Grzegorz Sigalin

Roman Sigalin
Data i miejsce urodzenia

1902
Warszawa

Data i miejsce śmierci

16 czerwca 1938
Moskwa

Narodowość

żydowska

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Grzegorz Sigalin (ur. 1902 w Warszawie, zm. 16 czerwca 1938 w Moskwie) – polski architekt pochodzenia żydowskiego[1], ofiara czystek stalinowskich[2].

Życiorys

Grzegorz Sigalin w 1928 ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Należał do warszawskiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). W 1931 wspólnie z Henrykiem Blumem i Bertholdem Lubetkinem wziął udział w międzynarodowym konkursie na gmach Pałacu Rad w Moskwie, zyskując wyróżnienie. Po rozstrzygnięciu konkursu uzyskał propozycję wyjazdu do ZSRR, z której skorzystał. Zamieszkał w Moskwie, gdzie pracował w 5. Pracowni Architektonicznej Mossowietu, kierowanej przez architekta Daniiła Fridmana (1887-1950)[2]. 10 lutego 1938 został aresztowany i oskarżony o szpiegostwo na rzecz Polski. 16 czerwca 1938 został stracony, a następnie pochowany na poligonie NKWD w Komunarce w zbiorowej mogile[2]. W ramach inicjatywy Ostatni Adres zorganizowanej przez rosyjskie Stowarzyszenie Memoriał na domu przy ul. Orlikow Pierieułok 6 w Moskwie pod ostatnim adresem, pod którym mieszkał Sigalin, Aleksandr Gurjanow zawiesił tabliczkę[3] w języku rosyjskim o treści: „Tu mieszkał architekt Grigorij Michajłowicz Sigalin, urodzony w 1902 roku, aresztowany 10.02.1938, rozstrzelany 16.06.1938, zrehabilitowany w 1958 roku”[2].

Życie prywatne

Grzegorz Sigalin pochodził z rodziny Sigalinów wywodzącej się z Kaukazu, która przeniosła się do Warszawy w XIX w. W Warszawie ta jego żydowska rodzina zajmowała się przemysłem żywnościowym, produkując popularny przed II wojną światową kefir[4]. Rodzinne przedsiębiorstwo zainicjowała babka Klaudia Sigalina[5], która założyła sieć pijalni kefiru[6]. Był synem Michała, żydowskie imię Michael[7], (1872-1938) i Rozalii, żydowskie imię Rojza, z Kurlandskich (1877-1943)[8]. Miał pięcioro rodzeństwa: Romana (1901-1940), Annę po mężu Sztern (1904-1943)[9], Aleksandra, Eugenię (1908-1995), farmaceutkę[10] i Józefa (1909-1983)[11]. Jego brat Roman był inżynierem architektem, zaś Józef był architektem i urbanistą, jedną z kluczowych postaci w powojennej odbudowie Warszawy[12]. Roman podobnie jak Grzegorz zginął z rąk sowieckich, zastrzelony w Charkowie[13] w ramach zbrodni katyńskiej, zaś matkę i siostrę Annę zamordowali w 1943[14][15] Niemcy w obozie zagłady w Treblince[16].

Miał żonę Bronisławę i syna Wiktora, który urodził się dziesięć dni przed aresztowaniem ojca[2]. Wiktor również został architektem[17].

Realizacje

  • kamienica przy ul. Mackiewicza 1, Warszawa (współautorstwo: Jerzy Gelbard, Roman Sigalin),
  • gmach Ubezpieczalni Społecznej w Sosnowcu (1934, współautorstwo: Jerzy Gelbard, Roman Sigalin, Witold Woyniewicz),
  • laboratorium chemiczno-farmaceutyczne Asmidar, ul. Grzybowska 88, Warszawa (współautorstwo: Jerzy Gelbard, Roman Sigalin)[17],
  • zespół budynków Ludowego Komisariatu Przemysłu Obronnego ZSRR (1933–1936, współautorstwo: D. Fridman, A. I. Woronow, G. Blum)[18].

