Homo ludens

Homo ludens: zabawa jako źródło kultury
Homo ludens: proeve eener bepaling van het spelelement der cultuur
Ilustracja
Francuskie wydanie Homo ludens, Gallimard
Autor

Johan Huizinga

Tematyka

filozofia kultury

Typ utworu

monografia

Wydanie oryginalne
Język

niderlandzki

Data wydania

1938

Wydawca

H.D. Tjeenk Willink

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1967

Wydawca

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Przekład

Maria Kurecka i Witold Wirpsza

Homo ludens – monografia holenderskiego historyka i teoretyka kultury Johana Huizingi wydana w 1938 roku[1]. Autor zawarł w niej swoją koncepcję dotyczącą zabawy, która według niego stanowi fundament kultury. Tytuł Homo ludens pochodzący z łaciny w dosłownym tłumaczeniu można przetłumaczyć jako „człowieka bawiącego się”[2]. Za polski przekład książki odpowiada Maria Kurecka i Witold Wirpsza, a pierwsze polskie wydanie pochodzi z roku 1967[3].

Struktura książki

Książka podzielona jest na 12 rozdziałów i poprzedzona jest przedmową samego autora, każdy z rozdziałów odnosi się do innego aspektu zabawy[4]:

  1. Istota i znaczenie zabawy jako zjawiska kulturowego
  2. Koncepcja pojęcia zabawy i wyrażenia językowe na jej określenie
  3. Zabawa i współzawodnictwo jako funkcja kulturotwórcza
  4. Zabawa i prawo
  5. Zabawa i wojna
  6. Zabawa i wiedza
  7. Zabawa i poezja
  8. Funkcja obrazowania poetyckiego
  9. Ludyczne formy filozofii
  10. Ludyczne formy sztuki
  11. Kultury i epoki sub specie ludi
  12. Element ludyczny w kulturze współczesnej

Koncepcja homo ludens

Homo ludens to koncepcja człowieka, przedstawiona przez Huizingę we wzmiankowanym dziele, zakładająca, że u podstaw ludzkiego działania znajduje się zabawa, gra i współzawodnictwo. Autor w swojej fundamentalnej pracy podjął się zadania zrozumienia istoty zabawy i jej roli w społeczeństwie. Huizinga uznał, że zabawa przewija się przez różne obszary ludzkiego życia, od sztuki po politykę, stanowiąc nieodłączny element egzystencji[4].

Zabawa według Huizingi to[5]:

Z uwagi na formę można więc (…) nazwać zabawę czynnością swobodną, którą odczuwa się jako „nie tak pomyślaną” i pozostającą poza zwykłym życiem, a która mimo to może całkowicie zaabsorbować grającego; czynnością, z którą nie łączy się żaden interes materialny, przez którą żadnej nie można osiągnąć korzyści, która dokonuje się w obrębie własnego określonego czasu i własnej określonej przestrzeni; czynnością przebiegającą w pewnym porządku według określonych reguł i powołującą do życia związki społeczne, które ze swej strony chętnie otaczają się tajemnicą lub za pomocą przebrania uwydatniają swoją inność wobec zwyczajnego świata.

Johan Huizinga, Homo ludens. Esej o zabawie jako elemencie kultury

Do dzisiaj większość teoretyków gier i zabawy odwołuje się do tej definicji. Jest ona obecna chociażby w pracach Jespera Juula[6], czy na rodzimym gruncie Wojciecha Sikory[7].

Magiczne koło

Huizinga w swoim dziele proponuje także koncepcję „magicznego koła”. Jest to przestrzeń, w której normalne zasady i rzeczywistość świata zostają zawieszone i zastąpione sztuczną rzeczywistością świata gry[8]. Jak zauważa Huizinga zabawa na każdym kroku ujawnia się jako różniąca od „zwyczajnego” życia: „Zabawa nie jest »zwykłym« ani »właściwym« życiem. Jest to raczej wykraczanie z takiego życia w sferę tymczasowej aktywności o swoistych tendencjach”[9].

Koncepcja magicznego koła jest obecnie używana przede wszystkim w badaniach ludologicznych oraz badaniach nowych mediów i mediów cyfrowych.

Przypisy

  1. ↑ Catherine Larson, Games and Play in the Theater of Spanish American Women, Lewisburg: Bucknell University Press, 2004, s. 165 (ang.).
  2. ↑ Johan Huizinga, Homo ludens. Esej o zabawie jako elemencie kultury, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2022, s. 9 (pol.).
  3. ↑ Wojciech Lipoński, Recepcja Homo ludens Johana Huizingi w Polsce, „Homo Ludens”, 1 (7), 2015, s. 21-27 (pol.).
  4. 1 2 Johan Huizinga, Homo ludens. Esej o zabawie jako elemencie kultury, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2022, s. 9-401 (pol.).
  5. ↑ Johan Huizinga, Homo ludens. Esej o zabawie jako elemencie kultury, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2022, s. 35-36 (pol.).
  6. ↑ Jesper Juul, The game, the player, the world: looking for a heart of gameness, Utrecht: Digitial Games Research Association DiGRA, 2003, s. 30-45, DOI: 10.26503/dl.v2003i1.65 [dostęp 2025-05-30].
  7. ↑ Wojciech Sikora, Fenomenologia gry wideo w perspektywie ontologii działa sztuki Romana Ingardena, Kraków: Universitas, 2023, s. 20-45.
  8. ↑ Roni Linser, Nina Ree-Lindstad, Tone Vold, The Magic Circle – Game Design Principles and Online Role-play Simulations [online], 2008 (ang.).
  9. ↑ Johan Huizinga, Homo ludens. Esej o zabawie jako elemencie kultury, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2022, s. 26 (pol.).

Zobacz też

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.