Józef Szmeja

Józef Szmeja

Data i miejsce urodzenia	16 stycznia 1953 Pełczyce
profesor nauk biologicznych
Specjalność: ekologia roślin, ochrona przyrody
Alma Mater	Uniwersytet Gdański
Doktorat	7.06.1985 Uniwersytet Gdański
Habilitacja	5.06.1992 Uniwersytet Gdański
Profesura	22.11.1999
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Gdański
Odznaczenia

Józef Mieczysław Szmeja (ur. 16 stycznia 1953 w Pełczycach) – polski biolog i ekolog, profesor nauk biologicznych, pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Gdańskiego^[1][2].

W 1972 roku ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Filomatów Chojnickich w Chojnicach^[3], a w 1977 studia biologiczne na Uniwersytecie Gdańskim (UG) i związał z tą uczelnią całą swoją karierę zawodową^[4]. W 1985 obronił na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UG pracę doktorską Biologia i ekologia populacji Lobelia dortmanna (promotor: prof. Hanna Piotrowska)^[5] i od tego roku zatrudniony na stanowisku adiunkta w Katedrze Ekologii Roślin i Ochrony Przyrody^[4]. Po doktoracie uzyskał stypendia naukowe rządu francuskiego i Szwajcarskiej Fundacji Badań Naukowych^[1], odbył staże naukowe na Uniwersytecie w Rennes (1988–1989) i Uniwersytecie Genewskim (1991)^[1][2]. W 1992 roku otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk przyrodniczych w zakresie biologii, na podstawie rozprawy Struktura, organizacja przestrzenna i demografia populacji isoetydów. Studium ekologiczne roślin podwodnych^[6]. W 1995 roku utworzył w katedrze Pracownię Ekologii Wód Słodkich^[4], którą kierował do 2020. W 1999 roku otrzymał tytuł profesora nauk biologicznych^[7] i objął funkcję kierownika Katedry Ekologii Roślin na Wydziale Biologii UG, którą pełnił do 2021. Wypromował siedmiu doktorów nauk biologicznych, w latach 1996–2005, 2008–2016 członek Senatu UG^[2][4][8].

W swoich badaniach zajmuje się biologią i ekologią roślin wodnych (hydrofitów), przede wszystkim zagrożonych wyginięciem isoetydów, optymalizacją metod ochrony ich siedlisk i środowisk (jezior lobeliowych) w Polsce, a także zaburzeniami struktury i funkcji roślinności w ekosystemach wodnych pod wpływem antropopresji i współczesnych zmian klimatu.

Członek organizacji i towarzystw naukowych, ciał opiniotwórczych i doradczych^[2]: Polskiego Towarzystwa Botanicznego (od 1975); Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1992); Rady Naukowej Słowińskiego Parku Narodowego (1992–1998); Komitetu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (1993–1998); Komitetu Badań Naukowych (zespół P04, 1994–2005); Rady Naukowej Parku Narodowego „Bory Tucholskie” (od 1996, od 2018 przewodniczący Rady); Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (zespół studiów przyrodniczych, 2000-2005); Państwowej Rady Ochrony Przyrody (2004–2009); Polskiej Komisji Akredytacyjnej (2005–2008); Komitetu Ekologii Polskiej Akademii Nauk (2007–2014); Zespołu Integracyjno-Eksperckiego Biologii Roślin Polskiej Akademii Nauk (2009, 2010); Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów (sekcja nauk biologicznych, rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, 2013–2020).

