Gruboskórnik termitojad

Gruboskórnik termitojad

Dermatonotus muelleri[1]
(Boettger, 1885)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Rodzina	wąskopyskowate
Podrodzina	Gastrophryninae
Rodzaj	Dermatonotus Méhely, 1904
Gatunek	gruboskórnik termitojad
Synonimy
Engystoma Mülleri Boettger, 1885[2] Hypopachus mülleri — Peracca, 1895[2] Hypopachus muelleri — Boulenger, 1895[2] Dermatonotus mülleri — Méhely, 1904[2] Gastrophryne muelleri — Stejneger, 1910[2] Dermatonotus muelleri — Nieden, 1926[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski

Gruboskórnik termitojad^[4] (Dermatonotus muelleri) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny wąskopyskowatych (Microhylidae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Dermatonotus.

Płaz o długości ciała 40–50 mm (samice są większe od samców)^[5]. Jego gładka skóra, wydzielająca białawą substancję chroniącą zwierzę przed pasożytami i grzybami, zabarwiona jest na grzbiecie na oliwkowobroązowo, boki ciała zdobi ciemne nieregularne plamkowanie, brzuch zaś – bladożółte^[5]. Krępe ciało o małej głowie. Tympanum ukryte. Kończyny przednie krótkie, sięgające do połowy ciała, tylne także krótkie, palce w obu przypadkach wolne, zaokrąglone^[5].

Gruboskórnik termitojad występuje w północnej Argentynie, północnym i zachodnim Paragwaju, wschodniej Boliwii oraz wschodniej i południowej Brazylii^[2][3].

Bytuje na wysokościach do 1500 metrów nad poziomem morza^[3]. Zamieszkuje na ogół otwarte tereny, choć sporadycznie można go spotkać wewnątrz lasów i w pobliżu osiedli ludzkich^[5]. Nie uważa się go jednak za gatunek dobrze przystosowujący się do zmienionego działalnością ludzką środowiska^[3]. Płaz preferuje przesiąkłe wodą gleby, w których może się zakopać^[3].

Jak wskazuje nazwa gatunkowa, płaz żywi się termitami^[5].

Rozród odbywa się w tymczasowych zbiornikach wodnych^[3] i w stawach na płyciznach (także w wykorzystywanych przez człowieka)^[5]. Rozpoczyna się we wrześniu–październiku i kończy się w lutym^[5]. Podczas godów spotyka się nawet tysiąc samców nawołujących osobniki płci przeciwnej, poświęcają one na rozród 5 dni^[5].

Larwa zwana kijanką, czerwonobrązowa na grzbiecie i biaława na brzuchu, o ciele spłaszczonym bocznie i zaokrąglonym grzbietowo, ma zaokrąglony, ścięty pysk, nozdrza nie występują, podobnie jak rogowacenie części otworu gębowego czy brodawki^[5]. Umiejscowione bocznie oczy osiągają małe rozmiary^[5]. Zarówno płetwa brzuszna, jak i grzbietowa, rozpoczynająca się w zagłębieniu pomiędzy tułowiem i ogonem, są wypukłe, półprzezroczyste i lekko pigmentowane^[5]. Płetwa brzuszna łączy się z krótkim umiejscowionym przyśrodkowo otworem ciała^[5]. Należy mieć na uwadze, że w opisach kijanki dokonanych przez różnych autorów występują rozbieżności^[5]. Jest egzotrofem, żywi się pokarmem zawieszonym w toni wodnej, do którego zaliczają się następujące glony: zielenice właściwe, Baccilariophyceae, Dinophyceae^[5]. W układzie pokarmowym kijanki znajdywano też żywe eugleniny^[5].

Płaza uważa się za licznie występującego, zwłaszcza podczas sezonu rozrodczego^[3]. Poza nim spotyka się go rzadko z uwagi na przebywanie w glebie^[5]. Jego populacja nie ulega znacznym wahaniom^[3]. Nie wymienia się globalnych zagrożeń stwarzających dla gatunku niebezpieczeństwo na całym obszarze jego występowania. Wspomina się raczej o niszczeniu środowiska naturalnego przez rozwój rolnictwa, przemysł drzewny w Argentynie oraz skażenie wód, a także o odłowie w Paragwaju, gdzie prawo zezwala na polowania^[3]. Zdarza się handel osobnikami tego gatunku jako zwierzęciem domowym^[5]. Poza tym gruboskórnik stanowi pokarm takich zwierząt, jak psy, torbacze, ptaki i węże^[5].

Zasięg występowania zwierzęcia obejmuje obszary chronione^[3].