Gnilica cienka
 Gnilica cienka na pniu sosny | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gnilica cienka |
| Nazwa systematyczna | |
| Coniophora arida (Fr.) P. Karst. Not. Sällsk. Fauna et Fl. Fenn. Förh. 9: 370 (1868) | |
Gnilica cienka (Coniophora arida (Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny gnilicowatych (Coniophoraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coniophora, Coniophoraceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1828 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Thelephora arida. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1868 r. Petter Adolf Karsten, przenosząc go do rodzaju Coniophora[1].
Synonimów nazwy naukowej ma ponad 30[2].
Po raz pierwszy nazwę polską (gnilica sucha) podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W 2003 r. W. Wojewoda zaproponował nazwę gnilica cienka[3].
Morfologia
Rozpostarty, jednoroczny lub wieloletni, przylegający do podłoża. Na górnej stronie gładkie hymenium, początkowo o barwie żółtawej, potem oliwkowo-brązowej lub ciemnobrunatnej. Obrzeże strzępiaste o barwie białawej, kremowej, zazwyczaj z widocznymi, promieniście rozchodzącymi się strzępkami[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki bezbarwne lub jasnobrązowe, cienkościenne, zazwyczaj proste z przegrodami, niektóre ze sprzążkami. Mają średnicę 3–5 μm, ale czasami osiągają 12 μm. Sprzążki o średnicy 5–9,5 μm. Cystyd brak, występują cystydiole. Podstawki zgrubiałe, cylindryczne, wydłużone z czterema sterygmami. Mają długość 40–70 μm i szerokość 7–10 μm i prostą przegrodę w podstawie. Zarodniki elipsoidalne, żółtawe, w KOH żółtobrązowe, gładkie, grubościenne, silnie dekstrynoidalne. Mają rozmiar 10–14 × 6–8 μm[4].
- Gatunki podobne
- gnilica mózgowata (Coniophora puteana) – ma nierówny hymenofor, pokryty brodawkami i guzkami. Pospolita[5].
- gnilica oliwkowa (Coniophora olivacea) – w hymenium posiada długie i daleko wystające cystydy z licznymi przegrodami. W Polsce rzadka[5].
- stroczek domowy, zwany też grzybem domowym właściwym (Serpula lacrimans) – o watowatym, żółtawym lub brązowawym owocniku[5].
Występowanie i siedlisko
Znane jest występowanie gnilicy cienkiej w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej (Argentyna), Europie, Afryce (Maroko, Wyspy Kanaryjskie), Azji (Indie, Nepal, Mongolia, Korea, Japonia) i Nowej Zelandii. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniona, występuje od Portugalii po 66,3 stopień szerokości geograficznej na Półwyspie Skandynawskim[6]. W Polsce jest pospolita[5].
Występuje w lasach i zaroślach, głównie na martwym drewnie; na pniakach, leżących na ziemi pniach drzew. Zasiedla zarówno drewno drzew liściastych, jak iglastych. W polskim piśmiennictwie naukowym podano występowanie na drewnie jodły, brzozy, modrzewia, czeremchy, świerka, dębu i sosny[3].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2017-09-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2017-09-21] (ang.).
- 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 134, ISBN 83-89648-09-1.
- 1 2 Coniophora arida [online], Mycobank [dostęp 2017-09-21].
- 1 2 3 4 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 194, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2017-09-21].