Hotel Monopol w Katowicach

Hotel Monopol w Katowicach

nr rej. : – A/860/2021 z 29 lipca 2021 (woj. śląskie) – A/1526/93 z 30 kwietnia 1993 (woj. katowickie)
Hotel Monopol w sierpniu 2024 roku, widziany od strony południowo-wschodniej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	ul. Dworcowa 5 40−012 Katowice
Kategoria	hotel pięciogwiazdkowy[1]
Liczba pokoi	108
Data otwarcia	1902 / 2003
Właściciel	Holding Liwa
Architekt	Ludwig Goldstein
Położenie na mapie Katowic Hotel Monopol
Położenie na mapie Polski Hotel Monopol
Położenie na mapie województwa śląskiego Hotel Monopol
50°15′27,82″N 19°01′22,08″E/50,257728 19,022800
Strona internetowa

Hotel Monopol w Katowicach – hotel w Katowicach, położony przy ulicy Dworcowej 5, na obszarze dzielnicy Śródmieście.

Rozpoczął działalność w 1902 roku w eklektycznym gmachu wzniesionym dwuetapowo w latach 1901–1903, prawdopodobnie według projektu Ludwiga Goldsteina. Szybko stał się jednym z najbardziej luksusowych miejsc w Katowicach. W 2003 roku został otwarty po remoncie, zyskując pięć gwiazdek. Posiada 108 pokoi, a jego właścicielem jest Holding Liwa.

Hotel Monopol stanął w miejscu piętrowej willi „Ollendorf” z 1860 roku^[2], która została zakupiona przez Arnolda Lustiga pod koniec lat 90. XIX wieku. Na parterze otwarł niej hotelik z kawiarnią „Cafe Central”^[3].

W latach 1901–1902 powstała część przy obecnej ulicy Dworcowej 5 w Katowicach, będący obecnie starszą częścią kompleksu. Hotel rozpoczął działalność we wrześniu 1902 roku. W latach 1902–1903 gmach poszerzono o posesję nr 7, na której mieściła się kawiarnia „Cafe Central”. Cały gmach zaprojektował Ludwig Goldstein^[4] (bądź Joseph Kutz^[5][2]). Według innych źródeł hotel powstał w 1905^[3] lub 1907 roku^[5].

W hotelu „Monopol”, którego właścicielem byli bracia Gustaw i Arnold Lustigowie, na parterze budynku znajdowały się restauracja i kawiarnia „Cafe Central”, których secesyjne wyposażenie zaprojektował architekt Joseph Urban z Wiednia^[2]. Piętra od pierwszego do czwartego zajmowały pokoje hotelowe^[4], których było łącznie 103^[3]. Na strychu ulokowano część magazynową a skrzydło do strony ulicy Dyrekcyjnej przeznaczono dla obsługi hotelowej^[4].

Hotel „Monopol” szybko stał się jednym z najbardziej eleganckich i luksusowych miejsc w Katowicach. W 1904 roku na wystawie hotelarskiej w Bytomiu zdobył on złoty medal i nagrodę ufundowaną przez księcia pszczyńskiego. W 1913 roku hotel przeszedł w ręce Viktora Lustiga^[4], w 1923 roku przejął go Paul Willing, w 1928 roku Hermann Feiwel, a następnie Jak Lisiński i Paweł Pilawa^[6].

W latach międzywojennych hotel „Monopol” był najdroższym tego typu obiektem w mieście. Dysponował 91 pokojami (w 1929 roku), ekskluzywną restauracją (codziennie odbywały się tam koncerty^[7]), kawiarnią i zlokalizowanym w podziemiu lokalem nocnym^[8]. Funkcjonował także salon fryzjerski prowadzony przez Zygmunta Wurzela^[9].

