Henryk Sachs (poseł)

Henryk Aleksander Grzegorz Sachs (ur. 9 maja 1867 w Lublinie, zm. 3 czerwca 1934 w Warszawie) – polski ziemianin, polityk i działacz społeczny, poseł na Sejm III kadencji w II RP z ramienia Stronnictwa Narodowego^[1].

Ukończył Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach^[2].

W 1910 zakupił majątek Abramowice koło Lublina, gdzie specjalizował się w hodowli koni i bydła. Posiadał także majątek w Bronowicach^[3]. Od 1908 roku był sędzią gminnego sądu pokoju oraz radnym gminy w Zemborzycach, a także radnym i członkiem wydziału powiatowego w Lublinie^[3]. W okresie wojny światowej organizował pomoc ubogim, przewodniczył sekcji żywnościowej Lubelskiego Miejskiego Komitetu Obywatelskiego, który w 1915 przez władze austriackie został przemianowany w Lubelski Miejski Komitet Ratunkowy^[4]. Pełnił funkcję członka zarządu wojewódzkiego Związku Ziemian, należał do Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych oraz Izby Przemysłowo-Handlowej^[5]. Był członkiem zarządu cukrowni „Lublin” oraz prezesem zarządu lokalnej Komunalnej Kasy Oszczędności. Wspierał parafię św. Michała Archanioła w Bronowicach dla której udostępnił swój dwór i zabudowania gospodarcze. Sfinansował budowę dzwonnicy w kościele św. Jakuba Apostoła w Głusku, a także wspierał lokalną orkiestrę i stowarzyszenie młodzieży polskiej^[3]. Związany z obozem narodowo-demokratycznym, należał do Związku Ludowo-Narodowego, Obozu Wielkiej Polski, Stronnictwa Narodowego, wspierał finansowo te organizacje a także Stowarzyszenie „Straż Narodowa”, angażował się w działalność Ligi Obrony Powietrznej Państwa (członek Zarządu Wojewódzkiego LOPP 1930-1931), Lubelskiego Towarzystwa Dobroczynności, wspierał finansowo Komitet Budowy Domu Żołnierza w Lublinie^[6], był filistrem honorowym korporacji akademickiej Concordia, która działała na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim^[7][8]. W wyborach w 1930 został wybrany posłem na Sejm z listy nr 4 (Lista Narodowa) w okręgu nr 26 (Lublin). Zasiadł w Klubie Narodowym^[1].

Zmarł w trakcie pełnienia pełnienia mandatu poselskiego 3 czerwca 1934 w Warszawie. Jego miejsce w Sejmie przypadło Ludwikowi Christiansowi^[9]. Został pochowany w części ewangelicko-augsburskiej cmentarza przy ul. Lipowej w Lublinie^[10].

Był synem Edmunda Sachsa, lekarza, i Aleksandry z Bełczykiewiczów. Był wyznania ewangelicko-augsburskiego^[5]. Jego dziadek Samuel Bogumił (1800-1849) był pastorem w Wieluniu, a następnie w Warszawie. Ewangelickimi duchownymi byli także: stryj Adolf i brat stryjeczny Leona Jan^[11]. Jego bratem był Edward (1868-1957), lekarz w Warszawie i Lublinie. Ożenił się z Mieczysławą Huskowską, z którą miał syna Mieczysława, rozstrzelanego za odmowę podpisania volkslisty^[1]. Jego szwagrem był lekarz i działacz społeczny Kazimierz Jaczewski^[12].

Imieniem Henryka Sachsa i jego żony Mieczysławy została nazwana jedna z ulic w lubelskiej dzielnicy Głusk^[13], a we współfinansowanym przez niego dawnym budynku szkolnym, w którym obecnie mieści się Przedszkole nr 83 w Lublinie, znajduje się poświęcona mu tablica pamiątkowa^[14].

• Rafał Dobrowolski: Henryk Aleksander Grzegorz Sachs (1867-1934). W: Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego. Tom 3. Krzysztof Kawęcki (red.). Warszawa: 2021. ISBN 978-83-959899-0-2.