Harfiarz piękny
| Psalmopoeus pulcher | |||
| Petrunkevitch, 1925 | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
harfiarz piękny | ||
| Synonimy | |||
| |||
Harfiarz piękny[1], ptasznik piękny[2] (Psalmopoeus pulcher) – gatunek pająka z infrarzędu ptaszników i rodziny ptasznikowatych. Zamieszkuje południową Amerykę Centralną i północną Amerykę Południową.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1925 roku przez Aleksandra Pietrunkiewicza[3][4]. Jako miejsce typowe wskazano Mount Hope w Panamie. W tej samej publikacji opisał ów autor również Psalmopoeus rufus[3][4]. Ich synonimizacji dokonał w 2014 roku Ray Gabriel[5]. W 2022 roku Yeimy Cifuentes i Rogéiro Bertani dokonali redeskrypcji gatunku i rewizji rodzaju[6].
Morfologia
Samice osiągają do około 60 mm długości ciała i do około 130 mm rozpiętości odnóży, samce zaś do około 45 mm długości ciała i do około 100 mm rozpiętości odnóży. Ubarwienie wykazuje dymorfizm płciowy, jak i zmienność w trakcie rozwoju[7]. Dorosły samiec jest gęsto i długo owłosiony, ubarwiony jednolicie jasnobrązowo, brązowo lub stalowoszaro z pomarańczowymi wierzchołkami stóp. Dorosła samica jest mniej włochata; dominuje u niej barwa beżowa i bladoróżowa z czarnym wzorem na opistosomie (odwłoku) i częściowo złocistą barwą szczecinek[7][2][6]. Niewiele dłuższy niż szeroki karapaks ma lekko wyniesioną część głowową, wyraźne rowki tułowiowe oraz głębokie i proste jamki. Oczy pary przednio-środkowej leżą na tej samej wysokości co pary przednio-bocznej, a pary tylno-bocznej bardziej z przodu niż pary tylno-środkowej. Nadustek nie występuje. Szczękoczułki mają na przednich krawędziach rowków 10 ząbków, a w częściach przednio-brzusznych szereg od 5 do 6 długich, nitkowatych szczecinek strydulacyjnych. Narząd strydulacyjny szczęk u samca składa się z od 9 do 10 grubych szczecinek na planie półksiężycowatej linii i obecnych za nimi 10 szczecinek smuklejszych, u samicy zaś z 15 szczecinek grubych i od 8 do 10 szczecinek smukłych; najdłuższe ze szczecinek grubych są bocznie spłaszczone, na wierzchołkach pomarszczone. Odnóża pary pierwszej i ostatniej są najdłuższe i równych długości, zaś pary trzeciej najkrótsze. Stopy wszystkich par odnóży oraz nadstopia dwóch pierwszych par mają całkowite skopule, nadstopia pary ostatniej mają skopule zajmujące tylko odsiebną ⅓ długości, a te pary trzeciej mają skopule zajmujące odsiebne ⅔ długości[6].
Samce mają na goleniach pierwszej pary odnóży apofizy (haki) goleniowe złożone z dwóch gałęzi, z których tylno-boczna jest dłuższa, u podstawy szeroka i dalej gwałtownie zwężona ku szczytowi; za tylno-boczną gałęzią znajduje się wyraźny, zaokrąglony guzek. Kulisty bulbus ma małe subtegulum. Około 2,9 raza dłuższy od tegulum embolus ma część dosiebną prostą, odsiebną ⅓ delikatnie zakrzywioną i zwęża się ku mniej więcej prostemu wierzchołkowi[6].
Genitalia samicy mają dwie całkowicie odseparowane, mniej więcej proste spermateki z jednym lub dwoma okrągławymi, słabo zesklerotyzowanymi płatkami w części środkowej oraz palcowatym, zesklerotyzowanym płatem wierzchołkowym. Szerokość spermateki przed płatem wierzchołkowym jest niemal tak duża jak u podstawy[6].
Rozprzestrzenienie
Gatunek neotropikalny, znany z Panamy oraz Kolumbii[3][6], w tym z departamentów: Bolívar, Boyacá, Chocó, Sucre i Tolima[6].
Hodowla
Dorosły osobnik wymaga pionowego terrarium o minimalnych wymiarach 25×25×40 cm z elementem wystroju ułatwiającym konstrukcję gniazda[7]. Zaleca się temperaturę 26–29°C[7][2] oraz wilgotność około 85%[2]. Samica osiąga dojrzałość płciową około 10 wylinki[7]. Kokon jajowy buduje średnio dwa miesiące po kopulacji[7][2] i przeciętnie zawiera on około 100 jaj. Długość życia u samic dochodzi do 15 lat, u samców do 1,5 roku od ostatniej wylinki[7]. Ptasznik jest stosunkowo słabo jadowity i nieagresywny, jednak ze względu na szybkość i skoczność nie jest zalecany dla początkujących[7].
Przypisy
- ↑ Dominik Szymański i inni, Ptasznikowate (Theraphosidae). Etymologia nazw naukowych i propozycja nazw zwyczajowych, Kraków: Ridero, 14 marca 2025, s. 186-188, ISBN 978-83-8414-021-5 (pol.).
- 1 2 3 4 5 Psalmopoeus pulcher. [w:] Arcana Spider [on-line]. [dostęp 2022-08-16].
- 1 2 3 Gen. Psalmopoeus Pocock, 1895. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2022-08-13].
- 1 2 A. Petrunkevitch. Arachnida from Panama. „Transactions of the Connecticut Academy of Arts and Sciences”. 27, s. 51-248, 1925.
- ↑ R. Gabriel. Revised taxonomic position of Psalmopoeus rufus Petrunkevitch, 1925 and Psalmopoeus affinis Strand, 1907 (Araneae: Theraphosidae). „British Tarantula Society Journal”. 29 (3), s. 132-137, 2014.
- 1 2 3 4 5 6 7 Y. Cifuentes, R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of the tarantula genera Tapinauchenius Ausserer, 1871, Psalmopoeus Pocock, 1985, and Amazonius n. gen. (Theraphosidae, Psalmopoeinae). „Zootaxa”. 5101 (1), s. 1-123, 2022. DOI: 10.11646/zootaxa.5101.1.1.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Psalmopoeus pulcher. [w:] Terrarium.com.pl [on-line]. [dostęp 2022-08-16].