Gródek (zbiornik wodny)
 | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Morfometria | |
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Hydrologia | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Jaworzna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°13′41″N 19°18′43″E/50,228056 19,311944 | |
Gródek[1] – zbiornik poeksploatacyjny w Jaworznie, będący jednym z najpopularniejszych polskich nurkowisk. Potocznie zwany „Koparki” (nad zbiornikiem działa całoroczna baza nurkowa o tej nazwie[2][3]) albo "Orka".
Zbiornik leży na miejscu dawnego kamieniołomu „Gródek” w Szczakowej, jednej z dzielnic Jaworzna, w województwie śląskim (małopolska część województwa). Wydobywano tam dolomit dla Zakładów Dolomitowych „Szczakowa” (dawniej: Cementownia Szczakowa). W 1997 r., gdy postawiony w stan likwidacji zakład nie był w stanie płacić swych zobowiązań, zakład energetyczny wstrzymał dostawy prądu. Zatrzymanie pracy pomp spowodowało, że w ciągu kilkudziesięciu godzin wszystkie głębiej położone części kamieniołomu zalała woda[4][5].
Zaniedbania personelu spowodowały, że część sprzętu została zalana (w tym dwie duże koparki) i pozostała w głębokim na 18 m nowym zbiorniku[4][3]. Niedługo po tym Centrum Nurkowe „Orka” z Bielska-Białej utworzyło bazę nurkową nad nowym zbiornikiem, który w środowisku płetwonurków został nazwany Koparkami i zyskiwał coraz większą popularność. Zmiana właściciela terenu w 2014 r. nie spowodowała zmiany użytkowania zbiornika, który nadal funkcjonował jako popularne miejsce do nurkowania. Oprócz koparek można tam zobaczyć domek i bunkier strzałowego, przepompownie, łyżki koparek, kosze pomp, budki trafo i wraki samochodów[4][6].
Nad brzegiem akwenu funkcjonuje tymczasowa, całoroczna baza nurkowa Via Sport Diving Marina „Koparki”. Istnieją plany nie tylko stworzenia profesjonalnej bazy nurkowej, ale również nowoczesnego kompleksu rekreacyjno-sportowego[3][2]. W bezpośredniej bliskości zbiornika Gródek, w dalszej części dawnego kamieniołomu, władze miasta stworzyły park o tej samej nazwie obejmujący m.in. urwiste ściany kamieniołomu oraz staw Wydra[7]. Na terenie parku znajduje się arboretum "Park Gródek", zajmujące wyrobiska po eksploatacji dolomitu byłej Cementowni Szczakowa o powierzchni 58,54 ha eksploatowane od około 1880 r. do 1990 r. Pomimo poprzemysłowego pochodzenia jest to teren o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Występują tu takie siedliska przyrodnicze, jak ciepłolubne murawy, łąki, siedliska naskalne, tereny podmokłe, jeziora, bory, lasy grądowe. Urządzono tu punkty widokowe, drewniane pomosty i altany[8].
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2025-04-03] (pol.).
- 1 2 Baza Nurkowa „Koparki”. Punkt Informacji Turystycznej w Jaworznie. [dostęp 2019-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-18)].
- 1 2 3 DIVING MARINA „KOPARKI”. Via Sport. [dostęp 2019-04-10].
- 1 2 3 Unikalne polskie nurkowisko – „koparki” koło Jaworzna. [w:] Divers24.pl [on-line]. [dostęp 2019-04-11].
- ↑ Marta Ślusarczyk. Cementownia Szczakowa – historia i teraźniejszość. „Wiadomości Konserwatorskie”. 43, s. 66–88, 2015. [dostęp 2019-04-11].
- ↑ Jaworzno – Kopark. [w:] aquapos [on-line]. [dostęp 2019-04-11].
- ↑ Michalina Bednarek, Aleksander Chodura: Skały, wodne kładki, ozdobna roślinność. Park Gródek to unikatowe miejsce. wyborcza.pl KATOWICE, 2018-05-10. [dostęp 2019-04-20].
- ↑ Anna Dziedzic: Polskie Malediwy budzą zachwyt. Park Gródek w Jaworznie kusi turystów turkusowymi jeziorami. Jak dojechać?. 2022-10-10. [dostęp 2022-10-11].