Heterophyes heterophyes

Heterophyes heterophyes[1]
(von Siebold, 1852)
Postać dorosła Heterophyes heterophyes wybarwiona kwasem karminowym. Zaznaczono: przyssawka gębowa (OS), gardziel (PH), jelito (IN), macica z jajami (EG) oraz przyssawka brzuszna (AC).
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	Bilateria
(bez rangi)	pierwouste
Nadtyp	Platyzoa
Typ	płazińce
Podtyp	Neodermata
Gromada	przywry
Podgromada	przywry digeniczne
Rząd	Echinostomida
Podrząd	Echinostomata
Rodzaj	Heterophyes
Gatunek	Heterophyes heterophyes
Synonimy
Heterophyes aegyptiaca Cobbold, 1866

Heterophyes heterophyes – gatunek przywry digenicznej (Digenea), wywołującej heterophyozę. Jest jednym z najmniejszych pasożytów wewnętrznych człowieka. Oprócz ludzi, jego żywicielami ostatecznymi mogą być także ssaki mięsożerne oraz ptaki. Występuje w krajach Dalekiego Wschodu, Basenie Morza Śródziemnego oraz na Grenlandii.

Dorosłe osobniki mają około 2 mm długości i gruszkowaty kształt, a ich ciało pokrywają drobne łuski. Przyssawka gębowa jest słabo wykształcona i znacznie mniejsza od przysadki brzusznej. W tylnej części ciała obecna jest także przyssawka płciowa (która rekompensuje brak narządów kopulacyjnych i odgrywa kluczową rolę w zapłodnieniu krzyżowym), dwa owalne jądra oraz kulisty jajnik. Zwoje macicy zlokalizowane są pomiędzy jądrami a przyssawką brzuszną.

Cykl życiowy jest zbliżony do przywry chińskiej (Clonorchis sinensis). Postać dorosła wytwarza jaja z wieczkiem (operculum) o długości 28–30 μm i szerokości 15–17 μm (przypominają jaja Opisthorchis felineus). Każde z jaj zawiera w sobie w pełni ukształtowane miracydium, które jest wydalane do środowiska wraz z kałem, a następnie zjadane przez słodkowodne ślimaki z rodzajów Cerithidia i Pirenella, będących pierwszym żywicielem pośrednim. W ich żołądkach wylęgają się miracidia, które aktywnie przechodzą do jamy ciała ślimaka, by tam przekształcić się w sporocysty, tworzące po miesiącu redie. Te zaś po 4–5 tygodniach przekształcają się w cerkarie, charakteryzujące się masywnym i długim ogonkiem. W tym stadium opuszczają one ciało ślimaka. Pływając swobodnie reagują błyskawicznie na ruch wody wywołany przez przepływające obok ryby słodkowodne(będące drugim żywicielem pośrednim) i przyczepiają się do jej skóry. Następnie, dzięki wydzielinie gruczołów penetracyjnych, przedostają się do wnętrza jej ciała, po czym lokują się w mięśniach i w ciągu 6 tygodni rozwijają w encystowane metacerkarie.

Metacerkaria jest formą inwazyjną dla żywiciela ostatecznego (np. człowieka), który może się zarazić zjadając surowe, niedogotowane lub źle uwędzone ryby. Postacie dorosłe ekscystują z metacerkarii w dwunastnicy, skąd przewodem żółciowym wspólnym przemieszczają się do wątroby, gdzie osiągają dojrzałość płciową. Wskutek mechanicznego podrażnienia oraz działania produktów metabolizmu pasożyta dochodzi do stanu zapalnego nabłonka przewodów.

• AntoniA. Deryło AntoniA. (red.), Parazytologia i akaroentomologia medyczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 197–200, ISBN 978-83-01-13804-2 .