Getto w Lutomiersku
| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
sierpień 1940 |
| Zakończenie działalności |
29 lipca 1942 |
| Terytorium |
Polska pod okupacją III Rzeszy |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
720 |
| Narodowość więźniów | |
Położenie na mapie Lutomierska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu pabianickiego  | |
Położenie na mapie gminy Lutomiersk _location_map.png) | |
| 51,750000°N 19,216667°E/51,750000 19,216667 | |
.svg.png){kind=small}
Getto w Lutomiersku – getto żydowskie utworzone podczas II wojny światowej przez okupantów w Lutomiersku.
Historia
W 1921 roku w Lutomiersku mieszkało 775 Żydów, co stanowiło 35% populacji miejscowości[1].
W początkowym okresie okupacji niemieckiej Żydzi z Lutomierska zmuszani byli do pracy przymusowej przy naprawie mostu, robotach drogowych oraz pracy na roli[1]. We wsi powstał Judenrat, w skład którego weszli Moryc Curkowicz, Ch. Wartecki, Z. Kępiński, M. Żydkowic i Josek Kartowski[1]. W getcie funkcjonowala policja żydowska[2].
Getto otwarte w Lutomiersku powstało w sierpniu 1940 roku[1]. W grudniu 1940 roku w getcie przebywało około 720 Żydów, w tym 35 osób będących uchodźcami z innych miejscowości[2]. Część Żydów zmuszona była zamieszkać w domach letniskowych wynajmowanych zazwyczaj chasydom przybywającym na dwór chasydzki w Aleksandrowie Łódzkim, budynki te nie były jednak przystosowane do zamieszkania w nich na cały rok[1]. W związku z nieprzystosowaniem budynków do mieszkania w nich w okresie zimowym wielu więźniów getta cierpiało z powodu zimna, zima doprowadziła do znacznego pogorszenia się sytuacji Żydów w getcie, co spowodowane było przerwaniem organizacji prac za które otrzymywali wynagrozdenie oraz brakiem dostaw materiałów dla rzemieślników[1][2].
Miesięczny budżet Judenratu wynosił 950 reichsmarek, z których część przekazywano potrzebującym Żydom. Z powodu braku funduszy i miejsca nie udało się otworzyć w getcie kuchni. Getto otrzymywało wsparcie finansowe od Mojżesza Merina i Centrali Żydowskich Rad Starszych na Wschodnim Górnym Śląsku[2]. Żydzi pozyskiwali pożywienie dla getta dzięki możliwości opuszczania terenu getta. W związku z tym, że w racjach żywnościowych więźniów getta nie uwzględniano tłuszczu ani mięsa, pożywieniem najczęściej przemycanym do getta była konina[2].
Getto zostało oficjalnie zamknięte latem 1941 roku, nie zostało jednak w żaden sposób ogrodzone[2]. W miejscowości nie stacjonowali żadni niemieccy funkcjonariusze, więźniowie getta udający się do pracy przymusowej pilnowani byli przez funkcjonariuszy policji żydowskiej[2]. We wrześniu lub październiku 1941 roku przeprowadzano pierwszą deportację Żydów z getta do obóz pracy przymusowej, deportowano wówczas 40 Żydów wieku 16-40 lat. Chorzy z getta wysyłani byli do getta łódzkiego. W grudniu 1941 roku 83 Żydów zostało wysłanych na roboty przymusowe do Frankfurtu nad Odrą[2]. Pod koniec 1941 roku w getcie utworzono warsztat krawiecki, kuśnierski oraz blacharski, które zapewniły Żydom wynagrodzenie. Kierownikiem warsztatu krawieckiego został Polak[2].
Getto w Lutomiersku zostało zlikwidowane najprawdopodobniej 29 lipca 1942 roku. Żydzi zostali wysłani do obozu zagłądy w Chełmnie nad Nerem i tam zamordowani. Część Żydów została deportowana do getta łódzkiego[2].
Przypisy
Bibliografia
- Jolanta Kraemer, Lutomiersk, [w:] Martin Dean, Mel Hecker (red.), Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012.