• Zasoby gatunków wskaźnikowych jezior lobeliowych w południowej części Pojezierza Kaszubskiego, [w:] Szmeja J. 1979. Fragmenta Floristica et Geobotanica 25: 123-143.
• Flora jezior i ich obrzeży południowej części Pojezierza Kaszubskiego, [w:]  Szmeja J. 1980. Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii. Biologia 2: 101-116.
• The structure of a population of Lobelia dortmanna L. along a gradient of increasing depth in an oligotrophic lake, [w:] Szmeja J. 1987. Aquatic Botany 28: 15-24.
• Comparaison de la structure et du déterminisme des Littorelletea uniflorae en Poméranie (Pologne) et en Bretagne (France), [w:] Szmeja J., Clément B. 1990. Phytocoenologia 19: 123-148.
• Struktura, organizacja przestrzenna i demografia populacji isoetydów. Studium ekologiczne roślin podwodnych, [w:] Szmeja J. 1992, wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 137 s., ISBN: 83-7017-395-0.
• An individual's status in populations of isoetid species, [w:] Szmeja J. 1994. Aquatic Botany 48: 203-224.
• Rejestr polskich jezior lobeliowych, [w:] Szmeja J. 1996. Fragmenta Floristica et Geobotanica, Ser. Polonica 3: 347-367.
• Ecological conditions and tolerance limits of isoetids along the southern Baltic coast, [w:] Szmeja J., Banaś K., Bociąg K. 1997. Ekologia Polska 45: 343-359.
• Diagnoza jezior lobeliowych w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego, [w:] Banaś K., Bociąg K., Szmeja J. 1997. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, ser. Botanica 46: 83-105.
• Specyfika jezior lobeliowych w krajobrazie sandrowym Borów Tucholskich, [w:] Szmeja J., Bociąg K., Banaś K. 1998. Park Narodowy „Bory Tucholskie”, s. 171-191. Banaszak J., Tobolski K. (red.). Wyd. WSP w Bydgoszczy. ISBN: 83-7096-262-9.
• Changes in the vegetation of softwater lakes under the influence of humic substances, [w:] Bociąg K., Szmeja J. 2001. Polish Journal of Ecology 49: 319-328.
• Przewodnik do badań roślinności wodnej, [w:] Szmeja J. 2006, wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 467 s. ISBN: 83-7326-366-7.
• Program ochrony i kontroli elismy wodnej Luronium natans w Borach Tucholskich, [w:] Szmeja J., Bazydło E. 2006. Park Narodowy „Bory Tucholskie”, s. 143-174. Banaszak J., Tobolski K. (red.). Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ISBN: 83-7096-609-8.
• Factors controlling vegetation structure in peatland lakes: two conceptual models of plant zonation, [w:] Banaś K., Gos K., Szmeja J. 2012. Aquatic Botany 96: 42-47.
• Survival and reproduction of the aquatic fern Salvinia natans (L.) All. during expansion in the Vistula Delta, south Baltic Sea coast, [w:] Szmeja J., Gałka A. 2013. Journal of Freshwater Ecology 28: 113-123.
• Poryblin jeziorny (s. 38-39), poryblin kolczasty (39-40), brzeżyca jednokwiatowa (491-493), lobelia jeziorna (506-507), elisma wodna (556-557), jeżogłówka pokrewna (661-662), [w:] Szmeja J. 2014. Polska Czerwona Księga Roślin. Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.). Polska Akademia Nauk, Instytut Ochrony Przyrody. Kraków. ISBN: 978-83-61191-72-8.
• The avoidance strategy of environmental constraints by an aquatic plant Potamogeton alpinus in running waters, [w:] Robionek A., Banaś K., Chmara R., Szmeja J. 2015. Ecology and Evolution 5: 3327–3337.
• Early spring warming as one of the factors responsible for expansion of aquatic fern Salvinia natans (L.) All. in the Vistula delta (south Baltic Sea coast), [w:] Szmeja J., Gałka-Kozak A., Styszyńska A., Marsz A. 2016. Plant Biosystems 150: 532-539.
• Phenotypic trait variation and life strategy in Ranunculus reptans L. facing water level changes, [w:] Robionek-Selosse A., Banaś K., Merdalski M., Szmeja J. 2021. Botany Letters 168: 283-296.
• Structural and functional changes in macrophyte species composition in softwater lakes after 60 years of land use, [w:] Ronowski R., Chmara R., Szmeja J. 2023. Aquatic Sciences 85, 4: 1-12.

Za osiągnięcia naukowe, dydaktyczne i organizacyjne uhonorowany nagrodami Rektora UG^[1], Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2020), Medalem 50-lecia Uniwersytetu Gdańskiego (2021) i Srebrnym Medalem Uniwersytetu Gdańskiego „Doctrinae Sapientae Honestati” (2023)^[9].