Izrael Milejkowski

Izrael Milejkowski

Izrael Milejkowski (1933)
Data i miejsce urodzenia	17 lipca 1887 Krewo
Data śmierci	ok. 8 stycznia 1943
Zawód, zajęcie	lekarz, polityk

Izrael Milejkowski (ur. 17 lipca 1887 w Krewie, zm. ok. 8 stycznia 1943) – żydowski lekarz dermatolog, działacz syjonistyczny. Podczas II wojny światowej członek warszawskiego Judenratu, pomysłodawca i kierownik badań nad głodem prowadzonych w getcie warszawskim.

Urodził się w rodzinie kupieckiej. Syn Meira i Belli (Bili) z d. Ancelewicz, miał brata, Abrahama (1882–1943) i siostrę, Tanię (1890–1942?). W młodości przeprowadził się wraz z rodziną do Warszawy, gdzie, podobnie jak brat, podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego^[1]. Ożenił się z Blimą Sowalską (1892–1927), z którą miał córkę, Janinę (ur. 1913)^[1].

Studia ukończył w 1914 roku, nastepnie został powołany do służby w armii Imperium Rosyjskiego jako lekarz wojskowy, podczas I wojny światowej trafił do niewoli niemieckiej^[2][1]. W 1919 roku wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego, służył jako lekarz w 63 pułku strzelców. Od listopada 1920 do maja 1921 roku służył w szpitalu nr 6 w Warszawie. Pracował również w szpitalach wojskowych w Żyrardowie i Białymstoku^[2]. Został zwolniony ze służby w 1923 roku w stopniu kapitana rezerwy, podjął następnie pracę w szpitalu żydowskim w Warszawie jako lekarz dermatolog i wenerolog^[1][2]. Praktykował także prywatnie, prowadząc gabinet w swoim domu przy ulicy Złotej 50^[2][1].

Od 1933 roku prowadził swój gabinet przy ulicy Nalewki, następnie przeniósł go na ulicę Orlą 5/7^[1]. Był działaczem Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce, Zrzeszenia Lekarzy Rzeczypospolitej Polskiej, Żydowskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego „Brijus”, z ramienia frakcji Et Liwnot Organizacji Syjonistycznej w Polsce był członkiem warszawskiej gminy żydowskiej^[3][2]. W 1936 roku wziął udział w Światowym Kongresie Lekarzy Żydowskich w Palestynie^[2][4]. Publikował artykuły m.in. na łamach „Naszego Przeglądu”^[5] i „Hajntu”^[6].

Podczas kampanii wrześniowej wszedł w skład Żydowskiego Komitetu Obywatelskiego miasta stołecznego Warszawy, gdzie kierował sekcją pomocy sanitarnej i lekarskiej. Po powstaniu Rady Żydowskiej w Warszawie pod przywództwem Adama Czerniakowa wszedł w jej skład, zostając przewodniczącym Wydziału Szpitalnictwa RŻ, przejął wówczas nadzór nad szpitalem żydowskim, Szpitalem Dziecięcym Bersohnów i Baumanów oraz tzw. szpitalami kwarantannowymi^[7][2][8]. Jesienią 1940 roku został wybrany przewodniczącym Żydowskiej Izby Lekarskiej^[2]. Następnie objął również funkcję przewodniczącego Wydziału Zdrowia RŻ, w ramach którego współpracował m.in. z Mieczysławem Konem i Sarą Syrkin-Binsztejnową. Po tzw. wielkiej akcji likwidacyjnej jako przewodniczący tego wydziału przejął także nadzór nad aptekami i ubezpieczeniami społecznymi w getcie^[9]. Współpracował z Żydowską Samopomocą Społeczną^[10][11]. Był jednym z wykładowców na tajnych kursach medycyny Juliusza Zweibauma^[12], a w listopadzie 1941 roku, w porozumieniu z Czerniakowem, powołał Komisję Organizacyjną, która miała zająć się badaniami nad skutkami głodu dla organizmu ludzkiego w getcie, sam następnie objął nadzór nad prowadzonymi pracami^[2][13]. Według dziennika Adama Czerniakowa, przewodniczący Judenratu uznawał Milejkowskiego za bardzo bliską mu osobę^[14]. Złożył również relację do archiwum grupy Oneg Szabat^[15].

Podczas tzw. akcji styczniowej w 1943 roku został aresztowany wraz z innymi lekarzami i członkami personelu medycznego przez Niemców. Przetrzymywany był na Umschlagplatzu, miał dodawać otuchy i przemawiać do zgromadzonych tam Żydów^[11][2][16]. Według niektórych relacji wraz ze swoimi bliskimi odmówił wejścia do podstawionych wagonów, zmarł w wyniku podanego mu przez jedną z lekarek zastrzyku morfiny^[11].

• NaomiN. Menuhin NaomiN., „Non omnis moriar”. Doktor Izrael Milejkowski – lekarz i przywódca społeczny, [w:] AleksandraA. Namysło, MartynaM. Grądzka (red.), Elity i przedstawiciele społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej, Kraków: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2017, ISBN 978-83-8098-346-5 .