Gynostemma

*Gynostemma*
	; Gynostemma pentaphyllum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	dyniowce
Rodzina	dyniowate
Rodzaj	Gynostemma
	Nazwa systematyczna
	Gynostemma Blume; Bijdr. Fl. Ned. Ind.: 23 (1825)
	Typ nomenklatoryczny
	G. pedatum Blume
Synonimy
	Enkylia Griff.; Pestalozzia Zoll. & Moritzi; Trirostellum Z.P.Wang & Q.Z.Xie;
	Enkylia Griff.; Pestalozzia Zoll. & Moritzi; Trirostellum Z.P.Wang & Q.Z.Xie;

Gynostemma – rodzaj roślin z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Obejmuje 16 gatunków^[3]. Zasięg rodzaju obejmuje rozległe obszary Azji południowo-wschodniej od Indii po Japonię i Nową Gwineę^[3]. Centrum zróżnicowania stanowią Chiny, gdzie rośnie 14 gatunków, z czego 9 to endemity tego kraju^[5]. Rośliny te rosną zwykle w miejscach wilgotnych w lasach, zaroślach i na łąkach^[6].

G. pentaphyllum wykorzystywana jest jako roślina lecznicza, m.in. w przypadku choroby wysokościowej^[7].

Morfologia

Pokrój: Drewniejące liany i niewielkie rośliny zielne, z lub bez bulw powstających w szyi korzeniowej^[6]. Pędy bywają nagie lub owłosione^[5]. Wąsy czepne zwykle rozwidlone na końcu, rzadziej pojedyncze^[5].
Liście: Skrętoległe^[5], dłoniasto złożone z 3–9 listków, rzadko pojedyncze^[6]^[5]. Listki jajowato-lancetowate^[5] o brzegach ząbkowanych^[6].
Kwiaty: Rozdzielnopłciowe – żeńskie i męskie w osobnych kwiatostanach powstają na tych samych roślinach (dwupiennych) rzadziej na różnych (jednopiennych). Kwiatostany męskie są wiechowate lub groniaste, a kwiaty żeńskie wyrastają w pęczkach. Okwiat jest podobny w kwiatach żeńskich i męskich. Dno kwiatowe zredukowane do talerzykowatego rozszerzenia z 5 trójkątnymi lub lancetowatymi działkami kielicha. Płatki korony są lancetowato wydłużone, białawe lub zielonkawe. W kwiatach męskich pręcików jest 5, z krótkimi nitkami, z wyprostowanymi, jajowatymi pylnikami. Nie występuje nawet szczątkowy słupek. W kwiatach żeńskich obecne są prątniczki oraz słupek składający się z kulistawej 2–5-komorowej zalążni zwieńczonej trzema krótkimi szyjkami (rzadziej inną ich liczbą od 2 do 5) zakończonymi pojedynczymi lub dwoma znamionami^[5]^[6].
Owoce: Kulistawe jagody o rozmiarze nasion grochu lub torebki otwierające się trzema klapami^[5]. Nasiona są w liczbie od jednego do 5, szerokojajowate, spłaszczone^[5]^[6], nieoskrzydlone lub z bardzo wąskim skrzydełkiem^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Gomphogyneae z rodziny dyniowatych Cucurbitaceae^[8].

Wykaz gatunków^[3]

Gynostemma aggregatum C.Y.Wu & S.K.Chen
Gynostemma cardiospermum Cogn. ex Oliv.
Gynostemma caulopterum S.Z.He
Gynostemma compressum X.X.Chen & D.R.Liang
Gynostemma guangxiense X.X.Chen & D.H.Qin
Gynostemma intermedium W.J.de Wilde & Duyfjes
Gynostemma laxiflorum C.Y.Wu & S.K.Chen
Gynostemma longipes C.Y.Wu
Gynostemma microspermum C.Y.Wu & S.K.Chen
Gynostemma pallidinerve Z.Zhang
Gynostemma papuanum W.J.de Wilde & Duyfjes
Gynostemma pentagynum Z.P.Wang
Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino
Gynostemma pubescens (Gagnep.) C.Y.Wu
Gynostemma yixingense (Z.P.Wang & Q.Z.Xie) C.Y.Wu & S.K.Chen
Gynostemma zhejiangense X.J.Xue

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-12] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-12] (ang.).
1 2 3 4 5 Gynostemma Blume, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-12] .
↑ Gynostemma Blume. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-12].
1 2 3 4 5 6 7 8 9 ShukunS. Chen ShukunS., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh., Gynostemma Blume, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-12] .
1 2 3 4 5 6 7 KlausK. Kubitzki KlausK., Flowering Plants. Eudicots: Sapindales, Cucurbitales, Myrtaceae, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2011, s. 131, ISBN 978-3-642-14396-0 .
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 414, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Genus Gynostemma Blume. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-12].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-12] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-12] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 5 Gynostemma Blume, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-12] .

[ing-4] Gynostemma Blume. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-12].

[china-5] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ShukunS. Chen ShukunS., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh., Gynostemma Blume, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-12] .

[kubitzki-6] 1 2 3 4 5 6 7 KlausK. Kubitzki KlausK., Flowering Plants. Eudicots: Sapindales, Cucurbitales, Myrtaceae, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2011, s. 131, ISBN 978-3-642-14396-0 .

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 414, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[grin-8] Genus Gynostemma Blume. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]