Gwajakowiec lekarski

Gwajakowiec lekarski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

parolistowce

Rodzina

parolistowate

Rodzaj

gwajakowiec

Gatunek

gwajakowiec lekarski

Nazwa systematyczna
Guaiacum officinale L.
Sp. pl. 1:381. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Gwajakowiec lekarski (Guaiacum officinale L.), zwany także gwajakowym drzewem lub gwajakiem właściwym – gatunek niewielkiego drzewa z rodziny parolistowatych (Zygophyllaceae). Jest rośliną wolno rosnącą w suchych, równinnych lasach. Występuje w Ameryce Środkowej. Gatunek od wieków jest eksploatowany, dlatego obecne zasoby są mocno ograniczone. Gatunek uznawany za zagrożony, chroniony konwencją CITES.

Występowanie

Zasięg naturalny obejmuje obecnie Małe Antyle, Portoryko i Kolumbię. Gatunek wymarł na wyspach Antigua i Barbuda.

Morfologia

Pokrój
Drzewo o wysokości do 12 m.
Liście
Pierzaste, składające się z 4 jajowatych listków.
Kwiaty
Wyrastają po 8-10 na szczytach gałązek. Mają głęboko i nierównodzielny 5-krotny kielich, 5-płatkową, dość dużą, błękitną koronę w której 1 płatek jest inny od pozostałych, oraz i słupek i 10 pręcików.
Owoc
Skórzasta i nieco mięsista, czerwonożółta torebka z czarnymi nasionami.

Zastosowanie

  • Drewno ciężkie, twarde i przyjemnie pachnące. Wytwarza się z niego części maszyn, używane jest też w budownictwie okrętowym.
  • Drewno zawiera duże ilości żywicy, z której wytwarza się substancję o właściwościach wykrztuśnych (gwajakol), a także nalewkę gwajakową. Z drewna tego drzewa otrzymuje się lignum vitae (tj. "drewno życia") używane tradycyjnie w Ameryce Południowej do leczenia różnych dolegliwości – od kaszlu do artretyzmu.
  • W medycynie gwajakowiec znajduje wszechstronne zastosowanie, dlatego też zwany jest lignum vitae, czyli drzewem życia. Np. gumę z drewna gwajakowca używano w leczeniu syfilisu. Żywica ma również działanie przeciwartretyczne i przeciwkaszlowe. W Polsce dostępny jest m.in. syrop o specyficznym smaku, Guajazyl. Podobny ma wino Campari.
  • Roślina nazywana też bywa in. palo santo czyli święte drzewo, a jej drewno wykorzystuje się także na drzewce włóczni, trzonki narzędzi oraz tradycyjne naczynia do parzenia yerba mate (matero). Te ostatnie wykonuje się również z drzewa Bursera graveolens, które (podobnie jak kolejny gatunek Bulnesia sarmientoi) też nazywane jest po hiszpańsku palo santo.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).
  3. ↑ Guaiacum officinale, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

Bibliografia

  • Janet Marinelli (red.): Wielka Encyklopedia Roślin. Warszawa: Świat Książki, 2006. ISBN 83-7391-888-4.
  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.