Henryk Kalemba
 | |
 porucznik rezerwy piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia |
15 lipca 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
 _BAR.svg.png){kind=small}   | |
Henryk Aleksander Kalemba (ur. 15 lipca 1899 w Józefowcu (niem. Josephsdorf) w pow. katowickim, zm. 13–14 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, działacz społeczny[2], kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Józefa i Franciszki z Drongów[3], urodzony 15 lipca 1899 w Józefowcu (obecnie część miasta Katowice).
Uczestnik I wojny światowej[4]. W 1917 powołany do armii niemieckiej i wysłany na front zachodni. W grudniu 1918 wrócił do kraju i wstąpił do 7 pułku piechoty Legionów. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, m.in. pod Kubliczami w rejonie Berezyny[5]. W 1920 uczestniczył w walkach pod Dyneburgiem[2]. W tym samym roku delegowany na Górny Śląsk do pracy w POW. Brał udział we wszystkich trzech powstaniach śląskich i aktywnie działał w akcji plebiscytowej[4]. W latach 1919–1920 odniósł rany pod Chyrowem oraz Czeladzią[6]. W 1922 na rynku w Katowicach marszałek Józef Piłsudski odznaczył go Krzyżem Srebrnym Orderem Virtuti Militari w uznaniu zasług wojskowych i powstańczych[7]. W 1928 zdał maturę[6]. Pełnił funkcję komendanta oddziału Związku Powstańców Śląskich[4] oraz prezesa Związku Podoficerów Rezerwy[4].
1 listopada 1921 został mianowany na stopień podporucznika[8]. W 1922 przeniesiony do rezerwy z przydziałem mobilizacyjnym do 9 pp Leg., a w 1925 do 73 pp. Zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów rezerwy piechoty. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Katowice. Posiadał przydział do 73 pułku piechoty w Katowicach[9]. W 1939 awansowany do stopnia porucznika rezerwy[4].
W latach 1923–1931 pracował w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach, a następnie w Śląskim Towarzystwie Eksploatacji w Katowicach[6]. Od 1938 był współwłaściciel prywatnego przedsiębiorstwa[2].
Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939. Po agresji ZSRR na Polskę został wzięty do niewoli sowieckiej pod Tarnopolem[10][11]. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku[1]. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[1] – lista wywózkowa 025/1 z 9 kwietnia 1940[2] pozycja 58[1]. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 w Katyniu[1][2] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[12][13]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[14][15][16], jednak Henryk Aleksander Kalemba nie został zidentyfikowany.
Życie prywatne
Był związany z Katowicami[11], gdzie mieszkał w Dębie w okresie międzywojennym[17]. Ożenił się z Bronisławą z Jędrusków[5], z którą miał córkę Józefę[2]. W 1938 zamieszkał w Białoszewie, pow. szczuczyński[6].
Awanse
- podporucznik – 1921
- porucznik – 1939
Ordery i odznaczenia
Upamiętnienie
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[18][19][20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21][22][23].
Od 2018 patron skweru w dzielnicy Dąb w Katowicach (u zbiegu ul. Dębowej i ul. Chorzowskiej)[24][25].
9 października 2019 odsłonięto w Katowicach mural, przedstawiający portret por. Henryka Kalemby, którego autorem jest Wojciech Walczyk[8].
12 grudnia 2022 w Katowicach przy ulicy Dębowej – na skwerze jego imienia – odsłonięto tablicę pamiątkową, ku czci Henryka Aleksandra Kalemby[11][4][26].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 360.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 244.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 244 wg autorów urodził się w Katowicach.
- 1 2 3 4 5 6 Porucznik Henryk Kalemba uczczony. W Katowicach odsłonięto tablicę pamiątkową [online], wKatowicach.eu [dostęp 2025-01-31].
- 1 2 Kapitan WP Henryk Kalemba – jeden z wielu mało znanych bohaterów, którym Rzeczpospolita zawdzięcza niepodległość (II) [online], WNET.fm, 6 czerwca 2019 [dostęp 2025-01-31].
- 1 2 3 4 5 6 Henryk Aleksander Kalemba - ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2025-01-31].
- ↑ Szymon Karpe, Katowice. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej kapitana Henryka Kalembę - powstańca śląskiego i polskiego oficera zamordowanego w Katyniu [online], Katowice Nasze Miasto, 13 grudnia 2022 [dostęp 2025-01-31].
- 1 2 Powstaniec zastąpił postać z głową krowy na budynku w Dębie [online], Katowice24 [dostęp 2025-01-31].
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 37, 544.
- ↑ Tadeusz Parys - CSW2020, „CSW2020” [dostęp 2025-01-31] [zarchiwizowane z adresu 2024-02-24] (pol.).
- 1 2 3 Szymon Karpe, Katowice. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej kapitana Henryka Kalembę - powstańca śląskiego i polskiego oficera zamordowanego w Katyniu [online], Katowice Nasze Miasto, 13 grudnia 2022 [dostęp 2025-01-31].
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Porucznik Henryk Kalemba uczczony. W Katowicach odsłonięto tablicę pamiątkową [online], wKatowicach.eu [dostęp 2025-01-31].
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 89 [dostęp 2025-01-31] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-01-31] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ Uchwała Rady Miasta Katowice w sprawie nadania placowi położonemu na terenie miasta Katowice nazwy "Skwer porucznika Henryka Kalemby" (pol.) bip.katowice.eu [dostęp 2018-12-23]
- ↑ Powstaniec zastąpił postać z głową krowy na budynku w Dębie [online], Katowice24 [dostęp 2025-01-31].
- ↑ J.S.K. Internet, W hołdzie śląskiemu kawalerowi walecznemu [online], Ogólnopolskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939 r. [dostęp 2025-01-31].
Bibliografia
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.