Hełmik modrobrody

Hełmik modrobrody
	Oxypogon stuebelii
	A.B. Meyer, 1884
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	kolibrowate
Podrodzina	paziaki
Plemię	Lesbiini
Rodzaj	Oxypogon
Gatunek	hełmik modrobrody
Synonimy
	Oxypogon Stübelii A.B. Meyer, 1884; Oxypogon guerinii stuebelii A.B. Meyer, 1884;
	Oxypogon Stübelii A.B. Meyer, 1884; Oxypogon guerinii stuebelii A.B. Meyer, 1884;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania

Hełmik modrobrody^[3] (Oxypogon stuebelii) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae), podrodziny paziaków (Lesbiinae). Występuje endemicznie w górach zachodnio-centralnej Kolumbii. Narażony na wyginięcie.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Adolf Bernhard Meyer w 1884 na łamach Zeitschrift für die gesammte Ornithologie na podstawie holotypu z Volcán de Tolima w centralnych Andach w Kolumbii^[4]^[5]. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Oxypogon Stübelii^[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje hełmika modrobrodego za osobny gatunek – Oxypogon stuebelii^[6]. Niektórzy autorzy uznawali go za jeden z czterech podgatunków hełmika zielonobrodego (O. guerinii); prócz IOC, także i autorzy Handbook of the Birds of the World uznają go za osobny gatunek. Od innych taksonów z rodzaju Oxypogon odróżniają go pewne szczegóły upierzenia^[5] (patrz: Morfologia).

Morfologia

Długość ciała wynosi 11,2–12,7 cm; długość dzioba u samca: około 15 mm^[5]. U holotypu długość skrzydła wynosiła 55 mm, długość ogona 42 mm^[4]. Widoczny czub i wydłużone pióra na brodzie. Czub i gardło są niemal jasnobrązowe (czub jest czarno-brązowy, w odróżnieniu od czarno-białego u innych przedstawicieli rodzaju^[5]). Wydłużone pióra na brodzie są metalicznie zielone u nasady, ku końcowi kolor przechodzi w fioletowy. Od piersi za ucho sięga jasnobrązowa obroża; kontrastuje z czarną głową. Na zewnętrznych sterówkach występuje szeroki, brudnobiały pas^[7].

Zasięg występowania

Endemit zachodnio-centralnej Kolumbii; występuje w obrębie wulkanu Nevado del Ruiz na granicy departamentów Tolima i Caldas^[5]. BirdLife International szacuje zasięg występowania na 4200 km², jednak ptak ten jest rozmieszczony plamowo, a powierzchnia dogodnych dla niego siedlisk nie przekracza 400 km²^[8].

Ekologia i zachowanie

Hełmik modrobrody występuje w górach, w przedziale wysokości 3000–4600 m n.p.m.^[2] Środowiskiem życia tych ptaków jest otwarta, wilgotna formacja paramo z rosnącymi tam przedstawicielami Espeletia (astrowate)^[5]; preferują zarośla Espeletia hartwegiana. Niewiele wiadomo o ekologii tego gatunku^[7]. Często widywane są na kwiatach Espeletia schultzii. Brak informacji na temat rozrodu^[5].

Status

IUCN uznaje gatunek za narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 2014 (stan w 2021); wcześniej nie był klasyfikowany jako odrębny gatunek. Liczebność populacji szacuje się na 250–999 dorosłych osobników. Całość zasięgu tego gatunku zawiera się w Parku Narodowym Los Nevados. Jest dobrze chroniony, jednak nadal praktykuje się wypalanie paramo, aby uzyskać świeże pastwiska dla bydła. Pod obszarami paramo występują lokalnie uprawy ziemniaków^[7].

Przypisy

1 2 Oxypogon stuebelii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 Oxypogon stuebelii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Lesbiinae Reichenbach, 1853 - paziaki (Wersja: 2024-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-11].
1 2 3 A.B. Meyer. Über neue und ungenügend bekannte Vögel im königl. zoologischen Museum zu Dresden. „Zeitschrift für die gesammte Ornithologie”. 1, s. 204, 1884. (niem.).
1 2 3 4 5 6 7 del Hoyo, J., Collar, N., Sharpe, C.J., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Buffy Helmetcrest (Oxypogon stuebelii). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-16)].
↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-04]. (ang.).
1 2 3 Species factsheet: Buffy Helmetcrest Oxypogon stuebelii. BirdLife International. [dostęp 2025-01-11]. (ang.).
↑ Buffy Helmetcrest Oxypogon stuebelii. BirdLife International. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] 1 2 Oxypogon stuebelii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] 1 2 Oxypogon stuebelii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Lesbiinae Reichenbach, 1853 - paziaki (Wersja: 2024-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-11].

[oryg-4] 1 2 3 A.B. Meyer. Über neue und ungenügend bekannte Vögel im königl. zoologischen Museum zu Dresden. „Zeitschrift für die gesammte Ornithologie”. 1, s. 204, 1884. (niem.).

[hbwa-5] 1 2 3 4 5 6 7 del Hoyo, J., Collar, N., Sharpe, C.J., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Buffy Helmetcrest (Oxypogon stuebelii). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-16)].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-04]. (ang.).

[birdlife-7] 1 2 3 Species factsheet: Buffy Helmetcrest Oxypogon stuebelii. BirdLife International. [dostęp 2025-01-11]. (ang.).

[birdlifeold-8] Buffy Helmetcrest Oxypogon stuebelii. BirdLife International. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]