W 1929 roku przebudowano wejście i hol od strony ulicy Dworcowej oraz wejście do restauracji od strony ulicy Dyrekcyjnej, a w 1930 roku poddasze od ulicy Dyrekcyjnej, w którym powstały dodatkowe pokoje dla gości^[6]. Budynek wyposażono w tym okresie w telefony^[3]. W 1938 roku PKO przejęło majątek towarzystwa ubezpieczeniowego Feniks, w tym hotel „Monopol”^[6].

W latach międzywojennych nocowali tutaj najsławniejsi goście przybywający do Katowic, zarówno z Polski jak i z zagranicy^[8], w tym m.in. Jan Kiepura, który przybył tutaj 31 października 1936 roku wraz z poślubioną w tym czasie w Katowicach małżonką Marthą Eggerth^[3]. Ponadto gośćmi hotelu w międzywojniu byli m.in.: Karol Szymanowski (w maju 1934 roku), Charles de Gaulle (w latach 1919–1921, będąc wówczas obserwatorem plebiscytu na Górnym Śląsku), Artur Rubinstein, Tadeusz Boy-Żeleński, Eugeniusz Bodo^[6] czy Josephine Baker^[10].

W okresie niemieckiej okupacji podczas II wojny światowej hotel „Monopol” znajdował się pod zarządzie niemieckim, a kierował nim Artur Weber^[6]. W 1947 roku hotel przejął Stanisław Wilczyński, a następnie Franciszek Major, który za zaleganie z podatkami utracił obiekt na rzecz urzędu skarbowego. Państwo zlokalizowało w nim hotel sieci Orbis^[6].

Kawiarnia uruchomiona w gmachu hotelu „Monopol” po II wojnie światowej stanowiła miejsce spotkań twórców. Spotykali się tu m.in. pierwsi dyrektorzy Teatru Śląskiego – Wilam Horzyca i Karol Adwentowicz. W restauracji hotelowej swój stolik miał pisarz Wilhelm Szewczyk, który zapraszał do niego wielu znanych gości^[2]. W 1950 roku lokale gastronomiczne w budynku przemianowano na Gospody Spółdzielcze PPS, które istniały do 1970 roku^[11]. W okresie Polski Ludowej działały także: dom handlowy Desa, Okręgowa Komisja Związków Zawodowych, sklepy, kiosk i zakład fryzjerski^[6].

W latach 80. XX wieku hotel został zamknięty^[12], a przez pewien czas budynek ten służył PSS „Społem” jako biura^[3]. W 1992 roku gmach przejął Bank Śląski, a w 1999 roku przedsiębiorstwo Consulting^[13]. W 2001 roku gmach zakupili bracia Wiesław i Leszek Likusowie^[14], którzy przywrócili mu pierwotną funkcję i nazwę – Hotel Monopol^[3]. Obiekt zyskał pięć gwiazdek^[12]. Uroczyste otwarcie odnowionego hotelu odbyło się 27 września 2003 roku z udziałem m.in. prezydenta Katowic Piotra Uszoka i ks. bpa Gerharda Bernackiego^[13].

Po otwarciu w Hotelu Monopol gościły m.in. piłkarze reprezentacji Anglii i Portugalii czy członkowie zespołów muzycznych, jak Deep Purple czy Genesis. Ponadto przebywali tutaj znani wykonawcy muzyki poważnej dzięki na współpracy Hotelu Monopol z NOSPR-em i Filharmonią Śląską im. H.M. Góreckiego^[14].

Pięciogwiazdkowy Hotel Monopol^[14] położony jest przy ulicy Dworcowej 5 (róg z ulicą Dyrekcyjną) w Katowicach, na terenie dzielnicy Śródmieście^[15], naprzeciw gmachu dawnego dworca kolejowego^[8].

W 2013 roku w hotelu znajdowało się 12 pokoi jednoosobowych, 93 dwuosobowe i 3 apartamenty, a także: dwie restauracje, dwa bary, basen, dwie sauny, siłownia, trzy sale konferencyjne oraz galeria handlowa^[16].

