Gigamakalata

Gigamakalata
	Toromys
	G.E. Iack-Ximenes, de Vivo & Percequillo, 2005
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Octodontoidea
Rodzina	kolczakowate
Podrodzina	kolczaki
Plemię	Echimyini
Rodzaj	gigamakalata
	Typ nomenklatoryczny
	Loncheres grandis J.A. Wagner, 1845
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście

Gigomakalata^[2] (Toromys) – rodzaj ssaków z podrodziny kolczaków (Echimyinae) w obrębie rodziny kolczakowatych (Echimyidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Peru i Brazylii; niepotwierdzone dane pochodzą ze wschodniego Ekwadoru^[3]^[4].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 210–303 mm, długość ogona 180–285 mm; masa ciała ok. 315 g^[4]^[5].

Systematyka

Rodzaj zdefiniowali w 2005 roku brazylijscy teriolodzy – Gilson Evaristo Iack-Ximenes, Mario de Vivo i Alexandre Reis Percequillo – w artykule zatytułowanym Nowy rodzaj Loncheres grandis Wagner, 1845, z komentarzami taksonomicznymi dotyczącymi innych nadrzewnych kolczakowatych (Rodentia, Echimyidae), opublikowanym w czasopiśmie „Arquivos do Museu Nacional”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) gigamakalata amazońska (T. grandis).

Etymologia

Toromys: lokalna, amazońska nazwa rato-toró lub toró dla nadrzewnych kolczaków; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[6].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[7]^[5]^[3]^[2]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[5]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[5]	Podstawowe wymiary^[4]^[5]^[a]	Status IUCN^[8]
Toromys albiventris	L.H. Emmons & P.-H. Fabre, 2018		gatunek monotypowy	endemit Peru: znany z dwóch miejsc wzdłuż rzeki Ukajali	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE
Toromys rhipidurus	(O. Thomas, 1928)	makalata peruwiańska	gatunek monotypowy	zachodnia Amazonia w północno-wschodnim Peru i skrajnie południowo-wschodniej Kolumbii (Puerto Nariño); niepotwierdzony w Ekwadorze; zakres wysokości: 90–160 m n.p.m.	DC: 21–26 cm DO: 18–21 cm MC: około 315 g	DD
Toromys grandis	(J.A. Wagner, 1845)	gigamakalata amazońska	gatunek monotypowy	endemit Brazylii: obie strony dolnego biegu rzeki Amazonka, od rzeki Rio Negro do jej ujścia na wyspie Caviana	DC: około 30 cm DO: około 28 cm MC: brak danych	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 Iack-Ximenes, de Vivo i Percequillo 2005 ↓, s. 91.
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 294. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 580. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 631–632. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 373. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Iack-Ximenes, de Vivo i Percequillo 2005 ↓, s. 92.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).
↑ Taxonomy: Toromys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).

Bibliografia

G.E. Iack-Ximenes, M. de Vivo & A.R. Percequillo. A new genus for Loncheres grandis Wagner, 1845, with taxonomic comments on other arboreal echimyids (Rodentia, Echimyidae). „Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro”. 63 (1), s. 89–112, 2005. (ang.).

[8] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[CITEREFIack-Ximenesde_VivoPercequillo200591-1] 1 2 Iack-Ximenes, de Vivo i Percequillo 2005 ↓, s. 91.

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 294. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 580. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Fabre&inni-4] 1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 631–632. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[amw-5] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 373. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFIack-Ximenesde_VivoPercequillo200592-6] Iack-Ximenes, de Vivo i Percequillo 2005 ↓, s. 92.

[mdd-7] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).

[9] Taxonomy: Toromys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]