Józef Rivoli

Józef Rivoli (ur. 3 października 1838 w Nowej Wsi koło Swarzędza, zm. 16 lutego 1926 w Poznaniu) – polski leśnik, naukowiec, prekursor badań mikroklimatycznych, podróżnik.

Urodził się w rodzinie właściciela ziemskiego i nadleśniczego Józefa i Anieli z Piechockich. W latach 1848–1857 uczęszczał do gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu^[1]. W latach 1860–1862 studiował w Tharandcie^[1] koło Drezna w akademii leśnej. Po jej ukończeniu został nadleśniczym w dobrach kórnickich hr. Tytusa Działyńskiego^[1][2].

W 1866 roku, razem z Hipolitem Cegielskim i Hipolitem Trąmpczyńskim powołał zrzeszenie leśników polskich, jako Wydział Leśny Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkim Księstwie Poznańskim, którego był przewodniczącym przez prawie pół wieku^[2].

Uczestniczył w wielu wyprawach o charakterze naukowym^[2]. Badał m.in. Tatry, tereny północnej Norwegii, Portugalię, Włochy, Algier, a także Hiszpanię – której był znawcą^[2]. Za swoje dokonania – od rządu portugalskiego – otrzymał wysoką odznakę krzyża komandorskiego „Da Nostra Senhora da Conceiçao”^[2].

Po zniesieniu sekwestru na dobra kórnickie, Jan Działyński udzielił mu pełnomocnictwa na prowadzenie swojego majątku. Funkcję tę pełnił do 1876 roku. W tym czasie Rivoli rozwinął działalność społeczną i naukowo-dydaktyczną. W latach 1873–1875 był nauczycielem w Wyższej Szkole Rolniczej im. Haliny w Żabikowie^[1], gdzie wykładał encyklopedię leśnictwa i geografię fizyczną ziem polskich^[1]. Po przeniesieniu się do Poznania, w latach 1876–1877, wydawał własnym kosztem „Przegląd Leśniczy”^[1]. W 1877 roku we Lwowie był jednym z inicjatorów powołania galicyjskiego Towarzystwa Leśnego^[1]. Od 1878 roku zajmował się urządzaniem gospodarstw leśnych w Wielkopolsce, Galicji i Królestwie Polskim^[1].

W latach 1887–1918 mieszkał w swoim folwarku w Głuszynie^[2], gdzie zajmował się rolnictwem.

W 1919 roku wziął udział w komitecie organizacyjnym Wszechnicy Piastowskiej w Poznaniu organizując sekcję leśną Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego^[1]. W tym też roku został powołany na kierownika Katedry Leśnictwa^[1]. W roku akademickim 1919/1920 był pierwszym prodziekanem Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego. W 1921 roku przewodniczył obradom III Ogólnego Zjazdu Leśników w Poznaniu^[1]. 15 grudnia 1922 roku Senat Uniwersytetu Poznańskiego powziął uchwałę o nadaniu prof. Józefowi Rivolemu godności doktora honoris causa^[2] – obok Marii Skłodowskiej-Curie i Romana Dmowskiego^[1]. W następnym roku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski „w uznaniu zasług, położonych dla Rzeczypospolitej Polskiej na polu pracy naukowej i społecznej w dziedzinie leśnictwa”^[3]. Dwa lata później przeszedł na emeryturę.

Zmarł w Poznaniu 16 lutego 1926 roku^[1] i został pochowany na cmentarzu świętomarcińskim^[1]. Obecnie spoczywa na cmentarzu parafii św. Jana Vianneya^[4] (kwatera św. Barbary-30-1)^[5].

• O wpływie lasu na temperaturę dolnych warstw powietrza, rok 1869^[2]
• Badania nad wpływem klimatu na wzrost niektórych drzew europejskich, rok 1921^[2]
• Ogólny zarys geografii leśnictwa, rok 1925^[2]

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[6][7]

W 1935 roku, staraniem wychowanków, wybudowano pomnik Józefa Rivolego na terenach zajmowanych przez Wydział Rolniczo-Leśny UP na Sołaczu^[1].

15 grudnia 2022 roku w Sali Białej Bazaru Poznańskiego zainaugurowano „Roku profesora Józefa Rivolego w 100 rocznicę nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego 1923–2023”^[8].

Józef Rivoli jest patronem ulic w Luboniu, a także w Swarzędzu i Zalasewie (jest to ta sama ulica, krótki jej odcinek jest granicą tych dwóch miejscowości).

• Wielkopolski słownik biograficzny. Poznań: PWN, 1981. ISBN 83-01-02722-3. Brak numerów stron w książce
• Gwiazdowicz, D. J., Wiśniewski, J. (2023). Profesor honorowy Józef Rivoli (1838–1926). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

• Józef Rivoli – publikacje w bibliotece Polona