Getto w Sompolnie
| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
1940 |
| Zakończenie działalności |
2 lutego 1942 |
| Terytorium |
Polska pod okupacją III Rzeszy |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
~1200 |
| Narodowość więźniów | |
Położenie na mapie Sompolna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu konińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Sompolno _location_map.png) | |
 52°22′59,999″N 18°31′00,001″E/52,383333 18,516667 | |
.svg.png){kind=small}
Getto w Sompolnie – getto żydowskie utworzone podczas II wojny światowej przez okupantów na terenie Sompolna.
Historia
W 1939 roku w Sompolnie mieszkało około 1200 Żydów[1][2]. Po zajęciu przez Niemców Sompolna podczas kampanii wrześniowej wszyscy dorośli Żydzi w mieście zostali wezwani na rynek miejski, gdzie wygłoszono przed nimi przemówienie. Następnie pozwolono Żydom rozejść się do domów, mimo to, niemieccy żołnierze zaatakowali rozchodzących się Żydów, oskarżając ich o próbę ucieczki[2]. Następnie zamknięto synagogę, którą zaczęto wykorzystywać jako magazyn. Niedługo później zamknięto lub ograbiono większość żydowskich sklepów, lokalni przestępcy wraz z Niemcami atakowali także żydowskie mieszkania[2].
W Sompolnie powołano 3-osobowy Judenrat, któremu nakazano codziennie dostarczać 50 Żydów do prac przymusowych. Wprowadzono także godzinę policyjną, obowiązującą codziennie po 20[2]. Żydzi byli wykorzystywani do pracy przy sprzątaniu niemieckich domów, zamiatania ulic, czyszczenia toalet oraz rąbania drewna[3]. Żydów zmuszono do rozwinięcia na ziemi zwojów Tory i tańczenia na nich, kilkukrotnie dochodziło także do pogromów[3].
Getto w Sompolnie powstało w 1940 roku, kiedy to wszystkich mieszkających w mieście Żydów zmuszono do opuszczenia swoich domów i przeniesienia się do budynków przy kilku ulicach na skraju miasta[3]. W getcie mieszkało około 1200 Żydów z Sompolna oraz kilka rodzin żydowskich uchodźców z okolic Poznania[3]. W 1941 roku około 200 osób zostało deprotowanych do obozów pracy w Niemczech[3]. Więźniowie getta organizowali w tajemnicy uroczystości szabatowe[3]. Przez cały okres funkcjonowania getta nie urodziło się w nim żadne dziecko, wojnę przeżyło tylko jedno żydowskie dziecko z Sompolna[3].
8 grudnia 1941 roku małą grupę Żydów wysłano do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem[4]. 1 lutego 1942 roku do miasta przybyły oddziały policji. W nocy z 2 na 3 lutego funkcjonariusze Gestapo i policji niemieckiej wkroczyli do żydowskich mieszkań i nakazali im opuścić je. Żydzi zostali następnie przetransportowani ciężarówkami i przewiezieni na stację kolejową[4], gdzie zamknięto ich w drewnianym garażu[3]. Niektórym Żydom udało się uciec ze stacji kolejowej i ukryć się u swoich polskich sąsiadów. Żydzi zostali następnie przetransportowani pociągiem do Koła, skąd następnie wysłano ich do obozu zagłady w Chełmnie[4].
Na miejscu pozostawiono część Żydów, którzy odpowiedzialni byli za uporządkowanie obszaru po getcie, zostali oni następnie przesłani do getta łódzkiego[3]. Na początku marca 1942 roku urządzono w mieście wyprzedaż mienia żydowskiego[4]. W tym samym roku zlikwidowano także cmentarz żydowski[4].
Przypisy
Bibliografia
- Sompolno, [w:] Martin Dean, Mel Hecker (red.), Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012, s. 104-106.