Józef Lewinson
 podporucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
Józef Lewinson (ur. 20 stycznia 1903 w Warszawie, zm. 30 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – polski inżynier chemik żydowskiego pochodzenia, podporucznik sanitarny rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Maksymiliana (ok. 1870–1940), właściciela sklepu z instrumentami muzycznymi na Nowym Świecie[2], i Wiery z domu Weinstein (ok. 1875–1944), zaginionej w czasie powstania warszawskiego[3]. Był bratem Szymona Lewinsona[4][1] (1895–1940), ojca Janiny Bauman. Ukończył studia na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej w roku 1927, a następnie był współwłaścicielem fabryki chemicznej w Warszawie[a]. W latach 1929–1930 odbył przeszkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Rezerwy Sanitarnych w Warszawie. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 107. lokatą w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych[6]. Posiadał przydział w rezerwie do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie[7].
W roku 1931 opublikował część 1 książki „Fabrykant domowy” („Zbiór przepisów oraz praktyczne wskazówki do domowego wyrobu artykułów techniczno-chemicznych”)[8][9].
Po wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach został wraz z bratem wzięty do niewoli sowieckiej. Od grudnia 1939 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku[1]. 28 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[1] – lista wywózkowa 052/3 z 27 kwietnia 1940[1][4]. Został zamordowany 30 kwietnia 1940 w Katyniu[1][10] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[11][7][12]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[13][14]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[15] w 1943 pod numerem 2585[16][17][4] (raport dzienny z 30 maja 1943)[1]. Przy jego szczątkach znaleziono: dowód osobisty[18], książkę wojskową, kartę zwolnienia, świadectwo szczep. w Kozielsku[19]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 02585[19].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[20]. Awans został ogłoszony 10 listopada 2007[21] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Jest możliwe, że chodzi tu o nieistniejącą fabrykę chemiczną Lewinsona i Jakubowicza Kadysz, przy ul. Grochowskiej 57[5].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 451.
- ↑ Maksymilian Lewinson. [w:] Internetowa baza danych o Warszawskim Getcie [on-line]. Centrum Badań nad Zagładą Żydów. [dostęp 2015-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-09)]. (pol.).
- ↑ Wiera Lewinson z domu Weinstein. [w:] Internetowa baza danych o Warszawskim Getcie [on-line]. Centrum Badań nad Zagładą Żydów. [dostęp 2015-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-09)]. (pol.).
- 1 2 3 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 345.
- ↑ 101184 Kadysz, Lewinson i Jakubowicz. [w:] 801 Kad 165 Kai - Genealogy Indexer [on-line]. Ebooks-Gratuit.Net. [dostęp 2015-02-10].
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 131.
- 1 2 Jozef Lewinson. nekropole.info. [dostęp 2015-02-09]. (pol.).
- ↑ Józef Lewinson: Fabrykant domowy: Zbiór przepisów oraz praktyczne wskazówki do domowego wyrobu artykułów techniczno-chemicznych, Część 1. Biur Wydawnicze "Kultpol", 1931.
- ↑ Józef Lewinson, Fabrykant domowy. Cz. 1. Zbiór przepisów oraz praktyczne wskazówki do domowego wyrobu artykułów techniczno-chemicznych / zebr. i oprac. Józef Lewinson, Warszawa : nakł. Biura Wydawniczego "Kultpol", 1931
- ↑ Lista Żydów – oficerów polskich, jeńców wojennych z obozu w Kozielsku zamordowanych w Lesie Katyńskim (3 kwietnia – 12 maja 1940 r.). rp.pl, 25.08.2008. [dostęp 2009-12-30]. (pol.).
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 235 [dostęp 2025-01-21] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-20].
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (51 (337)), pbc.uw.edu.pl, 18 grudnia 1948, s. 4 [dostęp 2025-01-21] (pol.).
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 237, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-21] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 178 [dostęp 2025-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
Bibliografia
- Janina Bauman: Zima o poranku. Opowieść dziewczynki z warszawskiego getta. Kraków: Znak, 2009. ISBN 978-83-240-1126-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
Linki zewnętrzne
- Józef Lewinson: Fabrykant domowy. Cz. 1, Zbiór przepisów oraz praktyczne wskazówki do domowego wyrobu artykułów techniczno-chemicznych (1931) w bibliotece Polona