Nagrody

  • projekt zakładu psychiatrycznego województwa warszawskiego w Gostyninie (1928, współautorstwo: J. Gelbard, Lucjan Korngold, R. Sigalin, III nagroda),
  • projekt budynku Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1929, współautorstwo: J. Gelbard, R. Sigalin, W. Woyniewicz, zakup projektu);
  • projekt gmachu Najwyższej Izby Kontroli Państwa w Warszawie (1929, współautorstwo: J. Gelbard, R. Sigalin, III nagroda),
  • projekt Dworca Głównego w Warszawie (1929, współautorstwo: J. Gelbard, R. Sigalin, W. Woyniewicz, zakup projektu),
  • projekt gmachu Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych w Warszawie (1930, współautorstwo: J. Gelbard, R. Sigalin, W. Woyniewicz, I nagroda),
  • projekt budynku Kasy Chorych w Sosnowcu (1930, współautorstwo: J. Gelbard, R. Sigalin, W. Woyniewicz, I nagroda),
  • projekt szkicowy okręgowego szpitala wojskowego w Łodzi (1934, współautorstwo: J. Gelbard, R. Sigalin, współpraca: Naum Frankfurt, IV nagroda równorzędna),
  • projekt gmachu Urzędu Celnego w Gdyni (1934, współautorstwo: J. Gelbard, R. Sigalin, W. Woyniewicz, IV nagroda)[17].

Przypisy

  1. ↑ Józef Sigalin | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2022-02-18] (pol.).
  2. 1 2 3 4 5 Polski architekt Grzegorz Sigalin, ofiara sowieckich zbrodni z lat 30., upamiętniony w Moskwie [online], dzieje.pl [dostęp 2022-02-18] (pol.).
  3. ↑ Проект Последний адрес: Moskwa, Orlikow pereułok, 6 - Grigorij Michajłowicz Sigalin. www.youtube.com, 2021-10-15. [dostęp 2025-01-21]. (ros.).
  4. ↑ Andrzej Skalimowski. Wschód – Zachód. Odbudowa centrum Warszawy. „Mówią Wieki”. 8/2010, Warszawa 2010. Wydawnictwo Bellona SA. (pol.).
  5. ↑ Andrzej Skalimowski: Sigalin. Towarzysz odbudowy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2018. ISBN 978-83-8191-695-0.
  6. ↑ Anna Wróbel: Europa i świat 1918-1939. Polski architekt Grzegorz Sigalin, ofiara sowieckich zbrodni z lat 30., upamiętniony w Moskwie. dzieje.pl, 2021-10-10. [dostęp 2025-01-21]. Cytat: (...) jego babka - Klaudia, była założycielką znanej sieci pijalni kefiru (pol.).
  7. ↑ Wyniki wyszukiwania. Sigalin Michał. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  8. ↑ Wyniki wyszukiwania. Rozalia Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  9. ↑ Wyniki wyszukiwania. Anna maiden name Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  10. ↑ Wyniki wyszukiwania. Eugenia Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  11. ↑ Andrzej Skalimowski: Sigalin. Towarzysz odbudowy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2018. ISBN 978-83-8191-695-0.
  12. ↑ Fuks 1998 ↓, s. 61.
  13. ↑ Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 483. ISBN 83-916663-5-2.
  14. ↑ Wyniki wyszukiwania. Rozalia Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  15. ↑ Wyniki wyszukiwania. Anna maiden name Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  16. ↑ Andrzej Skalimowski: Sigalin. Towarzysz odbudowy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2018. ISBN 978-83-8191-695-0.
  17. 1 2 3 In memoriam – Pamięci Architektów Polskich – Grzegorz Sigalin [online], Stowarzyszenie Architektów Polskich [dostęp 2022-02-18].
  18. ↑ Страницы истории Минавиапрома СССР [online], mapsssr.ru [dostęp 2022-02-18].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.