Honoré d’Estienne d’Orves

Pochodził z rodziny szlacheckiej – ze strony ojca z rodu d’Estienne o korzeniach prowansalskich, ze strony matki – z rodu Vilmorin. W 1923 roku ukończył naukę na École polytechnique^[2], po czym podjął studia oficerskie w uczelni marynarki wojennej École navale. Ostatni rok nauki odbył na okręcie szkolnym „Jeanne d’Arc”^[3].

Jako młodszy oficer, w stopniu enseigne de vaisseau de 1^re classe, służył na pokładzie krążownika „Provence” (1925), na Morzu Śródziemnym, a następnie na krążowniku „Jules Michelet”, na Dalekim Wschodzie. W 1928 roku odbył kurs w szkole broni torpedowej w Tulonie, po czym rozpoczął służbę na krążowniku „Condorcet”, a później, do 1931 roku, „Suffren”, uzyskując stopień lieutenant de vaisseau^[3].

W latach 1931–1933 jako instruktor służył na nowym krążowniku szkolnym „Jeanne d’Arc”. Następnie, do 1936 roku pracował w ministerstwie marynarki wojennej (ministère de la Marine) w Paryżu. 11 stycznia 1935 roku mianowany został kawalerem Legii Honorowej. Jako adiutant wiceadmirała Georgesa Roberta uczestniczył w konferencji w Londynie, która zakończyła się podpisaniem drugiego londyńskiego traktatu morskiego (1936)^[3].

W latach 1937–1939 służył na pokładzie niszczyciela „Bison”. Po kolizji 29 kwietnia 1939 roku z krążownikiem „Georges Leygues”, która wyłączyła okręt ze służby, został przeniesiony do załogi niszczyciela „Jaguar”, a wkrótce – „Cyclone”.

Po wybuchu II wojny światowej służył na pokładzie krążownika „Duquesne”, który wszedł w skład eskadry Force X, skierowanej w 1940 roku przez admirała René-Émile’a Godfroya do Aleksandrii (Egipt), w celu wsparcia floty brytyjskiej na Morzu Lewantyńskim^[3]. Tam też znajdował się on w momencie podpisania przez rząd francuski rozejmu w Compiègne (22 czerwca). Okręty francuskie stacjonujące w Aleksandrii wkrótce zostały rozbrojone przez Brytyjczyków w ramach operacji Catapult^[2].

Wbrew poleceniom dowództwa d’Estienne d’Orves planował kontynuować walkę. Wraz z niewielką grupą współpracowników usiłował przedostać się do Somali Francuskiego, gdzie generał Paul Legentilhomme prowadził starania mające skłonić władze kolonii do przystąpienia do ruchu Wolnej Francji. W Adenie, dowiedziawszy się o niepowodzeniu Legentilhomme’a, postanowił przedostać się do Londynu. Dotarł tam we wrześniu 1940 roku na pokładzie statku „Arundel Castle”^[1].

W Londynie przydzielony został do sztabu generalnego Sił Morskich Wolnych Francuzów (Forces navales françaises libres), jednocześnie uzyskał starszy stopień oficerski, capitaine de corvette. Zaangażował się w rozwój siatki wywiadowczej na terenie okupowanej przez Niemców Francji, mianowany zastępcą André Dewavrina, kierownika agencji wywiadowczej Bureau central de renseignements et d’action (BCRA)^[2].

21 grudnia 1940 roku osobiście przedostał się do Francji, gdzie dołączył do przebywających tam już od kilku miesięcy Maurice’a Barliera i Jana Doornika. Wyruszył tam na pokładzie łodzi rybackiej z portu w Newlyn, wraz z radiooperatorem Alfredem Gaesslerem; wylądowali w Bretanii, nieopodal przylądka Pointe du Raz. 27 grudnia w Paryżu nawiązał kontakt z francuskim ruchem oporu^[2].

W nocy z 21 na 22 stycznia 1941 roku d’Estienne d’Orves oraz cała siatka szpiegowska (łącznie od 26^[3] do 34^[1] osób) została aresztowana przez Gestapo, po donosie Gaesslera, który był w rzeczywistości podwójnym agentem. Uwięziony w paryskim więzieniu Cherche-Midi, w maju skazany został przez niemiecki sąd wojskowy na karę śmierci za działalność szpiegowską, jednak wykonanie wyroku wstrzymano. Ten sam wyrok otrzymało ośmiu jego współpracowników, w tym Barlier i Doornik. Skazanych przeniesiono do więzienia Fresnes^[2].

O wykonaniu wyroku postanowiono wkrótce po zamachu na niemieckiego żołnierza na paryskiej stacji metra Barbès–Rochechouart, który miał miejsce 21 sierpnia. Nad ranem 29 sierpnia d’Estienne d’Orves, a wkrótce po nim Barlier i Doornik zostali rozstrzelani na podparyskim wzgórzu Mont Valérien; pozostałych sześciu skazanych ułaskwiono^[2]. Mort pour la France^[4], 30 października 1944 roku został pośmiertnie odznaczony Orderem Wyzwolenia^[3].