęp 2024-12-29].
- 1 2 3 4 Ziółkowska 2012 ↓, s. 55.
Bibliografia
- Anna Ziółkowska, Gostynin, [w:] Martin Dean, Mel Hecker (red.), Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012.