Getto w Koźminku

Getto w Koźminku
Typ

getto żydowskie

Odpowiedzialny

 III Rzesza

Rozpoczęcie działalności

luty 1940

Zakończenie działalności

lipiec 1942

Terytorium

Polska pod okupacją III Rzeszy

Miejsce

Koźminek

Liczba więźniów

~2900

Narodowość więźniów

Żydzi

Położenie na mapie Koźminka
Mapa konturowa Koźminka, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Getto w Koźminku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Getto w Koźminku”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Getto w Koźminku”
Położenie na mapie powiatu kaliskiego
Mapa konturowa powiatu kaliskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Getto w Koźminku”
Położenie na mapie gminy Koźminek
Mapa konturowa gminy Koźminek, w centrum znajduje się punkt z opisem „Getto w Koźminku”
Ziemia51°47′59,6″N 18°20′15,4″E/51,799889 18,337611

Getto w Koźminku – getto żydowskie utworzone podczas II wojny światowej w Koźminku.

Historia

Na przełomie listopada i grudnia 1939 roku większość Żydów mieszkających w Koźminku przesiedlono do Generalnego Gubernatorstwa[1]. W lutym 1940 roku do miasta trafiło około 1300 Żydów z powiatu Kalisch, których zakwaterowania odmówiły władze getta łódzkiego. Żydzi pochodzili w większości z obozu przejściowego urządzonego w hali targowej w Kaliszu. Kolejnych Żydów deportowano do Koźminka ze Stawiszyna i Ostrowa Kaliskiego. Wraz z przybyciem tych Żydów w Koźminku rozpoczęło działalność getto otwarte[1]. W getciu utworzono Judenrat, na czele którego stanął Landau[1], oraz policję żydowską. Działał także urząd pracy, którego kierownikiem był Haftke[2].

Getto obejmowało jedną ulicę oraz plac przy którym stała synagoga. W getcie panowało przeludnienie[1] (miało w nim przebywać około 2900 osób[3]) oraz słabe warunki sanitarne, jedynym lekarzem był dr Szalit, a chorzy z getta wysyłani byli do szpitala działającego w kaliskim getcie[2]. Więźniowie zatrudniani byli w pracy rzemieślniczej, na roli oraz przy robotach drogowych[1]. Kilkuset Żydów z getta zostało wysłanych do obozu pracy w Opatówku[1]. Getto zostało zamknięte w październiku 1940 roku[3].

Pierwszym komendantem getta był Niemiec Büchler, według relacji ocalałych więźniów getta często wchodził on pijany do getta i katował napotkanych Żydów[1]. Getta pilnowało także trzech niemieckich żandarmów[2]. Od wiosny 1941 roku osobą odpowiedzialną za funkcjonowanie getta był Ferdinand Göhler, podczas jego urzędowania warunki w getcie znacząco się pogorszyły, zmniejszono wówczas racje żywnościowe, szerzyły się także choroby, m.in. tyfus[2]. Żydom skonfiskowano także wszystkie przedmioty wartościowe[2].

Likwidacja getta

We wrześniu 1941 roku około 200 młodych Żydów zostało wysłanych do pracy na roli w okolicach Poznania[3]. Jesienią 1941 roku w getcie uwięzionych było prawdopodobnie około 1500 Żydów. 26 listopada 1941 roku rozpoczęto akcję deportacyjną Żydów. Jednostki SS i policji wkroczyły na teren getta, Żydzi byli zbierani na placu przed synagogą i poddawani selekcji. Wybrani ładowani byli do czarnych ciężarówek, będących prawdopodobnie mobilnymi komorami gazowymi[4]. Ofiary przewożono następni do lasu w okolicach wsi Jedlec, gdzie grzebano zwłoki. Akcję przeprowadzili prawdopodobnie członkowie Sonderkommando Lange pod dowództwem Herberta Langego[2][4]. Zginęło wówczas około 600 osób, w większości starców, chorych oraz dzieci[3][4].

Pomiędzy grudniem 1941 a marcem 1942 roku kilkuset Żydów z getta miało zostać wysłanych do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Na początku 1942 roku nadających się do pracy mężczyzn wysłano do obozów pracy w okolicach Inowrocławia. W getcie pozostało około 400 Żydów, których w lipcu 1942 roku, wraz z ostatnimi więźniami getta w Kaliszu, deportowano do getta łódzkiego[2][3].

Ferdinand Göhler został po wojnie skazany przez sąd w Stuttgarcie, m.in. za zamordowanie 10 osób podczas akcji deportacyjnej w listopadzie 1941 roku[4].

Przypisy

Bibliografia

  • Martin Dean, Koźminek, [w:] Martin Dean, Mel Hecker (red.), Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012, s. 66-67.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.