Józef Niżnik

Józef Stanisław Niżnik (ur. 13 marca 1943 w Łańcucie^[1]) – polski filozof i socjolog, nauczyciel akademicki i pracownik naukowy Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

W latach 1961–1966 studiował filozofię i socjologię na Uniwersytecie Warszawskim^[1][2][3]. Uzyskał doktorat z filozofii w IFiS PAN w 1970^[2][3] lub 1971^[3][1], broniąc pracy pt. Rzeczywistość w perspektywie mitu. Wokół filozofii mitu Ernesta Cassirera przygotowanej pod kierunkiem Adama Schaffa^[4]. W latach 1971–1972 zatrudniony w Centralnym Ośrodku Metodyki Upowszechniania Kultury w Warszawie, a od 1973 na stanowisku adiunkta w IFiS PAN^[1]. W 1976/1977 i 1984/1985 był profesorem wizytującym na Uniwersytecie Stanu Nowy Jork w Stony Brook^[1].

Habilitował się w IFiS PAN w 1980^[2][3] lub 1981^[3][1] na podstawie rozprawy Przedmiot poznania w naukach społecznych (1979)^[1] i w 1981 objął tam stanowisko profesora uczelni^[1]. W latach 1989–1994 był zastępcą dyrektora IFiS PAN^[1].

W 1987 nawiązał współpracę z Klubem Rzymskim^[1]. Współtwórca i pierwszy sekretarz generalny (1987–1993), a następnie członek zarządu Polskiego Towarzystwa Współpracy z Klubem Rzymskim. W latach 1993–2002 prezes, a od 2003 wiceprezes Polskiej Fundacji Klubu Rzymskiego^[1][3][5].

Po nominacji profesorskiej z 1992 został szefem Zespołu Studiów Europejskich oraz profesorem na stanowisku im. Jeana Monneta w Szkole Nauk Społecznych przy IFiS PAN^[1]. Od 1993 członek Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN^[1]. Przewodniczył Radzie Naukowej IFiS PAN^[3].

W latach 2000–2014 był także wykładowcą Wydziału Stosunków Międzynarodowych Collegium Civitas w Warszawie^[1][6].

W 2023 przeszedł na emeryturę, pozostając członkiem Komitetu Prognoz PAN^[6][3].

Autor ponad 100 publikacji naukowych w dziedzinie filozofii, metodologii nauk społecznych, socjologii wiedzy oraz, od 1989 roku – integracji europejskiej.

Do wypromowanych przez niego w IFiS PAN doktorów należą Andrzej Leder (1994) i Grażyna Romańczuk-Woroniecka (1995)^[4].

• Przedmiot poznania w naukach społecznych, PWN, Warszawa 1979 (159 s.),
• Symbole a adaptacja kulturowa, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1985 (135 s.),
• Socjologia wiedzy. Zarys historii i problematyki, Książka i Wiedza, Warszawa 1989 (222 s.), ISBN 83-05-12012-0
• (red.) Pogranicza epistemologii, IFiS PAN, Warszawa 1992 (211 s.), ISBN 83-85194-50-9 (przedmowa)
• (red., z Johnem Sandersem) Debating the State of Philosophy: Habermas, Rorty and Kołakowski, Praeger, Westport (Connecticut) 1996, ISBN 0-275-95715-2
  • przekład polski (własny): Habermas, Rorty, Kołakowski. Stan filozofii współczesnej, IFiS PAN, Warszawa 1996 (210 s.),
• Arbitralność filozofii, IFiS PAN, Warszawa 1999 (115 s.),
  • przekład angielski: The Arbitrariness of Philosophy: An Essay on Metaphilosophical Functionalism, Davies Group, Aurora (Colorado) 2006 (124 s.),
• (red.) The Normative Environment of European Integration. Social, Political and Cultural Obstacles to Compliance with European Norms, IFiS PAN, Warsaw 2008 (255 s.),
• Democracy versus Solidarity in the EU Discourse, Peter Lang, Frankfurt am Main 2012 (124 s.), ISBN 978-3-631-63877-4
• (red.) Twentieth-century Wars in European Memory, Peter Lang, Frankfurt am Main 2013 (288 s.),
• (red.) Unia Europejska w systemie geopolitycznym a kierunki ewolucji jej systemu politycznego, Elipsa, Warszawa 2016 (307 s.),
• Facing Nationalisms in the European Union, Cambridge Scholars, Newcastle 2022 (161 s.)

• Strona ze zdjęciem i pełną bibliografią w IFiS PAN (j. ang)
• Prof. Józef Stanisław Niżnik, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-05-03] .