Gomortega keule

*Gomortega keule*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	wawrzynowce
Rodzina	Gomortegaceae
Rodzaj	Gomortega
Gatunek	Gomortega keule
	Nazwa systematyczna
	Gomortega keule (Molina) I. M. Johnst.; Contr. Gray Herb. 70:92. 1924
Synonimy
	Gomortega nitida Ruiz & Pav.; Lucuma keule Molina;
	Gomortega nitida Ruiz & Pav.; Lucuma keule Molina;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg

Gomortega keule – gatunek drzewa z monotypowego rodzaju Gomortega Ruiz & Pav. i monotypowej rodziny Gomortegaceae Reiche z rzędu wawrzynowców Laurales^[2]^[3]. Jest to gatunek rzadko spotykany w środkowym Chile (regiony Biobío i Maule), gdzie występuje w cienistych lasach^[4] na zboczach o ekspozycji południowej^[5] w wilgotnych wąwozach^[4]. Cechuje się wolnym wzrostem^[5]. Gatunek zagrożony według Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych opublikowanej przez IUCN^[4], głównie z powodu wylesień i nadmiernej eksploatacji lasów^[5]. Słodkie owoce są w Chile uznawane za przysmak i wykorzystywane są do wyrobu marmolad i likierów. Łatwe w obróbce drewno było wykorzystywane do wyrobu wysokich jakościowo mebli^[5].

Nazwa rodzajowa upamiętnia hiszpańskiego botanika i lekarza – Casimiro Gomeza Ortegę (1741–1818). Nazwa gatunkowa utworzona została z lokalnej nazwy drzewa w języku Mapuczów (keule lub queule)^[5].

Morfologia

Pokrój: Aromatyczne drzewo^[5] osiągające 30 m wysokości i 1 m średnicy pnia^[6]. Kora szara^[5].
Liście: Naprzeciwległe, ogonkowe i bez przylistków. Blaszka całobrzega, skórzasta^[5].
Kwiaty: Drobne^[2]. Zebrane w groniaste kwiatostany wyrastające w kątach liści i na szczytach pędów. Szypułki są owłosione i wsparte drobnymi, szybko odpadającymi przysadkami. Listki okwiatu w liczbie od 7 do 10 są owłosione, wyrastają spiralnie i stopniowo przechodzą w 7–13 pręcików, z których zewnętrzne mają kształt podobny właśnie do listków okwiatu, czasem z częściowo tylko wykształconymi pylnikami. Zalążnia jest dolna i tworzona przez 2–3 owocolistki. Zwieńczona jest krótką szyjką, a ta odpowiednio 2–3 znamionami^[5].
Owoce: Żółte, jednonasienne pestkowce, wielkością podobne do awokado^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

wawrzynowce

kielichowcowate Calycanthaceae

Siparunaceae

	Gomortegaceae

	oboczkowate Atherospermataceae

poleńcowate Monimiaceae

	hernandiowate Hernandiaceae

	wawrzynowate Lauraceae

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
1 2 3 4 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
1 2 Taxon: Gomortega keule. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
1 2 3 4 C.C. Echeverría C.C., S.S. Campos S.S., Gomortega keule, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-12-28] (ang.).
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 108-109. ISBN 978-1-842466346.
↑ Gomortega keule. [w:] Enciclopedia de la Flora Chileana [on-line]. [dostęp 2010-12-28]. (hiszp.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] 1 2 3 4 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[grin-3] 1 2 Taxon: Gomortega keule. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).

[iucn-4] 1 2 3 4 C.C. Echeverría C.C., S.S. Campos S.S., Gomortega keule, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-12-28] (ang.).

[maarten-5] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 108-109. ISBN 978-1-842466346.

[espan-6] Gomortega keule. [w:] Enciclopedia de la Flora Chileana [on-line]. [dostęp 2010-12-28]. (hiszp.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]