Gródek stożkowaty w Zabrzu-Rokitnicy
 nr rej. C/1/04 z 30 sierpnia 2004[1][2] | |
 Widok gródka od zachodu (2021) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ok. 50 m na wschód od skrzyżowania ul. Krakowskiej, Ofiar Katynia i Żniwiarzy[2][1] |
| Typ budynku | |
Położenie na mapie Zabrza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°21′48,08″N 18°48′08,32″E/50,363356 18,802311 | |
Gródek stożkowaty w Zabrzu-Rokitnicy – pozostałości późnośredniowiecznego grodziska z XIII–XV wieku znajdujące się w północnej części Zabrza, w dzielnicy Rokitnica. Jeden z nielicznych tego typu zabytków na Górnym Śląsku[3].
Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków archeologicznych (nr rej. C/1/04 z 30 sierpnia 2004)[1], znajduje się w Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Zabrze[2] oraz jako stanowisko archeologiczne figuruje w Archeologicznym Zdjęciu Polski (AZP 96-45/14, stanowisko 27)[3].
Lokalizacja
Pozostałości gródka znajdują się w dzielnicy Rokitnica w północnej części Zabrza, ok. 50 m na wschód od skrzyżowania ul. Krakowskiej z ul. Ofiar Katynia, na działce numer 893/31 położonej między ulicami Krakowską i Żniwiarzy[1][3].
Charakterystyka
Gródek stożkowaty w Zabrzu-Rokitnicy ma postać ściętego stożka o średnicy podstawy ok. 25 m i powierzchni ok. 5 arów[3][4]. Od zachodu i północy obiekt otacza niewielki staw (pełniący pierwotnie funkcje fosy); na północ od grodziska przebiega ul. Krakowska[3][1]. Od wschodu obiekt graniczy z terenem zalesionym oraz innym stawem, a od południa – z ul. Żniwiarzy[1]. Nieopodal grodziska znajduje się zabytkowy dwór oraz przepływa Potok Rokitnicki stanowiący historyczną granicę między dawnymi księstwami: toszeckim i bytomskim[5][3]. Obiekt najprawdopodobniej był siedzibą rycerską oraz stanowił niewielkie drewniano-ziemne założenie o funkcjach obronnej i rezydencjonalnej[3][5].
Badania
Po raz pierwszy na ślady gródka stożkowatego w sąsiedztwie dominium w Rokitnicy (wówczas niem. Martinau) natknął się w 1936 roku archeolog Georg Raschke. Przeprowadzone zostały wówczas pierwsze, powierzchowne badania obiektu. Kolejne badania archeologiczne odbyły się w latach 60. i 70. XX wieku (badania w 1971 roku prowadził Werner Pierzyna, a finansowało je Towarzystwo Miłośników Zabrza[3]) oraz w roku 2004[5][3].
Podczas przeprowadzonych wykopalisk odnaleziono pozostałości drewnianej zabudowy z XIII–XV wieku oraz pozostałości zabudowy murowanej datowanej na XVII–XIX wiek[4]. Współcześnie grodzisko stanowi jeden z punktów na ścieżce przyrodniczo-widokowej o nazwie „Gajdzikowe Górki”[4].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 Wykaz decyzji o wpisaniu do rejestru zabytków... ↓.
- 1 2 3 Gminna Ewidencja Zabytków ↓.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bugaj 2018 ↓.
- 1 2 3 Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta Zabrze na lata 2023–2026 ↓, s. 56–57.
- 1 2 3 Stanisława Mikulak. Gród stożkowy w Rokitnicy. „Zeszyty Rokitnickie”. 1/2019 (8), 2019-12. (pol.).
Bibliografia
- Uchwała Nr LXII/867/23 Rady Miasta Zabrze z dnia 13 lutego 2023 roku w sprawie przyjęcia „Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta Zabrze na lata 2023–2026” [online], Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego, 20 lutego 2023 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
- Michał Bugaj: grodzisko, st. 27, Zabrze. [w:] zabytek.pl [on-line]. OT NID w Katowicach, 2018-04-25. [dostęp 2023-12-13]. (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków. BIP – Urząd Miejski w Zabrzu, 2021-04-19. [dostęp 2023-03-04]. (pol.).
- Wykaz decyzji o wpisaniu do rejestru zabytków obiektów nieruchomych z terenu Zabrza.. BIP – Urząd Miejski w Zabrzu, 2022-08-15. [dostęp 2023-12-13]. (pol.).