Gustav Klimt

Gustav Klimt

Gustav Klimt w 1914
Data i miejsce urodzenia	14 lipca 1862 Baumgarten
Data i miejsce śmierci	6 lutego 1918 Wiedeń
Narodowość	austriacka
Dziedzina sztuki	malarstwo, grafika
Epoka	secesja

Gustav Klimt (ur. 14 lipca 1862 w Baumgarten, dziś w Penzing, 14 dzielnicy Wiednia, zm. 6 lutego 1918 w Wiedniu) – austriacki malarz i grafik, symbolista. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli secesji, przedstawiciel wiedeńskiego modernizmu.

Ojciec malarza Ernst (starszy) był złotnikiem-grawerem. Bracia Klimta mieli również zajęcia twórcze: Ernst (młodszy) zajmował się malarstwem historycznym oraz dekoracyjnym, Georg był cyzelatorem. Gustav był drugim z siedmiorga rodzeństwa.

Klimt studiował w wiedeńskiej Kunstgewerbeschule (Szkole Sztuki Stosowanej). Pierwsze doświadczenie zawodowe zdobył wykonując różne prace dekoracyjne. Zajęcie to wraz z klimatem artystycznym rozwijającym się na przełomie wieków w Wiedniu odnalazło wyraz w dojrzałej twórczości artysty. Klimt stał się głównym inicjatorem dokonujących się przemian artystycznych, kiedy to w 1897 oficjalnie odrzucił kanony akademickie i wspólnie z innymi artystami założył Stowarzyszenie Artystów Austriackich – Secesję, z którą był związany do 1905.

Celem Klimta było stworzenie dzieła totalnego, absolutnego, tzn. wolnego od wszelkich konwencji, ograniczeń narzuconych przez akademickie koncepcje. Obrazy artysty są wyrazem nieograniczonej swobody twórczej, w pełni wyrażają bujność i złożoność epoki, w której dane było mu tworzyć. Jego prace stały się inspiracją dla wielu nowoczesnych artystów.

Portret „Adela Bloch-Bauer I”, zwany Złotą Adelą (1907), obraz, przy wykonaniu którego artysta zastosował złoto i srebro w płatkach^[1], został sprzedany w 2006 roku spadkobiercy imperium kosmetycznego Ronaldowi S. Lauderowi za 135 mln $ – była to wówczas najwyższa kwota, jaką uzyskano za obraz^[2]. Zanim został sprzedany przez krewną Adeli, Marię Altmann, prawowita właścicielka toczyła wieloletni proces o jego odzyskanie z rządem Republiki Austrii. Jak ustalił w 1998 roku dziennikarz śledczy Hubertus Czernin, dzieło to, zrabowane rodzinie Bloch Bauerów przez nazistów w 1941, wraz z wieloma innymi wisiało w Galerii Belvedere. Rząd Republiki Austrii odmówił oddania własności, co skutkowało procesem w amerykańskim Sądzie Najwyższym. Dzięki jego decyzji Maria Altmann odzyskała kilka obrazów Klimta^[3]. Historia obrazu – która odbiła się szerokim echem w kręgach międzynarodowych, aktualizując nierozliczone zbrodnie nazizmu – została opisana przez amerykańską dziennikarkę Anne Marie O’Connor w książce Złota dama (polski przekład Tomasz Pichór, Wyd. W.A.B.^[4]), a następnie zekranizowana pod tym samym tytułem przez Simona Curtisa^[5].

W 2021 roku Francja zwraca spadkobiercom obraz „Krzewy różane pod drzewami”. Jak przekazała na konferencji francuska minister kultury Roselyne Bachelot, pierwotna właścicielka dzieła austriackiego artysty Gustava Klimta – Nora Stiasny, pochodząca ze znanej austriackiej rodziny żydowskiej – po aneksji Austrii przez nazistów w 1938 roku została zmuszona, by sprzedać obraz „Krzewy różane pod drzewami” po zaniżonej cenie. W 1942 roku Stiasny trafiła do obozu koncentracyjnego i zmarła. Obraz nabył sympatyzujący z nazistami handlarz dziełami sztuki i trzymał go aż do swojej śmierci. Francja, nieświadoma historii tego dzieła, ostatecznie kupiła go na aukcji dla swojego paryskiego Musée d’Orsay w 1980 roku – wyjaśniała minister. Teraz płótno zostanie zwrócone spadkobiercom^[6].

• Pocałunek, 1907–1908, olej na płótnie,180 × 180 cm, Österreichische Galerie Belvedere
• Danae, 1907–1908, olej na płótnie, 77 × 83 cm, Galerie Würthle
• Medycyna, 1900–1907, Uniwersytet Wiedeński
• Dziewica, 1912–1913, olej na płótnie, 190 × 200 cm, Galeria Narodowa w Pradze
• Róże wśród drzew, ok. 1905, olej na płótnie 110 × 110 cm, Musée d’Orsay
• Alegoria sztuki egipskiej, ok. 1890, fresk, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
• Fryz Beethovena, 1902, fresk w Budynku Secesji w Wiedniu
• Śmierć i życie, 1915–1916, olej na płótnie, 180,5 × 200,5 cm, Muzeum Leopoldów w Wiedniu

• 
  Portret Adeli Bloch-Bauer I – Złota Adela, 1907, Neue Galerie New York
• 
  Ślepiec, 1896, Leopold Museum
• 
  Portret Fritzy Riedler, 1906
• 
  Hope II (Nadzieja II) 1907–1908, Museum of Modern Art, New York City
• 
  Danaë, 1907. kolekcja prywatna, Wiedeń
• 
  Mäda Gertrude Primavesi, 1912, Metropolitan Museum of Art, New York City
• 
  Eugenia Primavesi (1913–1914)
• 
  Portret Hermine Gallii, 1904, National Gallery, London
• 
  The Three Ages of Woman, 1905, Galleria Nazionale d’Arte Moderna, Rome
• 
  Avenue in Schloss Kammer Park, 1912, Österreichische Galerie Belvedere, Vienna
• 
  Girlfriends or Two Women Friends, 1916–1917 (Galerie Welz, Salzburg, zniszczony)

• G. Néret, Gustaw Klimt, tł. E. Tomczyk, Edipresse Polska, Warszawa 2005, ISBN 83-60160-15-5.
• T. Pauli, Klimt, tekst T. Pauli, tł. z fr. E. Romanowska, Rzeczpospolita: HPS, cop., Warszawa 2006, ISBN 83-60529-20-5.
• S. Partsch, Klimt: życie i twórczość: z 96 ilustracjami i 35 rysunkami, tł. A. Kozak, Arkady, Warszawa 2000, ISBN 83-213-4010-5.
• Klimt 1862-1918, tł. J. Tyczyńska, red. nauk. M. Omilanowska, Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk – Inwestycje, cop., Warszawa 2005, ISBN 83-7423-382-6.

• Web Museum – Klimt
• Gustav Klimt Pictorial Histories
• Gustav Klimt
• Dzieła sztuki autorstwa Gustav Klimt