Hotel Monopol jest częścią grupy Likus Hotele i Restauracje (LHR)^[14], którego właścicielem jest Holding Liwa^[17].

Hotel Monopol to obiekt murowany z cegły, częściowo tynkowany^[5], pięciokondygnacyjny z poddaszem i podpiwniczeniem^[16] i zwieńczony dachem dwuspadowym^[5]. Składa się z trzech skrzydeł^[16], powstałych na planie zbliżonym do litery „L”^[11] oraz patio^[16]. Powierzchnia użytkowa gmachu wynosi 8 400 m², a powierzchnia zabudowy 1 851 m²^[15].

Architektonicznie reprezentuje cechy stylu eklektyzmu^[12][16] z elementami secesji i neogotyku^[15] (bądź historyzmu z elementami modernizmu^[5][2]). Elewacje licowane są białą cegłą klinkierową posiadającą zdobienia z postaci ornamentów fryzów podokiennych i ornamentów attyki z motywami roślinnymi i płaskorzeźbami zwierząt. Elewacja południowa, jedenastoosiowa, posiada balkony na trzeciej i czwartej kondygnacji, a także trójkondygnacyjny wykusz na drugiej osi. Wyższa attyka od strony ulicy Dworcowej posiada zrekonstruowaną inskrypcję „Hotel Monopol” oraz dekorację w formie dwóch krzyczących masek^[16].

Na łuku głównej bramy wejściowej znajdują się ornamenty przedstawiające dwa uśmiechnięte słońca^[16]. Narożny wykusz z kopułką^[18] na poziomie drugiej kondygnacji posiada kolumnę z piaskowca i balkon z płyciną, a której umieszczono płaskorzeźbę z wizerunkiem Chińczyka^[16].

Okna na elewacji frontowej są podwojone, prostokątne i czterodzielne, zamknięte łukiem półkolistym, a na jego bokach umieszczono mniejsze, prostokątne^[11]. Drzwi są całkowicie przeszklone, jednoskrzydłowe, z nadświetlem^[11].

Tylne elewacje hotelu utrzymane są w czerwonej cegle^[16].

Wewnątrz hotelu znajduje się winda oraz trzy dwubiegowe drewniane klatki schodowe^[16]. Boczne części stanowią otwarte korytarze prowadzące do poszczególnych pokoi^[11]. Przy recepcji zachowała się oryginalna mozaika podłogowa^[11].

Gmach hotelu wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych pod nr. A/1526/93 w dniu 30 kwietnia 1993 roku i A/860/2021 w dniu 29 lipca 2021 roku, a także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice^[15][19].

• JerzyJ. Abramski JerzyJ., Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4  (pol.).
• MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. 3, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9  (pol.).
• MichałM. Bulsa MichałM., GrzegorzG. Grzegorek GrzegorzG., BeataB. Witaszczyk BeataB., Domy i gmachy Katowic, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2013, ISBN 978-83-63780-00-5  (pol.).
• LeszekL. Danilczyk LeszekL., MariaM. Kasprzyk MariaM., Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice. Tom I tekst. Część II studium konserwatorskie, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1994  (pol.).
• WojciechW. Janota WojciechW., Katowice między wojnami: miasto i jego sprawy 1922–1939, wyd. 1, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2010, ISBN 978-83-7729-021-7  (pol.).
• JadwigaJ. Lipońska-Sajdak JadwigaJ., Przechadzki historyczne po Katowicach, wyd. 3, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2013, ISBN 978-83-64356-00-1  (pol.).
• JadwigaJ. Lipońska-Sajdak JadwigaJ., ZofiaZ. Szota ZofiaZ., „Gruss aus Kattowitz”. Pozdrowienia z Katowic. Album pocztówek ze zbiorów Muzeum Historii Katowic, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2004, ISBN 978-83-87727-07-9  (pol.).