Hyperodapedon
| Hyperodapedon | |
| Huxley, 1859 | |
| Okres istnienia: karnik | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
Hyperodapedon |
Hyperodapedon – rodzaj archozauromorfa z grupy rynchozaurów (Rhynchosauria).
Hyperodapedon był średniej wielkości lądowym roślinożercą – osiągał 1,3–1,5 m długości, z czego na czaszkę przypadało około 20 cm. Miał pękate ciało, szeroką głowę i haczykowaty dziób. Na każdej stronie szczęki znajdowały się dwie płytki zębowe mające wyżłobienia odpowiadające pojedynczemu zębowi w żuchwie, co zapewniało wysoką efektywność ścinania roślinności[1]. Prawdopodobnie mógł także manipulować pożywieniem za pomocą silnego języka[2]. Głowa była znacznie szersza niż u jego przodków i miała znacznie bardziej zaawansowane uzębienie niż u jakiegokolwiek innego rynchozaura[1]. Budowa czaszki wskazuje również na dobry węch i wzrok hyperodapedona. Kończyny były przystosowane do kopania w ziemi. Możliwe, że występował dymorfizm płciowy[2].
Hyperodapedon był w karniku w późnym triasie zwierzęciem bardzo pospolitym niemal na całym świecie (skamieniałości przedstawicieli tego rodzaju znaleziono w Argentynie, Brazylii, Indiach, Szkocji, Stanach Zjednoczonych i na Madagaskarze[1][3]). Istnieje jeszcze co najmniej kilka nienazwanych gatunków[3]. Hyperodapedon wymarł pod koniec karniku, około 216 mln lat temu, prawdopodobnie z powodu zmian klimatycznych pociągających za sobą wyginięcie źródeł jego pożywienia, takich jak paproć nasienna Dicroidium[1].
Kladogram rodzaju według Mukherjee i Ray (2014)[3]
| Hyperodapedon |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
- 1 2 3 4 Triassic: Late Triassic: Carnian – 2. Palaeos. [dostęp 2017-12-23]. (ang.).
- 1 2 Michael J. Benton. The Triassic reptile Hyperodapedon from Elgin: functional morphology and relationships. „Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series B: Biological Sciences”. 302 (1112), s. 605–718, 1983. DOI: 10.1098/rstb.1983.0079. (ang.).
- 1 2 3 Debarati Mukherjee, Sanghamitra Ray. A new Hyperodapedon (Archosauromorpha, Rhynchosauria) from the Upper Triassic of India: implications for rhynchosaur phylogeny. „Palaeontology”. 57 (6), s. 1241–1276, 2014. DOI: 10.1111/pala.12113. (ang.).